Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Alajos Hauszmann (ur. 9 czerwca 1847 w Budzie[1], zm. 31 lipca 1926 w Velence[1]) – węgierski architekt, profesor i członek Węgierskiej Akademii Nauk[2].
Alajos Hauszmann w 1903 roku | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Alma mater |
Uniwersytet Techniczny w Budapeszcie, |
Wpłynął na |
węgierską architekturę i architektów przełomu XIX i XX wieku |
Praca | |
Budynki |
Pałac New York w Budapeszcie , |
Odznaczenia | |
Alajos Hauszmann urodził się w 1847 roku w Budzie, wówczas niezależnym mieście (od 1873 roku jest częścią składową Budapesztu[3]), w rodzinie pochodzenia bawarskiego jako syn Ferenca Hauszmanna i Anny Maár. Miał troje rodzeństwa: siostry Herminę (1845–1929) i Kornélię (1854–1837) oraz brata Ferenca (1850–1918). Od 1861 roku studiował malarstwo, a następnie został czeladnikiem murarskim. W 1864 roku studiował na Uniwersytecie Technicznym w Budapeszcie, a w 1866 roku kontynuował studia architektoniczne na Berlińskiej Akademii Budownictwa, razem z Ödönem Lechnerem[2].
Jako młody człowiek Hauszmann odbywał liczne zagraniczne podróże, a przeżyte podczas nich doświadczenia i poczynione obserwacje zapisywał w swym dzienniku. Zwiedził całe Włochy i Francję, ponadto miał na koncie podróże studyjne do takich miast jak Londyn, Monachium, Amsterdam i Kopenhaga, w których czerpał inspiracje do swych późniejszych projektów. Niemały wpływ wywarły na niego wizyty w Egipcie i w Palestynie, gdzie zobaczył tętniące życiem miasta pełne monumentalnych budynków i kosmopolitycznych obywateli jeżdżących nowoczesnymi samochodami. Młody Hauszmann chciał przenieść coś z tej atmosfery do Budapesztu[4].
Od 1874 roku był żonaty z Mariette Senior (1850–1947), którą poznał podczas pobytu w Berlinie[5]. Miał z nią dwójkę dzieci: syna Jenő (1875–1951) i córkę Gizellę (1878–1968)[1][5].
Zmarł w 1926 roku w Velence[2][5]. Został pochowany na Cmentarzu Narodowym przy Ulicy Fiumei (Cmentarzu Kerepesi) w Budapeszcie[6][7].
Alajos Hauszmann jest jednym z najbardziej aktywnych i charakterystycznych przedstawicieli historyzmu w architekturze węgierskiej. W swoich wczesnych pracach wykorzystywał cechy włoskiego renesansu, a następnie baroku, który później połączył z elementami secesji. Według jego planów powstało wiele budynków użyteczności publicznej, domów prywatnych i willi w Budapeszcie[8]. Był odpowiedzialny za zaprojektowanie takich budapeszteńskich gmachów, jak np. pałac New York (1890–1894), Rezydencja Królewska (obecnie pałac Sprawiedliwości) przy placu Lajosa Kossutha (1893–1896) i budynek główny Uniwersytetu Technicznego[2][8]. W 1891 roku przejął po śmierci Miklósa Ybla kierownictwo nad zapoczątkowaną przez niego rok wcześniej przebudową i rozbudową zamku Królewskiego w Budapeszcie, i prowadził ją do 1912 roku[9][8]. W latach 80. XIX wieku Hauszmann wziął także udział w międzynarodowym konkursie na projekt budynku węgierskiego parlamentu. Dzięki swojemu projektowi w stylu renesansowym był jednym ze zwycięzców, jednak ostatecznie triumfował i zrealizowany został neogotycki projekt Imrego Steindla[4].
Hauszmann oprócz architektury zajmował się również pedagogiką. Był jednym z założycieli szkolnictwa architektonicznego na Węgrzech. Poprzez swoje nauczanie na budapeszteńskim Uniwersytecie Technicznym wywarł wielki wpływ na węgierską architekturę i architektów przełomu XIX i XX wieku. Jego studentami byli m.in. Ignác Alpár, Béla Lajta i Marcell Komor[8]. W 1924 roku został członkiem Węgierskiej Akademii Nauk[5].
W 1906 roku został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Franciszka Józefa[5].
We wrześniu 2011 roku otrzymał pośmiertnie Węgierską Nagrodę Dziedzictwa (węg. Magyar Örökség díj) za swoją twórczość[10][8].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.