Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Łaziska (powiat lipski)
wieś w województwie mazowieckim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Łaziska – wieś sołecka[5] w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie lipskim, w gminie Ciepielów[6][7].
Remove ads
Prywatna wieś szlachecka, powstała w XV wieku. W 1414 r. należała do Jana Oleśnickiego, następnie do Głogowskich.[8] W drugiej połowie XVI wieku położona była w powiecie radomskim województwa sandomierskiego[9]. W XVIII w. wieś należała do rodu Lipińskich.[10] W 1779 r. Łaziska zakupił cześnik parnawski Jan Lipiński wraz z żoną Katarzyną Sadowską, a w 1796 r. jego synowie sprzedali odziedziczoną wieś Piotrowi Nowosielskiemu[11]. W 1827 r. wieś liczyła 30 gospodarstw i 207 mieszkańców, w końcu XIX w. 44 gospodarstwa i 311 mieszkańców[12]. W 1879 r. folwark w Łaziskach został odłączony od dóbr w Bąkowej. W Łaziskach znajdowały się wówczas zakłady przemysłowe: młyn parowy, młyn wodny, browar, gorzelnia i dwie smolarnie[12]. W latach 80 XIX w. istniała gmina Łaziska z siedzibą w Czerwonej licząca 2350 mieszkańców.[13]
Ostatnimi właścicielami wsi byli Anna i Kazimierz Boscy. Boski zdobył majątek na handlu w Rosji, osiadając na przełomie XIX i XX w. w Łaziskach. Małżeństwo poświęcało się działalności społecznej. Anna organizowała nauczanie chłopskich dzieci, również w języku polskim, za co dwukrotnie była więziona na Pawiaku (pierwszy raz w 1905 r. za organizację strajku szkolnego, drugi raz - w czasie I wojny światowej, za przewożenie nielegalnej literatury).[14] W dwudziestoleciu międzywojennym mieszkańcy Łazisk należeli do Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici".[15] W latach 1905–1925 w miejscowości działała szkoła, przeniesiona następnie do Wielgiego.[15]
Kazimierz Boski był pomysłodawcą założenia Ochotniczej Straży Pożarnej w Łaziskach, utworzonej 3 maja 1930 r.[16] W skład pierwszego zespołu strażackiego wchodziło 21 okolicznych mieszkańców, a w zarządzie organizacji zasiadali Kazimierz Boski i Jan Szczodry. Z pomocą mieszkańców Łazisk na miejscu starej cegielni wybudowano remizę strażacką oraz scenę, gdzie urządzano zabawy taneczne i występy lokalnej młodzieży. Za pozyskiwane w ten sposób pieniądze opłacano wydatki straży pożarnej.
W pierwszych latach XX w. we wsi wybudowano kryty gontem ośmiorak, budynek mieszkalny przeznaczony dla służby dworskiej (stangreta, stolarza, pastucha, gajowego). Budynek podzielony był na kilka odrębnych izb, w każdej z nich znajdowała się kuchnia i piec do pieczenia chleba.[13]
Boscy byli właścicielami majątku ziemskiego, dworku wybudowanego na przełomie XIX i XX w. i otaczającego go parku o powierzchni 1,65 ha z połowy XIX.[17][18] Do dworku prowadzi modrzewiowa aleja, wpisana wraz z parkiem na listę zabytków przyrody.[19] Obecnie ustalona jest strefa podlegająca ochronie konserwatora zabytków obejmująca dwór oraz teren w promieniu 100 m od granic parku.[13] Po II wojnie światowej dobra objęła reforma rolna, majątek rozparcelowano, a żyjącą jeszcze Annę Boską pozbawiono praw do majątku i przewieziono do domu starców w Warszawie.[14] Po 1945 r. w dworku mieściła się szkoła państwowa, w 1969 r. budynek rozbudowano na potrzeby szkoły.[15] Szkoła w Łaziskach funkcjonowała do 2000 r.[20] Obecnie w budynku mieści się Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy „Dworek Uroczysko” prowadzący warsztaty terapii zajęciowej dla osób z dysfunkcjami psychofizycznymi.[21][22]
Dwór w Łaziskach, 2011 r.
Stan w 2020 r.
.jpg)
Łaziska były siedzibą gminy do wybuchu II wojny światowej. W 1943 r. wieś liczyła 604 mieszkańców. [13]W czasie II wojny światowej mieszkańcy wsi ukrywali w swoich gospodarstwach partyzantów Batalionów Chłopskich.[15] Podczas wojny okoliczni rolnicy organizowali patrole na obrzeżach wioski, chroniąc swoje bydło przed zarekwirowaniem i ukrywając je w lasach otaczających Łaziska.[15]
Po wojnie do 1954 roku ponownie istniała gmina Łaziska[23]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa radomskiego.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Bożego Ciała w Wielgiem[24].
Remove ads
Zobacz też
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads