Amper

Amper – jednostka natężenia prądu elektrycznego (nazywane też po prostu prądem elektrycznym^[1]). Jest jednostką podstawową w układzie SI i układzie MKSA oznaczaną w obu układach symbolem A^[2].

Ten artykuł dotyczy jednostki miary. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

amper [A]

Układ	SI
Wymiar	${\displaystyle [{\mbox{A}}]}$
Jednostka	natężenia prądu elektrycznego siły magnetomotorycznej napięcia magnetycznego
Typowe symbole wielkości	I, j, Θ
w jednostkach SI	podstawowa
w jednostkach em-CGS	${\displaystyle \mathrm {1\,A=0{,}1\,Bi} }$
Źródło nazwy	André Marie Ampère

Nazwa amper pochodzi od nazwiska francuskiego fizyka André Marie Ampère’a.

Aktualnie obowiązująca definicja

Podczas 26. Generalnej Konferencji Miar^[3] przyjęto rezolucję dotyczącą m.in. redefinicji ampera. Nowa definicja brzmi następująco:

Amper, oznaczenie A, jest to jednostka SI prądu elektrycznego. Jest ona zdefiniowana poprzez przyjęcie ustalonej wartości liczbowej ładunku elementarnego e, wynoszącej 1,602 176 634×10⁻¹⁹, wyrażonej w jednostce C, która jest równa A⋅s, gdzie sekunda zdefiniowana jest za pomocą Δν_Cs^[4].

W układzie miar CGS odpowiednikiem ampera jest biot (Bi).

1 biot = 10 amperów

Jeśli przepływający przez dany przekrój prąd ma natężenie 1 A, oznacza to, że w ciągu 1 s przepływa 1 C ładunku, czyli:

${\displaystyle \mathrm {1\,A={\frac {1\,C}{1\,s}}} }$

Przykłady powiązań ampera, wynikających z praw lub definicji, z innymi jednostkami – V, Ω, W, F, J, C, s:

${\displaystyle \mathrm {1\,A={\frac {1\,V}{1\,\Omega }}} =\mathrm {\frac {1\,W}{1\,V}} =\mathrm {\frac {1\,F\cdot 1\,V}{1\,s}} =\mathrm {\frac {1\,J}{1\,C\cdot 1\,\Omega }} =\mathrm {\sqrt {\frac {1\,W}{1\,\Omega }}} }$

Poprzednia definicja

„1 amper to niezmieniający się prąd elektryczny, który płynąc w dwóch równoległych, prostoliniowych, nieskończenie długich przewodach o znikomo małym przekroju kołowym, umieszczonych w próżni w odległości 1 m od siebie, spowodowałby wzajemne oddziaływanie przewodów na siebie z siłą równą 2×10⁻⁷ N na każdy metr długości przewodu”^[1][5]

Do definicyjnego wyznaczenia jednostki służyła waga prądowa. Dokładnością ustępuje ona jednak kalibratorom prądu i w praktyce była przez nie wyparta^[6].

Przedrostki SI

Wielokrotności i podwielokrotności ampera (wyróżniono najczęściej używane)^[7]:

Wielokrotności				Podwielokrotności
Mnożnik	Nazwa	Symbol		Mnożnik	Nazwa	Symbol
101	dekaamper	daA		10−1	decyamper	dA
102	hektoamper	hA		10−2	centyamper	cA
103	kiloamper	kA		10−3	miliamper	mA
106	megaamper	MA		10−6	mikroamper	µA
109	gigaamper	GA		10−9	nanoamper	nA
1012	teraamper	TA		10−12	pikoamper	pA
1015	petaamper	PA		10−15	femtoamper	fA
1018	eksaamper	EA		10−18	attoamper	aA
1021	zettaamper	ZA		10−21	zeptoamper	zA
1024	jottaamper	YA		10−24	joktoamper	yA

Zobacz też

Zobacz hasło amper w Wikisłowniku

• amperomierz
• licznik energii elektrycznej

Przypisy

1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2020 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dz.U. z 2020 r. poz. 1024).
2. Podstawy Elektrotechniki. W: Praca zbiorowa pod kierunkiem prof. dr. inż. Bolesława Konarskiego: Poradnik inżyniera elektryka. Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1968, s. 224–225.
3. BIPM: Rezolucja 26.Generalnej Konferencji Miar. www.bipm.org. [dostęp 2019-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-19)].
4. Aleksandra Gadomska: Amper – co nowego?. www.gum.gov.pl. [dostęp 2019-06-09].
5. amper, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-28].
6. Augustyn Chwaleba, Maciej Poniński, Andrzej Siedlecki: Metrologia elektryczna. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2003, s. 74–76. ISBN 83-204-2826-2.
7. Załącznik nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2020 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dz.U. z 2020 r. poz. 1024).

Kontrola autorytatywna (jednostka podstawowa układu SI):

• GND: 1143042131

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: science/ampere
• БРЭ: 1818885
• SNL: ampere
• Catalana: 0077928, 0158279
• DSDE: ampere