Łódź Bajkowa

Łódź Bajkowa – projekt, w ramach którego tworzony jest rodzinny szlak turystyczny^[1] po mieście Łodzi śladami małych pomników przedstawiających postaci z seriali dla dzieci i filmów Studia Małych Form Filmowych Se-ma-for. Docelowo „Łódź Bajkową” ma tworzyć 17^[2][3] rzeźb odlanych z brązu. W latach 2009–2018 postawiono dziesięć pomników. W ramach projektu wyemitowano także lokalną monetę „Łódka” z podobiznami wybranych bajkowych postaci.

Głównym celem projektu jest promocja Łodzi pod kątem jej dziedzictwa filmowego (promocja marki „Łódź filmowa”), ze szczególnym uwzględnieniem dorobku łódzkiej animacji^[1][4]. Rzeźby są stawiane w miejscach najczęściej odwiedzanych przez turystów i związanych z łódzkim przemysłem filmowym^[5].

Pierwsze osiem pomników postawione zostały w latach 2009–2013 i sfinansowane przez Urząd Miasta Łodzi, przy czym na cztery^[4] ostatnie z nich miasto otrzymało dofinansowanie z Unii Europejskiej^[6]. Dofinansowanie przyznano pod koniec sierpnia 2011, decyzją Zarządu Województwa Łódzkiego, w wyniku konkursu w ramach „Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007–2013”^[6]. Wyniosło ono prawie 517 tys. zł, gdzie cały koszt projektu (cztery pomniki w latach 2012-2013) wyceniono na 608 tys. zł^[6]. Dziewiątą rzeźbę odsłonięto dopiero we wrześniu 2015 – jest to pierwszy pomnik na szlaku „Łodzi Bajkowej” sfinansowany przez inwestora prywatnego^[7].

Dotychczas postawione pomniki

1. Pomnik Misia Uszatka

tytuł rzeźby: „Pomnik Misia Uszatka”[8] data odsłonięcia: 24 października 2009, podczas Święta Misia[5] lokalizacja: ul. Piotrkowska 87, przed siedzibą Centrum Informacji Turystycznej w Łodzi i Biura Promocji, Turystyki i Współpracy z Zagranicą Urzędu Miasta Łodzi[9][5] 51°45′58,5″N 19°27′24,5″E autorzy: rzeźba: Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek[8] projekt plastyczny postaci: Zbigniew Rychlicki

Pomnik w dniu odsłonięcia Pomnik w sierpniu 2017 roku Plan miasta trzymany przez Uszatka Pomnik przed ponownym odsłonięciem 16 maja 2010 Miś Uszatek przedstawiony jest tu jako turysta[5]: ma na sobie plecak i w lewej łapce trzyma plan miasta. Rzeźba ma niecały metr wysokości i waży 60 kg[9]. Odsłonięcie odbyło się pod hasłem „Łódź MIŚię podoba”[9]. Widnieje ono także na okładce mapy trzymanej przez Misia. Odsłonięcia dokonał Wiceprezydent Miasta Łodzi Włodzimierz Tomaszewski[9]. Na początku stycznia 2010 Uszatek stracił lewą łapkę[10][11]. Prawdopodobnie o rzeźbę zahaczył pług śnieżny[10]. Łapka się odnalazła, pomnik został naprawiony, po czym Miś stał przez pewien czas w witrynie Centrum Informacji Turystycznej[11]. 16 maja 2010, w czasie Święta Łodzi, nastąpiło ponowne odsłonięcie pomnika na ul. Piotrkowskiej[12]. W uroczystości wzięła udział Wiceprezydent Miasta Łodzi Wiesława Zewald. 4 listopada 2013, na czas remontu ulicy Piotrkowskiej, pomnik został zdemontowany i przeniesiony do siedziby Centrum Informacji Turystycznej[13]. 13 listopada 2013 ponownie[a] trafił na witrynę CIT[14][15]. 20 maja 2014 pomnik powrócił na swoje miejsce, czemu towarzyszyło uroczyste odsłonięcie[16]. Do tamtego czasu figura misia została wyczyszczona, wypatynowana i zaopatrzona w nowy nosek[16].

2. Pomnik małego pingwina Pik-Poka

tytuł rzeźby: „Rzeźba Małego Pingwina Pik-Poka”[17] data odsłonięcia: 23 września 2010[18]; była to jednocześnie inauguracja pierwszej edycji Se-ma-for Film Festival[18] lokalizacja: al. Unii Lubelskiej 4, przed kąpieliskiem Fala[18][19] 51°45′53″N 19°25′17″E autorzy: rzeźba: Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek[17] projekt plastyczny postaci: Tadeusz Wilkosz

Widok z przodu Widok z boku Pik-pok na fali Rzeźba przedstawia pingwina Pik-Poka unoszącego się na grzbiecie fali. Odlew ma w najwyższym punkcie 1,05 m wysokości[20]. W odsłonięciu wzięli udział m.in. Tadeusz Wilkosz (scenarzysta serialu Mały pingwin Pik-Pok) oraz Joanna Stasiewicz (narratorka, głos Pik-Poka)[18].

3. Pomnik kota Filemona i Bonifacego

tytuł rzeźby: „Dziwny Świat Kota Filemona i Bonifacego” data odsłonięcia: 1 czerwca 2011, w Dzień Dziecka[19][21] lokalizacja: pl. Zwycięstwa 1, przed wejściem do Muzeum Kinematografii[19] 51°45′34,5″N 19°28′26,5″E autorzy: rzeźba: Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek[22][21] projekty plastyczne postaci: Ludwik Kronic

Filemon (na górze) i Bonifacy (na dole) Kot Filemon Kot Bonifacy Kłębek wełny – zbliżenie Filemon ponownie Czarny kot Bonifacy stoi obok (również wykonanego z brązu) kłębka wełny. Biało-szary kot Filemon spogląda w dół z pobliskiego murku. Takie rozstawienie przedstawia sytuację odwrotną niż zazwyczaj wydarzała się w bajce – przeważnie to Bonifacy wylegiwał się na górze, na zapiecku, a Filemon bawił się poniżej[21]. Odsłonięcia pomników dokonały Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska i Wiceprezydent Agnieszka Nowak[19]. Obecny byli również Sławomir Grabowski[19] (współautor scenariuszy filmów o przygodach kota Filemona) oraz Aleksandra Kronic[21] (wdowa po Ludwiku Kronicu).

4. Pomnik bohaterów filmu Zaczarowany ołówek

tytuł rzeźby: „Rzeźba bohaterów filmu Zaczarowany ołówek”[23] data odsłonięcia: 25 września 2011, w ramach drugiej edycji Se-ma-for Film Festival[24] lokalizacja: ul. Traugutta 18, przed wejściem do Łódzkiego Domu Kultury[25] 51°46′09,5″N 19°27′43,0″E autorzy: rzeźba: Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek[23] projekty plastyczne postaci: Karol Baraniecki

Piotruś i jego piesek Postać Piotrusia Zbliżenie pieska Krasnoludek Rzeźba przedstawia postacie głównych bohaterów bajki: chłopca o imieniu Piotrek i jego psa. Dziecko rysuje zaczarowanym ołówkiem na ścianie Łódzkiego Domu Kultury – pies zdaje się wyskakiwać z jego rysunku (w serialu wszystko, co się narysowało przy pomocy owego ołówka, materializowało się). Na rysunku można rozpoznać także postać krasnala, który w filmie przynosił Piotrusiowi kolejne egzemplarze zaczarowanego ołówka. W uroczystości odsłonięcia wzięła udział m.in. Wiceprezydent Miasta Łodzi Agnieszka Nowak[24].

5. Pomnik Plastusia

tytuł rzeźby: „Plastuś”[26] data odsłonięcia: 10 października 2012[27], w dniu rozpoczęcia trzeciej edycji Se-Ma-For Film Festival lokalizacja: park im. Henryka Sienkiewicza[27] 51°45′53,32″N 19°27′53,60″E autorzy: rzeźba: Marcin Mielczarek[26] projekt postaci: Adam Kilian[28][26]

Plastuś w dniu odsłonięcia Rzeźba – detal (tylna okładka pamiętnika) Pomnik ma ok. metra wysokości i waży kilkadziesiąt kilogramów[29][30]. Plastuś trzyma w prawej dłoni szkolny dzwonek, którym w serialu budził każdego rana swoich przyjaciół z piórnika[31][29][30]. Dzwonek ma prawdziwe, ruchomo zawieszone serce[29][30]. Lewą rękę Plastuś opiera na swoim pamiętniku. Rzeźba stoi w pobliżu Szkoły Podstawowej nr 173 i placu zabaw w Parku im. Henryka Sienkiewicza, co stanowi nawiązanie do faktu, że Plastuś przeżywał swoje przygody na szkolnej ławce[28] (piórnik wraz z zamieszkującym go Plastusiem stanowili własność Tosi – dziewczynki uczęszczającej do pierwszej klasy szkoły podstawowej). W ceremonii odsłonięcia wzięła udział m.in. Zofia Ołdak – reżyser serialu Plastusiowy pamiętnik[27][31]. Obecni byli także Wiceprezydent Miasta Łodzi Radosław Stępień oraz spadkobiercy praw autorskich do postaci Plastusia[28]. Na czas tego wydarzenia rzeźba została częściowo otoczona drewnianą makietą szkolnego piórnika[31][29][30]. W listopadzie 2013 wandale polali pomnik żrąca cieczą[32]. W grudniu 2013 rzeźba została zdemontowana i zawieziona do renowacji[33]. 21 marca 2014, w pierwszym dniu kalendarzowej wiosny, nastąpiło ponowne odsłonięcie pomnika[33].

6. Pomnik trzech misiów

tytuł rzeźby: „Trzy Misie”[34] data odsłonięcia: 25 listopada 2012 w Światowym Dniu Pluszowego Misia[35] lokalizacja: Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej (od strony ul. Milionowej) 51°44′45″N 19°27′51″E autorzy: rzeźba: Marcin Mielczarek[34] projekty plastyczne postaci: Tadeusz Wilkosz

Trzy Misie w dniu odsłonięcia Trzy Misie – zbliżenie Trzy Misie – detal Rzeźba Trzech Misiów i ich twórca, Marcin Mielczarek Patrząc od przodu rzeźby, na szczycie małego kamienia narzutowego stoją kolejno od lewej: Misia, Bartek oraz Kuba. W uroczystości odsłonięcia rzeźby wzięli udział m.in. Tadeusz Wilkosz (reżyser i scenograf serialu) oraz Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska[36].

7. Pomnik wróbla Ćwirka

tytuł rzeźby: „Wróbelek Ćwirek”[37] data odsłonięcia: 21 marca 2013, w pierwszym dniu kalendarzowej wiosny[38] (dzień po Światowym Dniu Wróbla[39]) lokalizacja: al. Piłsudskiego 61, w Parku Źródliska, przed wejściem do Palmiarni Łódzkiej[40][41] 51°45′37,25″N 19°28′48,45″E autorzy: rzeźba: Marcin Mielczarek[37] projekt plastyczny postaci: Ireneusz Czesny i Jerzy Stępień[40]

Rzeźba wróbla Ćwirka w całości Wróbel Ćwirek, zbliżenie Wróbel Ćwirek, zbliżenie z innej strony Autorzy Ćwirek w czapce Rzeźba ma metr wysokości, przy czym sam wróbelek jest tu wysoki na 30 cm[40][42][43][38]. Odlew o masie 65 kg jest zbrojony wewnątrz konstrukcją ze stali kwasoodpornej[44]. Ćwirek siedzi na gnieździe zbudowanym na rozwidleniu gałęzi małego drzewka[44][40][38]. Pomnik tym samym przedstawia sytuację nieco inną niż w serialu, gdzie ptaszek miał swoje „mieszkanie” na „dolnym piętrze” bocianiego gniazda[44]. Kształt i umiejscowienie wyrzeźbionego gniazda, w przeciwieństwie do tego z serialu, nie są charakterystyczne dla schronień wróbli zwyczajnych. W uroczystości odsłonięcia rzeźby wziął udział m.in. Sławomir Grabowski (współautor scenariusza[45]) oraz Wiceprezydent Miasta Łodzi Radosław Stępień[42][43]. 24 października 2014 górna część rzeźby (gniazdo z ptakiem) została odcięta i skradziona[46]. Sprawca sprzedał ją w skupie metali kolorowych, gdzie 27 października została odnaleziona przez łódzką policję[46]. Następnego dnia (28 października) zatrzymano podejrzanego o kradzież[46]. Okazało się, że figurka Ćwirka została dodatkowo przecięta mniej więcej na wysokości złączenia grzbietu z kuprem[46][47]. Głowa wróbla również wymagała renowacji[47]. Część elementów rzeźby trzeba było odlać na nowo[48]. Naprawa kosztowała około ośmiu tysięcy złotych[48][47][49]. Pomnik wrócił na swoje miejsce po dwóch miesiącach, 23 grudnia 2014[49].

8. Pomnik Maurycego i Hawranka

tytuł rzeźby: „Maurycy i Hawranek”[50] data odsłonięcia: 18 maja 2013[51] lokalizacja: ul. Konstantynowska 8/10, przed wejściem do Miejskiego Ogrodu Zoologicznego 51°45′49″N 19°24′43″E autorzy: rzeźba: Marcin Mielczarek[50]; projekt plastyczny postaci: Marian Kiełbaszczak

Rzeźba w całości Bohaterowie w zbliżeniu Tablica informacyjna Rzeźba ma 1 metr wysokości[51]. Uśmiechnięty Maurycy prawą ręką wykonuje gest powitalny w kierunku osób (dzieci) odwiedzających ogród zoologiczny. Zza jego lewego ramienia wychyla się Hawranek. W uroczystości odsłonięcia wzięli udział twórcy filmu oraz m.in. Wiceprezydent Miasta Łodzi Agnieszka Nowak[51].

9. Pomnik Ferdynanda Wspaniałego

tytuł rzeźby: „Ferdynand Wspaniały”[52] data odsłonięcia: 17 września 2015[7][53] lokalizacja: al. Józefa Piłsudskiego 15/23, przed głównym wejściem do Galerii Łódzkiej, na rogu al. Piłsudskiego i ul. Henryka Sienkiewicza[7][53] 51°45′33,95″N 19°27′49,00″E autorzy: rzeźba: Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek[52][7][53] projekt postaci: Kazimierz Mikulski i Jerzy Jeleński[52]

Rzeźba w całości Tablica informacyjna Rzeźba ma 1,5 metra wysokości i masę 64 kg[7]. Odziany w elegancki garnitur, buty i melonik Ferdynand posiada ludzkie ciało. Wyjątkiem jest jego psi łeb z czarnym noskiem i czarną łatką na lewym uchu. Bohater z dostojnym wyrazem pyska stoi w lekkim rozkroku wsparty dłońmi o parasol. Jest to pierwszy pomnik na szlaku „Łodzi Bajkowej” sfinansowany przez inwestora prywatnego[7]. Rzeźbę sfinansowała Galeria Łódzka[53]. Na uroczystości odsłonięcia obecni byli m.in. Wiceprezydent Miasta Łodzi Krzysztof Piątkowski oraz rodzina Ludwika Jerzego Kerna – syn Krzysztof z żoną i dwiema wnuczkami[7][53].

10. Pomnik Misia Colargola

tytuł rzeźby: „Miś Colargol”[54] data odsłonięcia: 18 października 2018[55][3] lokalizacja tymczasowa: skwer z placem zabaw przy skrzyżowaniu ulic ul. H. Sienkiewicza i R. Traugutta[55][3] 51°46′07,352″N 19°27′38,185″E lokalizacja docelowa: okolice dworca Łódź Fabryczna[55] autorzy: rzeźba: Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek[55] projekt postaci: Tadeusz Wilkosz[55][3]

Rzeźba w całości Detal Colargol, zgodnie z fabułą serialu, przedstawiony jest tu jako podróżnik[55]. Ma niebieskie oczy, pod szyją charakterystyczną niebieską wstążeczkę, a w lewej łapce trzyma swoją „cudowną walizkę”. Stojąc na globusie ziemskim, zdaje się utrzymywać równowagę wyciągniętą w bok prawą łapką. Tymczasowo rzeźba stoi na skwerze obok woonerfu na ul. Traugutta. Po zakończeniu prac budowlanych na dworcu Łódź Fabryczna, miała być przeniesiona w jego pobliże[55]. Na uroczystości odsłonięcia obecni byli m.in. Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska oraz Tadeusz Wilkosz – scenarzysta i scenograf serialu Przygody Misia Colargola[55][3]. Wydarzenie zbiegło się w czasie z eskalacją wieloletnich kłopotów finansowych wytwórni Se-ma-for – kilka dni wcześniej, 12 października 2018 komornik zajął część zbiorów przechowywanych w siedzibie Muzeum Animacji Se-ma-for, w tym figurki m.in. Uszatka, Colargola i bohaterów filmu Piotruś i Wilk[56][57][58].

Pomniki planowane

Planowano postawienie także pomników bohaterów (stan na lipiec 2011):

• serialu Kasztaniaki^[2],
• serialu Kolorowy świat Pacyka^[2],
• serialu Mordziaki^[2],
• serialu Opowiadania Muminków^[2],
• filmu Piotruś i wilk^[2],
• serialu W krainie czarnoksiężnika Oza^[2],
• serialu Parauszek i przyjaciele^[2].

W 2023 roku, wśród projektów zgłoszonych do Łódzkiego Budżet Obywatelskiego 2023/2024 znalazła się propozycja postawienia przed Ogrodem Botanicznym trzech rzeźb z brązu przedstawiających trzy postacie muminków (rodziców z dzieckiem)^{[59][60][61][62][63][64]}.

Odsłonięte pomniki na mapie Łodzi

1

2

4

3

5

6

7

8

9

10

1. Miś Uszatek
2. Pingwin Pik Pok
3. koty Filemon i Bonifacy
4. Zaczarowany ołówek
5. Plastuś
6. Trzy Misie
7. wróbel Ćwirek
8. Maurycy i Hawranek
9. Ferdynand Wspaniały
10. Miś Colargol

Dukat „Łódka”

Dystrybucję łódzkiego dukata „Łódka” z podobizną Misia Uszatka i jego przyjaciół rozpoczęto wraz z odsłonięciem pomnika Misia Uszatka^[65][66][9]. Monety z wizerunkiem pingwina Pik-Poka pojawiły się w obiegu 15 października 2010, ponad trzy tygodnie po odsłonięciu pomnika Pik-Poka^[67].

Osobny artykuł: Łódka (moneta).

Powstanie projektu

Początkowo prezes studia Se-ma-for Zbigniew Żmudzki podjął starania, aby w Alei Gwiazd przy ul. Piotrkowskiej w Łodzi odsłonić gwiazdę Misia Uszatka^[68][69]. Jednak ówczesna kapituła przydzielająca miejsca w Alei odmówiła^[69][68]. Przewodniczący kapituły, Jan Machulski, miał stwierdzić, że szkoda pieniędzy na „jakiegoś misia”, skoro wtedy brakowało ich na gwiazdę Romana Wilhelmiego^[69][68].

Podjęto wówczas zabiegi o odsłonięcie w mieście małego pomnika Uszatka. Akcję zainicjowało Radio Łódź^[70][71]. Dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 70 im. Stanisława Wyspiańskiego w Łodzi napisały list do ówczesnego Prezydenta Miasta Łodzi, prosząc o wyrażenie zgody na postawienie pomnika^[71]. Prezydent Jerzy Kropiwnicki udzielił zgody, ale na pomnik w formie fontanny^[68][71]. W 2007 roku opracowano projekt fontanny z Misiem Uszatkiem i jego przyjaciółmi – Prosiaczkiem, Zajączkiem i psem Kruczkiem^[70][69][72]. Autorami projektu byli rzeźbiarze Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek oraz architekt Radosław Kurzyp^[72]. Lokalizację wybrali w plebiscycie słuchacze Radia Łódź i czytelnicy Echa Miasta^[72][70]. Zwyciężył pasaż Józewskiego przy ulicy Piotrkowskiej^[72][70]. Jednak ten pomysł oprotestowali mieszkańcy okolicznych bloków^[69][68].

Wspólnie z Urzędem Miasta zaczęto szukać innego miejsca. Piotr Trzankowski z Biura Promocji Urzędu Miasta Łodzi zaproponował utworzenie szlaku Łodzi Bajkowej^[68]. Miał on powstać na wzór wrocławskich krasnali, których poszukują turyści w trakcie zwiedzania miasta^[73].

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Łódź Bajkowa

• Galeria Wielkich Łodzian
• Wrocławskie krasnale

Uwagi

1. zob. wyżej 2010 rok