Aktinidia chińska

Aktinidia chińska (Actinidia chinensis Planch.) – gatunek pnącza z rodziny aktinidiowatych (Actinidiaceae). Popularnie zwana „kiwi”(od podobieństwa włosków na owocach do piórek ptaka nielota zwanego również kiwi)^[3], albo „agrest chiński”. Pochodzi z Chin^[4]. Jest uprawiana w wielu krajach świata. Największe plantacje zaś znajdują się na Nowej Zelandii. W Polsce uprawiana rzadko, ponieważ jest rośliną pochodzącą z klimatu podzwrotnikowego i nie znosi silniejszych przymrozków^[3].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Morfologia

Pokrój: Potężne drzewiaste pnącza osiągają do 25 metrów, jednak na plantacjach prowadzone są do 8 metrów^[3]. Są rudo owłosione^[5].
Liście: Dość duże, szerokojajowate lub okrągłe, o piłkowanych brzegach. Są krótko owłosione rudymi włoskami, miękkie.
Kwiaty: Roślina dwupienna. Owoce wiążą się wyłącznie na egzemplarzach żeńskich, dojrzewają jesienią. Egzemplarze męskie wytwarzają bowiem kwiaty niepłodne, mające za zadanie jedynie dostarczyć pyłku koniecznego do zapylenia i zapłodnienia kwiatów żeńskich. Kwiaty są 6-krotne, mają 1 słupek i liczne pręciki, kwiaty żeńskie są kremowe, pachnące, osadzone po kilka w kątach liści, mają około 3–4 cm długości. Natomiast męskie są drobniejsze kremowobiałe, na krótkich szypułkach^[3].
Owoce: Dość duża (o ciężarze do 100 g), wydłużona, walcowata jagoda. Jest aromatyczna, zapachem przypomina melon i agrest, jajowata, o brązowej lub brązowozielonkawej skórce pokrytej kutnerem. Miąższ owocu jest zielonkawy, soczysty i słodkokwaśny. Wewnątrz jagody jest mnóstwo drobnych, czarnych miękkich nasionek ułożonych na kształt wieńca otaczającego białe jądro^[3].

Remove ads

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Owoce są jadalne i chętnie spożywane. Zawierają dużo witaminy C, do 100 mg%^[5], oraz inne: B₁, B₂, prowitaminę A, kwasy organiczne, cukry, sole mineralne. Witamina C zawarta w owocach kiwi ulega jedynie minimalnemu rozkładowi podczas przerabiania ich na przetwory. Spożywanie świeżych, surowych owoców zaleca się w leczeniu szkorbutu, paradontozy, tzw. osłabienia wiosennego oraz grypy i przeziębienia^{[potrzebny przypis]}.

Roślina przemysłowa

Owoce kiwi zawierają aktynidainę(inne języki), będącą enzymem z klasy proteaz^[6]^[7]^[8]^[9], stosowaną w przemyśle spożywczym do koagulacji mleka^[7] i zmiękczania mięsa^[7]^[8]^[9]. Ponadto, dzięki jej obecności, zarówno owoce, jak i sok z nich uzyskiwany mają właściwości antybakteryjne^[9].

Właściwości koagulacyjne aktynidainy sprawiają, że owoców kiwi nie należy używać do sporządzania koktajli mlecznych^[3].

Roślina ozdobna

Jest sadzona w parkach i przydomowych ogródkach.

Remove ads

Zmienność

Istnieje jedna odmiana botaniczna Actinidia chinensis Planch. var. chinensis^[4] oraz wiele odmian uprawnych (kultywarów) wyhodowanych przez ogrodników. W Nowej Zelandii wyhodowany został nowy kultywar o owocach o żółtym miąższu i mniej owłosionej skórce. Owoce są mniej cierpkie niż zielone kiwi. Ich sprzedaż rośnie.