Adam Münchheimer

Adam Münchheimer także^[a]: Adam Minchejmer^[b], Adam Minchheimer^[1], Adam Münchejmer^[2] (ur. 23 grudnia 1830 w Warszawie, zm. 28 stycznia^[c][3] 1904 tamże) – polski kompozytor, dyrygent, skrzypek, pedagog, dyrektor warszawskiej opery.

Adam Münchheimer

Adam Minchejmer

Data i miejsce urodzenia	23 grudnia 1830 Warszawa
Data i miejsce śmierci	28 stycznia 1904 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	muzyka poważna
Ważne dzieła
balet Figle szatana opery Mazepa Mściciel

Adam Münchheimer, portret

Nagrobek kompozytora na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Życiorys

Syn Marii i Karola Zygmunta^[4], wnuk znanego grawera i pieczątkarza Abrahama Münchheimera^[1], pochodził z rodziny związanej ze znaną Fabryką guzików, wyrobów pieczętarskich i metalowych^[5][6]. Uczeń J. Hornziela – skrzypce i A. Freyera w Warszawie oraz A.B. Marxa – kompozycja w Berlinie. Od 1850 skrzypek orkiestry, od 1858 dyrektor muzyczny, w latach 1864–91 dyrygent, a od 1872^[1] - po śmierci Stanisława Moniuszki dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie. W latach 1861–1863 profesor w Instytucie Muzycznym i w Instytucie Aleksandryjsko-Maryjskim Wychowania Panien^[3]. Od 1890 dyrygent w Warszawskim Towarzystwie Muzycznym, w latach 1895–1902 dyrektor Szkoły Muzycznej.

Skomponował muzykę do 4^[7] oper: Otton łucznik (1864), Stradyota (Stradiota)^[2] (1876), Mazepa (1885) oraz Mściciel (Il vendicatore) (1897, prawykonanie 1910^[8]), 3 msze, Requiem, muzykę do 3 obrazów do baletu Figle szatana (1870) wraz ze Stanisławem Moniuszką (partytura baletu zaginęła podczas II wojny światowej^[9][d][8], rekonstrukcja muzyki – Rafał Augustyn^[10], 1984–85^[11] 1988^[e][12]), utwory kameralne, pieśni m.in.:
Czarny krzyżyk (1889?)^[13] – słowa Brunona Bielawskiego – inna wersja muzyki: Stanisław Moniuszko (1865?)^[13][14],
Z nową wiosną (1890?)^[13] – słowa Czesława Jankowskiego – inna wersja muzyki: Mieczysław Karłowicz (1895).
Opracował Bogurodzicę (1860).

Był jednym z założycieli Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego w 1871. W 1872 zorganizował pogrzeb Stanisława Moniuszki komponując specjalnie na tę uroczystość Marsz żałobny oparty motywach utworów zmarłego^[1]. W 1893 zdobył nagrodę^[15] za Mszę na konkursie kompozycji w Belgii.

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 18-5-23)^[16][17]. W październiku 1908 został poświęcony pomnik nagrobny, ufundowany przez syna Czesława i wykonany przez rzeźbiarza Feliksa Giecewicza (nagrobek stanowi lira z wieńczącym popiersiem zmarłego, pod którym zawarto pierwsze nuty pieśni kompozytora pt. „Hej, flisacza dziatwo”)^[18].

Twórczość

• muzyka do dramatu Biedny Jakub (1859)^[19]
• Stanisław Moniuszko: Figle szatana – balet w 6 obrazach. Adam Münchheimer, Virgilio Calori (libretto). 1870. Brak numerów stron w książce (zaginiony – rekonstrukcja Rafał Augustyn, 1984–5, 2007)
• Maksymilian Radziszewski - libretto na podstawie dramatu Mazepa Juliusza Słowackiego: Mazepa – opera w 4 aktach. Adam Münchheimer (muzyka). Warszawa: 1885. Brak numerów stron w książce prapremiera 1 maja 1900 Teatr Wielki w Warszawie^[7]
• Adam Münchheimer: Fantazja z opery Mazepa na orkiestrę symfoniczną. Warszawa. Brak numerów stron w książce
• Adam Münchheimer: Mazurek. Brak numerów stron w książce
• Adam Münchheimer: Mściciel (opera w 3 aktach - język włoski Il Vendicatore). Miller (libretto). 1897. Brak numerów stron w książce prapremiera 7 maja 1910 w Warszawie^[8][7]
• Adam Münchheimer (na okładce: Adam Minchejmer): Romans z opery "Mściciel" (j. włoski "Il Vendicatore"). ?, s. 4.
• Adam Münchheimer: Stradiota (opera w 5 aktach ). Jan Tomasz Seweryn Jasiński (libretto). 1869. Brak numerów stron w książce prapremiera 12 grudnia 1876 Teatr Wielki w Warszawie^[7]
• Czesław Jankowski (słowa): Z nową wiosną: śpiew z towarzyszeniem fortepianu. Adam Münchheimer (muzyka). Warszawa: Rajchman i Frendler, 1890, s. 8.
• Adam Münchheimer: Otton łucznik (opera w 5 aktach). libretto Jan Chęciński na podstawie powieści Aleksandra Dumasa (ojca) Othon l'archer. 1864. Brak numerów stron w książce prapremiera 5 grudnia 1865 Teatr Wielki w Warszawie^[7]
• Adam Münchheimer: Pieśń góralska z towarzyszeniem fortepianu. ok. 1870 ?, s. 7. OCLC 84206829.
• Adam Münchheimer (aranżacja): Dziewczyna mazowiecka (mazurek op. 17 nr 1). Fryderyk Chopin. Brak numerów stron w książce
• Adam Münchheimer (opracowanie): Bogarodzica: hymn z X wieku. Słowa i melodia [według naydawnieyszych podań Ś-go. Wojciecha]. Warszawa: Nakładem Sztycharni A. Dzwonkowskiego i Sp., 1860. Brak numerów stron w książce

Uwagi

1. oprócz niemieckiej pisowni nazwiska stosowano różne warianty polonizacji jego pisowni
2. napis na nagrobku na cmentarzu Powązkowskim.
3. 28 stycznia data śmierci na nagrobku kompozytora na cmentarzu Powązkowskim, spotykana w opracowaniach inna data śmierci – 27 stycznia 1904.
4. we wrześniu 1939 podczas bombardowania Filharmonii Narodowej - mieszczącej archiwum Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego
5. 27 maja 1988 Teatr Wielki w Warszawie odbyła się prapremiera zrekonstruowanego baletu przez Rafała Augustyna.