Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Świergotek stepowy (Corydalla godlewskii) – gatunek ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae). Jego tereny lęgowe leżą na obszarze od południowej Rosji na wschód po Zabajkale i północno-wschodnie Chiny oraz na południe po południową Mongolię, zimowiska – głównie na Półwyspie Indyjskim. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Corydalla godlewskii[1] | |||
(Taczanowski, 1876) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
świergotek stepowy | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
Po raz pierwszy gatunek opisał Władysław Taczanowski w 1876. Holotyp pochodził z okolic rzek Argun na terenie Zabajkala. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Agrodoma godlewskii[3]. Obecnie (2022) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza świergotka stepowego w rodzaju Anthus[4], podobnie jak autorzy HBW[5]; Kompletna lista ptaków świata wymienia ten gatunek w rodzaju Corydalla, do którego należą niektóre gatunki przypisywane wcześniej do Anthus[6]. Świergotek stepowy to gatunek monotypowy[4][5]. Dawniej bywał łączony w jeden gatunek wraz ze świergotkiem polnym (C. campestris)[5].
Epitet gatunkowy upamiętnia Wiktora Godlewskiego (1831–1900) – polskiego przyrodnika zesłanego przez władze carskie na Syberię[7].
Długość ciała wynosi 15–17 cm, masa ciała – 17–30,5 g[5]. W upierzeniu nie występuje dymorfizm płciowy[8]. Wierzch ciała płowobrązowy. Głowę i płaszcz pokrywają wyraźne pasy[9], szczególnie mocno zaznaczone na płaszczu[10]. Tęczówka ciemnobrązowa[9]. Spód ciała jasnopłowy. Górna część piersi ciemnobrązowo paskowana[9]. Świergotek stepowy jest bardzo podobny do świergotka szponiastego (C. richardi); w terenie najlepiej odróżniać je po głosie[10][8]. Dla obserwatora istotną cechą jest ubarwienie pokryw skrzydłowych średnich u ptaków dorosłych (pojedyncze wykształcają taką barwę już w 1. jesieni życia ptaka). Ich brzegi są jasne ochrowopłowe, szerokie i ostro zarysowane, środki zaś – prostokątne, tępe i ciemne. U podobnych świergotków szponiastych krawędzie tych piór są nieco bardziej rozmyte i węższe, ciemniejsze, rdzawobrązowe, a ciemny środek ma kształt klina[10]. Typowy dla gatunku wzór znajduje się jedynie na środkowych pokrywach średnich, zewnętrzne i wewnętrzne są często nietypowo ubarwione. Wzór ten może być słabiej widoczny w przypadku znoszonego upierzenia[8]. Paski pokrywowe u świergotków stepowych są jaśniejsze i wyraźniejsze niż szponiastych, dziób – krótszy, szpiczasto zakończony, brew – przeważnie krótsza, a ogon – krótszy[10].
Świergotki stepowe gniazdują głównie na obszarze od południowej Rosji (wschodni Ałtaj) na wschód po Zabajkale i północno-wschodnie Chiny (Mongolia Wewnętrzna) oraz na południe po południową Mongolię[5]. Północna granica zasięgu lęgowego przebiega na szerokości 56°N[8]. Według szacunków BirdLife International tereny te zajmują 2,76 mln km²[11]. Wbrew doniesieniom z XX wieku, według Alstroma i Milda (2010) brak udokumentowanych stwierdzeń na południe od równoleżnika 42°N[8]. Świergotki stepowe zimują głównie w Indiach[8][5] (oraz na pobliskim Cejlonie[5][12]) z wyjątkiem niektórych regionów w północno-zachodniej, północnej i wschodniej części kraju[12]. Część zimowisk znajduje się w Bangladeszu i Mjanmie. Na przelotach świergotki stepowe pojawiają się również w środkowych i północnych Chinach[8] oraz w Nepalu[8][13].
Świergotki stepowe sporadycznie zalatują do północno-zachodniej Europy[10]. Zagubione osobniki pojawiają się również w innych krajach. W Korei Północnej do 2002 świergotka stepowego stwierdzono 1 lub 2 razy. Być może te ptaki pojawiają się tam częściej, gdyż stwierdzano je w sąsiadującej chińskiej prowincji Liaoning oraz w Korei Południowej, przez którą migrują[14]. Do grudnia 2018 w Omanie stwierdzony 8 razy[15]. W Turcji przed listopadem 2012 stwierdzony raz, a od tego miesiąca do lutego 2013 – kolejne 5 razy[16]. W kwietniu 2005 po raz pierwszy obserwowano, a przy tym również udokumentowano zdjęciami, świergotka stepowego w Mikronezji. Była to również pierwsza obserwacja dla wysp Oceanu Spokojnego w ogóle i zarazem mająca miejsce w najbardziej wysuniętym na wschód punkcie względem zasięgu tego gatunku (przynajmniej do 2011)[17]. W Polsce odnotowany po raz pierwszy we wrześniu 2018 w Jastarni. Obserwacja została udokumentowana zdjęciami i nagraniem głosu[18][19].
Głównymi środowiskami lęgowymi świergotków stepowych są suche, porośnięte trawą skaliste zbocza górskie, stepy (zarówno górskie, jak i położone na równinach), trawiaste doliny i nagie zbocza gór[8], a na Zabajkalu również zarośla karagany (Caragana) na kamienistych stepach[20]. Rzadko gniazdują także na podmokłych łąkach. Wybierają suchsze środowiska niż świergotki szponiaste, ale nie tak suche i piaszczyste, jak świergotki polne. W zachodniej części zasięgu gniazdują do 3350 m n.p.m.[8] Na przelotach w Nepalu notowane były od 75 do 4710 m n.p.m.[13] Na zimowiskach w indyjskim stanie Karnataka występują do 750 m n.p.m.[9] Pożywieniem świergotków stepowych są głównie niewielkie owady i inne bezkręgowce; prócz tego drobne nasiona[5].
Świergotki stepowe opuszczają zimowiska w Indiach pod koniec kwietnia lub na początku maja[9]. W podobnym okresie zaczynają przybywać na tereny lęgowe[8][21], choć przeważnie ma to miejsce w środku maja[8]. Jaja składane są w maju[5]. Dobrze ukryte na ziemi gniazdo utworzone jest z traw, ma kształt miseczki. Zniesienie liczy 3–5 jaj. Inkubacja trwa 12–14 dni. Wysiaduje jedynie samica. Czas potrzebny do opierzenia się młodych był nieznany przynajmniej do 2004 roku[20].
IUCN uznaje świergotka stepowego za gatunek najmniejszej troski nieprzerwanie od 1988 (stan w 2022). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity w swym zasięgu lęgowym, na zimowiskach w Indiach – lokalnie pospolity. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny ze względu na brak widocznych zagrożeń[11].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.