Porzeczka agrest (Ribes uva-crispa L.), zwyczajowo nazywana agrestem – gatunek krzewu z rodziny agrestowatych (Grossulariaceae DC.). Występuje w stanie dzikim w Europie, Azji, Afryce. W Polsce roślina uprawiana, dość często dziczejąca (kenofit, agriofit).
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
porzeczka agrest | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Ribes uva-crispa L. Sp. pl. 1:201. 1753 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia
- Pokrój
- Wysokość od 0,5 do 1,5 m w zależności od odmiany. Pędy o cierniach pojedynczych lub trzydzielnych umieszczonych pod nasadą liści. Równie częste szczeciniaste kolce w międzywęźlach.
- Liście
- Liście 3–5 klapowe, na brzegu lekko karbowane.
Biologia
Roślina wieloletnia, nanofanerofit. Kwitnie od kwietnia do maja, jest owadopylna, przedprątne kwiaty zapylane są przez muchówki i błonkówki[4].
- Liczba chromosomów 2n= 16[5].
Zmienność
W Polsce występuje w trzech podgatunkach[5]
- Ribes uva-crispa L. subsp. reclinata (L.) Rchb. Roślina uprawiana o czerwonych owocach, słabo kolczasta, naga, o łukowatych gałązkach.
- Ribes uva-crispa L. subsp. uva-crispa. Dziko rosnąca, silnie kolczasta, o nagich owocach i owłosionej zalążni.
- Ribes uva-crispa L. subsp. grossularia (L.) Rchb. Uprawiana i dziczejąca, z zalążnią i owocem miękko owłosionymi oraz ogruczolonymi.
W uprawie występują liczne mieszańce z amerykańskimi gatunkami porzeczek, a także z porzeczką czarną (tzw. porzeczkoagrest).
Zastosowanie
- Roślina owocowa: uprawiana w Europie, posiada ponad 1500 odmian.
- Sztuka kulinarna wykorzystywane są owoce. Można je zjadać zarówno na surowo, jak i w przetworach, oraz suszone lub kandyzowane.
- Wartość odżywcza na 100 g: agrest jest średnio kalorycznym owocem (46 kcal) przy wartości energetycznej 191 kJ. Zawiera 86,7 g wody, 0,8 g białek, 0,2 g tłuszczy (0,02 g kwasu palmitynowego, 0,02 kwasu oleinowego, 0,06 kwasu linolowego, 0,04 kwasu α-linolenowego). 8,8 węglowodanów przyswajalnych (po 2,9 g glukozy i fruktozy oraz 0,7 g sacharozy) oraz 3 g błonnika. Ze składników mineralnych najwięcej posiada potasu (230 mg), występuje również fosfor (26 mg), wapń (20 mg), magnez (10 mg), żelazo (0,5 mg), cynk (0,09 mg), miedź (0,19 mg), mangan (0,05 mg) oraz jod (0,9 mg). Zawiera bardzo mało sodu (2 mg). Z witamin wspomnieć należy dużą zawartość witaminy C (25,9 mg) oraz β-karotenu (160 µg). Zawiera również witaminę A (27 µg), witaminę E (0,58 mg) oraz niewielkie ilości witamin z grupy B. Aminokwasy reprezentowane są przez znaczne ilości kwasu asparaginowego (230 mg) oraz kwasu glutaminowego (178 mg)[6].
Uprawa
Dobrze rośnie na glebach żyznych, dostatecznie wilgotnych, o lekko kwaśnym odczynie (pH 6–6,5). Odmiany uprawne bardzo często szczepione są na porzeczce złotej (Ribes aureum) „pod koronę”, co daje rośliny pienne („drzewiaste”, jednak nie wyższe niż 1,5 m), ułatwiające zbiór owoców.
- Choroby
- wirusowe: otaśmienie nerwów agrestu
- wywołane przez lęgniowce i grzyby: alternarioza agrestu, amerykański mączniak agrestu, antraknoza liści porzeczek, europejski mączniak agrestu, gruzełek cynobrowy, opieńka miodowa, rdza agrestu, rdza porzeczki[7].
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
