Ziemia Grahama

Ziemia Grahama (ang. Graham Land, hiszp. Tierra de Graham, Tierra de San Martín)^[1] – północna część Półwyspu Antarktycznego, położona na północ od linii łączącej przylądki Cape Jeremy i Cape Agassiz.

Ziemia Grahama

Graham Land
Tierra de Graham
Tierra de San Martín

Krabojad foczy na górze lodowej w Rajskiej Zatoce na Ziemi Grahama
Terytorium	Antarktyka
Wydarzenia historyczne	Odkrycia i badania Antarktyki
Rodzaj obiektu	północna część Półwyspu Antarktycznego
Położenie na mapie Antarktyki Ziemia Grahama
66°00′S 63°30′W

Mapa Półwyspu Antarktycznego – Ziemia Grahama w północnej części

Nazwa

Wcześniej nazwy „Ziemia Grahama” używali Brytyjczycy wobec całego Półwyspu Antarktycznego, podczas gdy Amerykanie używali nazwy „Półwysep Palmera”^[2]. Zgodnie z porozumieniem amerykańskiej i brytyjskiej komisji ds. nazw geograficznych Antarktyki z 1964 roku nazwie Ziemia Grahama nadano obecne znaczenie^[3] . Nazwa ta została nadana na cześć Jamesa Grahama, który pełnił funkcję Pierwszego Lorda Admiralicji w 1832 roku, kiedy wyprawa Johna Biscoe (1794–1843) badała zachodnie wybrzeża dzisiejszej Ziemi Grahama^[3] .

Geografia

Ziemia Grahama rozciąga się na północ od linii łączącej przylądki Cape Jeremy (69°24'S 68°51'W^[4]) – na styku Fallières Coast i Rymill Coast^[5]  i Cape Agassiz (68°29'S 62°56'W^[4]) – na styku Wybrzeża Bowmana i Wybrzeża Wilkinsa^{[5] [6][uwaga 1]}.

Najbardziej na północ wysunięta część Ziemi Grahama składa się z licznych wysp, są to m.in.: Wyspa Jamesa Rossa, Joinville Island, D’Urville Island, Dundee Island, Bransfield Island, Snow Hill Island, Vega Island, Seymour Island, Rosamel Island, Paulet Island, Lockyer Island, Eagle Island, Jonassen Island, Astrolabe Island i Tower Island^[4]. Do Ziemi Grahama zaliczane są również Szetlandy Południowe obejmujące 11 większych wysp i wiele wysepek, z których większość pokrywa wieczny lód^[4].

Na Ziemi Grahama, w zachodniej części półwyspu, na wybrzeżu Morza Bellingshausena, leżą: Davis Coast, Wybrzeże Danco, Graham Coast, Loubet Coast i Fallières Coast^[4]. W części wschodniej, na wybrzeżu Morza Weddella, znajdują się: Nordenskjöld Coast, Oscar II Coast, Foyn Coast i Wybrzeże Bowmana^[4]. Do wybrzeży Oscar II Coast, Foyn Coast i Wybrzeże Bowmana przylega Lodowiec Szelfowy Larsena (który ciągnie się do Wybrzeża Wilkinsa na Ziemi Palmera)^[7]. Północną część półwyspu zajmuje Trinity Peninsula^[4].

Historia

Osobny artykuł: Brytyjska Ekspedycja do Ziemi Grahama.

Osobny artykuł: Roszczenia terytorialne na Antarktydzie.

Ziemia Grahama została odkryta przez brytyjskiego oficera Royal Navy Edwarda Bransfielda (1785–1852) w styczniu 1820 roku^[5] . Później w tym samym roku amerykański poławiacz fok Nathaniel Palmer (1799–1877) odkrył północne wybrzeże Trinity Peninsula, który nazwano Palmer Land^[5] . W 1832 roku zachodnie wybrzeże Trinity Peninsula nazwano Graham’s Land na cześć brytyjskiego polityka Jamesa Grahama (1792–1861)^[5] . Nazwa ta była następnie stosowana przez Brytyjczyków wobec całego Półwyspu Antarktycznego, a od 1964 roku wobec jego części północnej^[5] .

W latach 1934–1937 australijski polarnik John Rymill (1905–1968) poprowadził do Ziemi Grahama brytyjską wyprawę naukowo-badawczą, która odkryła Cieśninę Jerzego VI i potwierdziła, że Półwysep Antarktyczny jest półwyspem, a nie archipelagiem^[8].

Zobacz też

• Ziemia Palmera

Uwagi

1. Mills (2003) podaje, że linia ta przebiega wzdłuż 69°15'S, zob. Mills 2003 ↓, s. 27.

Przypisy

1. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej 2006 ↓, s. 21.
2. Mills 2003 ↓, s. 27.
3. United States Gazetteer ↓.
4. Hund 2014 ↓, s. 37.
5. Gazetteer of the British Antarctic Territory ↓.
6. Clarkson 2007 ↓, s. 48.
7. Hund 2014 ↓, s. 38–39.
8. Hattersley-Smith 2007 ↓, s. 196.

Bibliografia

• Peter Clarkson: Antarctic: Definitions and Bounderies. W: Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007, s. 47–51. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
• Goeffrey Hattersley-Smith: British Graham Land Expedition (1934–1937. W: Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007, s. 195–196. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
• Andrew J. Hund: Antarctic Peninsula. W: Andrew J. Hund: Antarctica and the Arctic Circle: A Geographic Encyclopedia of the Earth's Polar Regions. ABC-CLIO, 2014, s. 37–41. ISBN 978-1-61069-393-6. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
• Antarktyka. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 8, s. 26, 2006. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2021-02-04]. (pol.).
• William James Mills: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
• Graham Land. [w:] SCAR Composite Gazetteer of Antarctica [on-line]. Scientific Committee on Antarctic Research. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
• Graham Land. [w:] SCAR Composite Gazetteer of Antarctica [on-line]. Scientific Committee on Antarctic Research. [dostęp 2021-01-31]. (ang.).

Kontrola autorytatywna (region geograficzny):

• VIAF: 315529397
• LCCN: sh2003002669
• J9U: 987007539707605171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3907423
• SNL: Graham_Land
• DSDE: Graham_Land