Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wykopaliska archeologiczne – jedna z najważniejszych terenowych metod badawczych archeologii, polegająca na systematycznym i dokumentowanym fizycznym rozbiorze stanowiska archeologicznego na poszczególne jednostki stratygraficzne, w kolejności od najmłodszej do najstarszej.
Wyróżnić można dwa zasadnicze rodzaje wykopalisk:
Wśród wykopalisk ratowniczych wyróżnić można także dwa podrodzaje:
Wykopaliska archeologiczne są destrukcyjną metodą badawczą: w procesie wykopalisk badana część stanowiska archeologicznego przestaje istnieć i jest przekształcana w dokumentację i zbiory znalezisk.
Wykopaliska podejmowane były dawniej swobodnie przez archeologów na wybranych przez nich stanowiskach. W związku ze zmianą nastawienia archeologów do dziedzictwa archeologicznego, która dokonała się pod koniec XX wieku, wykopaliska obecnie uważa się jednak za metodę badawczą, którą należy stosować dopiero wówczas, gdy:
Takie podejście skodyfikowane zostało przede wszystkim w Międzynarodowej Karcie Ochrony i Zarządzania Dziedzictwem Archeologicznym (czyli tzw. Karcie Lozańskiej) przyjętej w roku 1990 przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych (ICOMOS).
W związku z destrukcyjnym charakterem wykopalisk we wszystkich cywilizowanych krajach ich prowadzenie jest kontrolowane przez służby konserwatorskie poprzez wydawanie zezwoleń.
W czasie wykopalisk stosowane być mogą wszelkie narzędzia, które są wystarczająco precyzyjne, aby oddzielać od siebie poszczególne jednostki stratygraficzne. W zależności od rozciągłości i miąższości danej jednostki stratygraficznej, jak również od jej zawartości do jej eksploracji mogą być używane:
Ponadto archeolodzy stosują rozmaite inne narzędzia, dostosowane do specyficznych rodzajów jednostek stratygraficznych danego stanowiska: szczotki, pędzle, skalpele, łyżki itp.
Wykopaliska archeologiczne polegają na identyfikowaniu granic (w płaszczyźnie poziomej i pionowej) kolejno zalegających coraz niżej jednostek stratygraficznych i ich eksploracji w kolejności odwrotnej do kolejności, w jakiej zostały kiedyś zdeponowane. Każda jednostka stratygraficzna reprezentuje jakiś epizod historii stanowiska archeologicznego. Jednostki stratygraficzne dzielą się na:
Sekwencja jednostek stratygraficznych odzwierciedla historię stanowiska. Historię stanowiska przedstawia się graficznie za pomocą tzw. macierzy Harrisa lub diagramu Harrisa (Harris Matrix), która przedstawia relacje czasowe pomiędzy poszczególnymi jednostkami stratygraficznymi.
W czasie eksploracji z warstwowych jednostek stratygraficznych wydobywane są zabytki ruchome, jak również pobierane są próbki sedymentu do badań paleobiologicznych. Wszystkie jednostki stratygraficzne (ich granice), jak również ważniejsze elementy ich zawartości (np. elementy konstrukcyjne czy skupiska zabytków ruchomych) są dokumentowane opisowo, fotograficznie i rysunkowo. Ponieważ zasadniczą rolę w procesie wykopalisk archeologicznych odgrywa zapewnienie późniejszej możliwości odtworzenia nieistniejącego już stanowiska archeologicznego, kluczowe znaczenie ma stosowanie stałych systemów pomiarowych: siatki pomiarów w płaszczyźnie poziomej (zazwyczaj opartej na kartezjańskim układzie współrzędnych) oraz pomiarów wysokościowych opartych na odniesieniach do stałych punktów wysokościowych (reperów).
Prowadzenie badań archeologicznych wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków[1]. Za prowadzenie ich bez pozwolenia albo wbrew jego warunkom grozi kara grzywny[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.