1 złoty wzór 1924

1 złoty wzór 1924 – moneta jednozłotowa, bita w srebrze, wprowadzona do obiegu 1 lipca 1924 r. (Dz.U. z 1924 r. nr 34, poz. 351), wycofana z obiegu 31 grudnia 1932 r. (Dz.U. z 1932 r. nr 74, poz. 674)^[1].

1 złoty wzór 1924

Państwo	Polska
Emitent	Bank Polski
Typ monety	moneta powszechnego obiegu
Nominał	1 złoty
Rocznik	1924, 1925
Emisja
Mennica	Hôtel des Monnaies (Paryż), Royal Mint (Londyn)
Nakład	40 073 339 szt.
Data emisji	1 lipca 1924
Data wycofania	31 grudnia 1932
Projektant	Tadeusz Breyer, Edmund Bartłomiejczyk (projekt orła)
Opis fizyczny
Masa	5 g
Średnica	23 mm
Materiał	srebro Ag750
Rant	ząbkowany
Stempel	zwykły

W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia złotówki do obiegu podawany był 19 stycznia 1925 r.^[2], a w innych tego samego autora – 31 maja 1924 r., czyli dzień wejścia w życie rozporządzenia o ustaleniu wzorów monet (Dz.U. z 1924 r. nr 45, poz. 476)^[3].

Monetę bito z datami rocznymi 1924 i 1925^[4].

Awers

W centralnym punkcie umieszczono godło – orła w koronie, poniżej rok emisji, dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” oraz znak mennicy – róg obfitości z lewej, pochodnia z prawej strony daty w przypadku mennicy w Paryżu, kropka po dacie rocznej w przypadku mennicy w Londynie^[5].

Rewers

Na tej stronie monety znajdują się półpostać kobiety z warkoczem na tle kłosów oraz cyfra „1" i napis „ZŁOTY”^[4].

Nakład

Monetę bito w srebrze próby 750, na krążku o średnicy 23 mm, masie 5 gramów, z rantem ząbkowanym, według projektu Tadeusza Breyera^[5] z wykorzystaniem na awersie orła Edmunda Bartłomiejczyka^[6], w dwóch mennicach^[5]:

• francuskiej Hôtel des Monnaies w Paryżu (1924, 16 073 339 sztuk)
• brytyjskiej Royal Mint w Londynie (1925, 24 000 000 sztuk).

Opis

Moneta była bita według ustroju monetarnego wprowadzonego rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 stycznia 1924 r. (znowelizowanym w kwietniu tego roku), w którym stanowiono o biciu, według jednego wzoru, monet 1, 2, 5 złotych w srebrze próby 750 i wadze 5 gramów przypadających na 1 złoty^[5]. Ostatecznie według tego rozporządzenia do obiegu wprowadzono tylko monety jedno- i dwuzłotowe^[7].

Zamówienie na bicie monet jednozłotowych wzór 1924 złożono do trzech mennic w:

• Paryżu,
• Birmingham i
• Filadelfii.

Zamówienie złożone w Birmingham, ze względu na niską jakość dostarczonych przez brytyjską mennicę próbek, zostało przeniesione do Royal Mint w Londynie, gdzie zostało zrealizowane z datą roczną na monetach 1925. Zamówienie złożone w Filadelfii ostatecznie w ogóle nie zostało wykonane^[5].

Pierwsze monety złotowe zaczęto wydawać w kasach Banku Polskiego dopiero 19 stycznia 1925 r., a od 25 stycznia rozpoczęto wymianę biletów zdawkowych, które w wyniku reformy walutowej Władysława Grabskiego krążyły w obiegu zamiast przewidzianych monet^[5].

Złotówki z datą roczną 1924 z Paryża wybite zostały płytkim (płaskim) stemplem^[8][9], przeciwnie niż te z datą roczną 1925 z Londynu, które wybito głębokim (wypukłym) stemplem^[10].

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5 listopada 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 97, poz. 855) zmieniono ustrój pieniężny, decydując między innymi o zastąpieniu monet jednozłotowych w srebrze monetami bitymi w niklu. W związku z tym, w roku 1928 rozpoczęto wycofywanie z obiegu monety 1 złoty wzór 1924. W ciągu dwóch następnych lat budżetowych wycofano z obiegu 63% całkowitego nakładu^[5].

Stopień rzadkości szacowany dla obydwu roczników przedstawiony jest w tabeli^[11]:

Rocznik	Stopień rzadkości	Szacowana liczba egzemplarzy	Zdjęcie
1 złoty 1924	R	80 001–400 000
1 złoty 1925	R	80 001–400 000

Wersje próbne

W katalogach podana jest informacja o wybiciu z datą 1924 próbnych wersji monety^[4]:

• w Paryżu, 15 sztuk z napisem „ESSAI” tzn. próba
• w Paryżu, 5 sztuk stemplem lustrzanym,
• w Birmingham, 5 sztuk z literką H po dacie rocznej.

Zobacz też

• 1 złoty 1929
• 2 złote wzór 1924
• 1 złoty
• lista monet obiegowych II Rzeczypospolitej