Loading AI tools
As myśliwski, oficer Wojska Polskiego Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksander Klemens Gabszewicz ps. Hrabia Oleś, Gabsio[1] (ur. 6 grudnia 1911 w Szawlach, zm. 10 października 1983 w Hanley Swan) – podpułkownik pilot Polskich Sił Zbrojnych, as myśliwski Polskich Sił Powietrznych, pułkownik (ang. Group Captain) Królewskich Sił Powietrznych, mianowany przez władze RP na uchodźstwie generałem brygady.
| 9½ zwycięstw | |
.jpg) Aleksander Gabszewicz w randze majora w Wielkiej Brytanii | |
| podpułkownik pilot Group Captain | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
1 pułk lotniczy |
| Stanowiska |
dowódca dywizjonu myśliwskiego |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
        | |
Absolwent Miejskiego Gimnazjum Koedukacyjnego w Otwocku (1931)[2], członek Otwockiego Klubu Sportowego[3], gdzie uprawiał koszykówkę[4]. W latach 1931–1934 był podchorążym Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. Mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z dnia 15 sierpnia 1934 roku i 61. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W latach 1934–1935 ukończył Centrum Wyszkolenia Pilotów, po czym służył w 1 pułku lotniczym w Warszawie. W 1937 roku ukończył kurs wyższego pilotażu w Grudziądzu. W okresie od 1937 do sierpnia 1939 roku pełnił obowiązki dowódcy 113 eskadry myśliwskiej. Mianowany porucznikiem ze starszeństwem z dnia 19 marca 1938 roku w korpusie oficerów lotnictwa. Od sierpnia do 18 września 1939 roku był oficerem taktycznym IV/1 dywizjonu myśliwskiego. 1 września po godz. 6.45 wystartował z lotniska polowego Poniatowa koło Jabłonny jako dowódca klucza 114 eskadry myśliwskiej. Razem z kapralem pilotem Andrzejem Niewiarą zestrzelił pierwszy samolot Luftwaffe nad Warszawą[5]. Tego dnia sam został zestrzelony w kolejnej walce powietrznej, w obronie stolicy. Ranny w rękę i poparzony, ratował się skokiem ze spadochronem[6].
Ewakuowany do Rumunii. Następnie przedostał się do Francji, gdzie do kwietnia 1940 roku pełnił służbę w eskadrze treningowej. W czerwcu 1940 roku klucz lotniczy pod jego dowództwem (podwójny klucz frontowy nr 10 „Ga”) wziął udział w walkach w składzie francuskiego dywizjonu myśliwskiego GC III/10[7]. Od 9 października 1940 roku w składzie brytyjskiego 607 dywizjonu myśliwskiego „Durham” walczył w bitwie o Anglię[8].
Od 13 listopada 1940 roku był zastępcą dowódcy eskadry w 303 dywizjonie myśliwskim warszawskim. 2 lutego 1941 roku został przeniesiony do 316 dywizjonu myśliwskiego warszawskiego na stanowisko dowódcy eskadry. 1 września 1941 roku został awansowany na kapitana. Od 15 listopada 1941 roku do 4 czerwca 1942 roku dowodził 316 dywizjonem myśliwskim warszawskim. Następnie był oficerem łącznikowym w dowództwie 11 Grupy RAF. 1 września 1942 roku awansował na majora. 25 września tego roku objął funkcję komendanta 58 Ośrodka Szkolenia Bojowego. 28 stycznia 1943 roku został dowódcą 2 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego. Od 21 czerwca do 12 grudnia 1943 roku dowodził 1 Polskim Skrzydłem Myśliwskim. 20 lutego 1944 roku objął dowództwo 18 Polskiego Sektora Myśliwskiego, największej polskiej jednostki lotnictwa myśliwskiego. 1 września 1944 roku awansował na podpułkownika. Od 12 lipca 1944 roku do 31 maja 1945 roku dowodził 131 Polskim Skrzydłem Myśliwskim. W czasie wojny wykonał 183 loty operacyjne i 201 lotów bojowych[9].
Po demobilizacji osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie zajmował się działaniami kombatanckimi – był m.in. prezesem Światowego Stowarzyszenia Lotników Polskich. 1 października 1966 Prezydent RP na Uchodźstwie August Zaleski mianował go pułkownikiem, a 1 stycznia 1974 – generałem brygady[10][11]. 26 maja 1977 i 24 stycznia 1980 był powoływany na członka Głównej Komisji Skarbu Narodowego[12][13].
Zmarł 10 października 1983 roku w Hanley Swan, w hrabstwie Worcestershire. W 1992 roku jego prochy zostały przywiezione do Polski i – zgodnie z jego życzeniem – rozsypane nad Dęblinem i Poniatowem[10].
Jako pierwszy w historii polski lotnik został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari[14]. Łącznie tylko 7 lotników polskich otrzymało to odznaczenie[15].
Został sklasyfikowany na 8. pozycji na „liście Bajana”. Przyznano mu 9 i 1/2 pewnych (8 indywidualnych i 3 zespołowe) i 1 i 1/3 prawdopodobnych zestrzeleń oraz 3 uszkodzone samoloty nieprzyjaciela.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg){kind=small}
