Żółw jadalny

Żółw jadalny^[4][5][6], żółw zielony^[4][5] (Chelonia mydas) – gatunek żółwia z rodziny żółwi morskich (Cheloniidae); jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju Chelonia^[2]. Nazwa żółw zielony pochodzi od koloru ich tkanki tłuszczowej^[4]. Często spotyka się go na pełnym morzu w stadach^[4].

Żółw jadalny

Chelonia mydas[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	żółwie
Podrząd	żółwie skrytoszyjne
Rodzina	żółwie morskie
Rodzaj	Chelonia Brongniart, 1800
Gatunek	żółw jadalny
Synonimy Testudo mydas Linnaeus, 1758[2] Testudo macropus Walbaum, 1782 (nomen illegitimum)[2] Testudo viridis Schneider, 1783[2] Chelonia midas (Linnaeus, 1758)[2] Chelonia agassizii Bocourt, 1868[2] Testudo japonica Thunberg, 1787[2] Testudo marina vulgaris Lacépède, 1788 (nomen subst. pro T. mydas L.)[2] Testudo cepediana Daudin, 1802[2] Chelonia virgata Schweigger, 1812[2] Caretta esculenta Merrem, 1820[2] Chelonia lachrymata Cuvier, 1829[2] Chelonia castanea Eschscholtz, 1829[2] Chelonia grisea Eschscholtz, 1829[2] Chelonia maculosa Cuvier, 1829[2] Chelonia bicarinata Lesson, 1834 (in Bélanger)[2] Chelonia Marmorata Duméril & Bibron, 1835[2] Chelonia formosa Girard, 1858[2] Chelonia tenuis Girard, 1858[2] Chelonia albiventer Nardo, 1864[2] Chelonia lata Philippi, 1887[2] Chelonia mydas carrinegra Caldwell, 1962[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
zagrożony
Zasięg występowania

Dawniej w Polsce używana była też nazwa szylkret olbrzymi^[7].

Systematyka

Żółw zielony i jego całkowite wewnętrzne odbicie

Obecnie zwykle nie wyróżnia się podgatunków^[2][8] (tłumacząc to bardzo dużą zmiennością osobniczą wśród tego gatunku^[2]), choć opisano ich kilka i do niedawna trzy z nich były uznawane^[9]:

• Chelonia mydas mydas Linnaeus, 1758
• Chelonia mydas agassizi Bocourt, 1868
• Chelonia mydas japonica (Thunberg, 1787)

Niektórzy autorzy sugerowali status osobnego gatunku dla C. m. agassizi^[2].

Charakterystyka

Albinos

Karapaks jest silnie spłaszczony, zwężający się w tylnej części. Głowa wąska, z boków mocno spłaszczona, pokryta regularnie ułożonymi tarczkami. Koniec pyska jest tępo ścięty i nie ma kształtu ptasiego dzioba. Kończyny przekształcone w płaskie i szerokie wiosła, a na przedniej parze znacznie dłuższej od tylnej jest po 1 pazurze. Karapaks jest oliwkowozielony lub brunatny w żółte plamki lub smugi, a plastron jednolicie jasnożółty lub biały^[4].

Rozmiary

Karapaks do 140 cm długości^[4].
Masa ciała do 500 kg^[4].

Ekologia

Młody żółw jadalny

Pokarm

Żywi się głównie pokarmem roślinnym: trawą morską i glonami^[4].

Rozmnażanie

Samce i samice dojrzewają płciowo pomiędzy 10. a 24. rokiem życia. Kopulacja może przebiegać pod wodą lub na jej powierzchni, zwykle około kilometra od brzegu. Samce są w tym okresie bardzo podniecone i gryzą te, które akurat spółkują z samicami. Bywa, że samica ma dość spermy, aby składać jaja kilka razy w roku. Ciąża trwa od 40 do 72 dni zależnie od rejonu. Np. żółwie zielone z Pacyfiku składają mniej jaj od żółwi zielonych z Atlantyku. Samice wychodzą na ląd w miejscu swego urodzenia tylko żeby złożyć od 100 do 200 jaj o średnicy ok. 5 cm w wykopanych przez siebie dołkach o głębokości ok. 20 cm za pomocą tylnych kończyn. Następnie przysypuje jaja piaskiem, który ochroni je od przegrzania w promieniach słońca i ukryje przed drapieżnikami. Może powtarzać tę czynność kilkakrotnie w jednym cyklu lęgowym, który przypada raz na 2 lub 3 lata.

Występowanie

Występuje we wszystkich ciepłych morzach i oceanach, głównie strefy równikowej^[4]. Osobliwym odkryciem było odnalezienie tych żółwi zimujących w stanie odrętwienia na dnie Zatoki Kalifornijskiej na głębokości 10–15 metrów przez kilka miesięcy^[10].

Status zagrożenia i ochrona

Żółw jadalny jest uznawany przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) za gatunek zagrożony wyginięciem^[3]. Jest wymieniony w aneksie A Rozporządzenia Rady (WE) Nr 338/97 w sprawie handlu dzikimi zwierzętami oraz w załączniku I konwencji CITES^[11].