Łysa Góra (województwo małopolskie)

Łysa Góra – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Dębno.

Zobacz też: Łysa Góra w innych znaczeniach tej nazwy.

Łysa Góra

wieś
Fragment wsi
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	brzeski
Gmina	Dębno
Liczba ludności (2008)	1486[1]
Strefa numeracyjna	14
Kod pocztowy	32-853[2]
Tablice rejestracyjne	KBR
SIMC	0819148
Położenie na mapie gminy Dębno Łysa Góra
Położenie na mapie Polski Łysa Góra
Położenie na mapie województwa małopolskiego Łysa Góra
Położenie na mapie powiatu brzeskiego Łysa Góra
49°55′59″N 20°44′05″E[3]
Strona internetowa

Wieś biskupstwa krakowskiego w powiecie sądeckim w województwie krakowskim w końcu XVI wieku^[4].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łysa Góra. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Położenie

Łysa Góra leży na Pogórzu Wiśnickim, od południa wieś otaczają Dąbrowa (Wilkówka) 409,7 m n.p.m., Chocholec 377,7 m n.p.m. i Kamionka 392,3 m n.p.m. Przez wieś przepływa, posiadająca tu źródła, rzeka Kisielina.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Łysa Góra^[5][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0819154	Pańska Góra	część wsi
0819190	Podkościele	część wsi
0819160	Przymiarki	część wsi
0819177	Siciny	część wsi
0819183	Średnie Pole	część wsi
0819214	Zagonie	część wsi
0819220	Zamieście	część wsi
-|08	Zaszkole	część wsi
	Nadole	część wsi

Historia

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1321, do czasu rozbiorów Polski była własnością biskupów krakowskich. Później przeszła w ręce prywatne. Sławę Łysa Góra zyskała jednak znacznie później, po II wojnie światowej, kiedy w 1947 powstała tam Spółdzielnia Pracy Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Kamionka”. Przy spółdzielni powstał zakład produkcyjny „Kamionka”, który sprzedawał wyroby do różnych krajów na całym świecie, a utworzone technikum ceramiczne zyskało miano szkoły artystycznej. W 2008 r. spółdzielnia przeżywała poważne problemy ekonomiczne, a zainteresowanie kształceniem w szkole radykalnie spadło^[7]. Obecnie spółdzielnia jest w likwidacji, a technikum zlikwidowano, w budynku działa Środowiskowy Dom Samopomocy.

Zabytki

• Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy (Łysa Góra 32) – został wybudowany w latach 1920–1922, a konsekrowany w 1938 roku. Monumentalne schody wraz z otoczeniem powstały w 1959 roku. Budynek posiada liczne dekoracje ceramiczne na zewnątrz i wewnątrz. W 1972 roku na szczycie kościoła umieszczono mozaikowy wizerunek Matki Bożej Nieustającej Pomocy, autorstwa Stefana Jakubowskiego. W 1982 roku wejście do kościoła ozdobiła mozaika ze św. Stanisławem biskupem i męczennikiem, autorstwa Czesławy Paseli, która jest także autorką Ukrzyżowania na zewnętrznej ścianie prezbiterium (ołtarz polowy) oraz Chrystusa Dobrego Pasterza na pobliskiej plebanii.
  

Wnętrze kościoła zawiera ceramiczne dekoracje powstałe w latach 80. XX wieku zaprojektowane przez krakowskich artystów Marię i Jerzego Skąpskich we współpracy z Jerzym Sachą, łysogórskim rzeźbiarzem i ceramikiem. Są to: na ścianach nawy stacje Drogi Krzyżowej, na ścianach prezbiterium kompozycja Serca Jezusa i scen z życia Św. Józefa a także scena Ostatniej Wieczerzy, a w ołtarzu głównym ceramiczna rama dla ikony Matki Bożej, autorstwa Marii Skąpskiej^[8].

• Budynki związane z działalnością Spółdzielni „Kamionka” – budynki stary i nowy, a także pięć innych obiektów m.in. dom Antoniego Kopytki, budynek dawnego technikum ceramicznego (obecnie Środowiskowy Dom Samopomocy) zostały włączone w szlak ceramiczny czarownic i czarodziejów, gdzie poszczególne obiekty oznaczone są ceramicznymi tabliczkami^[9]. W budynku na trasie znajduje się także wystawa „Skarby z Łysej Góry”. Ekspozycja powstała z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Łysogórskiej „Krakus”, poświęcona jest miejscowości i jej mieszkańcom^[9].

• Kapliczka kamienna "Ecce Homo" z 1870 roku
• Krzyż żeliwny na postumencie z 1890 roku
• Figura Matki Bożej Królowej Polski z Dzieciątkiem z 1902 roku
• Tablica pamiątkowa w miejscu katastrofy poświęcona poległej załodze bombowca – w nocy z 16 na 17 sierpnia 1944 w Łysej Górze rozbił się aliancki bombowiec B-24 Liberator 161 z 31. dywizjonu Południowoafrykańskich Sił Powietrznych (SAAF), zestrzelony przez niemiecki myśliwiec w czasie powrotu do bazy we Włoszech po dokonaniu zrzutu dla powstania warszawskiego^[10]

W Łysej Górze działają^[11]:

• Zespół Pieśni i Tańca „Kamionka”, który powstał w 1953 roku
• Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Łysogórskiej „Krakus”
• Łysogórska Orkiestra Dęta
• Ludowy Klub sportowy Lks Kłos Łysa Góra, założony w 1948 roku
• ochotnicza straż pożarna

• 
  Pierwszy budynek spółdzielni „Kamionka”
• 
  Dom Antoniego Kopytki. Łysa Góra – spacer ceramicznym szlakiem czarownic i czarodziejów
• 
  Środowiskowy Dom Samopomocy – dawne technikum

Osoby związane z miejscowością

• Franciszek Mleczko – działacz spółdzielczy i ludowy, nauczyciel, poseł na Sejm PRL III, IV i V kadencji z ramienia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.
• Bolesław Książek – ceramik, autor projektów naczyń dekoracyjnych i użytkowych, rzeźb, płyt okładzinowych, autor i współautor wielu ceramicznych dekoracji architektonicznych.
• Jerzy Sacha – ceramik, rzeźbiarz
• Jolanta Katarzyna Ogar - Hill. Polska i austriacka żeglarka w klasie 470. Mistrzyni Europy i świata, trzykrotna olimpijka, wicemistrzyni olimpijska.