Loading AI tools
województwo I Rzeczypospolitej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Województwo poznańskie (łac. Palatinatus Posnaniensis) – jednostka terytorialna Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w prowincji wielkopolskiej w latach 1356/1362[uwaga 1] – 1793[uwaga 2], obejmująca powierzchnię 15 015 km²[potrzebny przypis], podzielona na 4 powiaty. Siedzibą wojewody był Poznań, a sejmiki ziemskie odbywały się w Środzie Wielkopolskiej. Województwo poznańskie wspólnie z województwem kaliskim obierały starostę generalnego Wielkopolski.
| |||||
XIV wiek – 1793 | |||||
| |||||
Sentencja: Iustus dat praemia candor[1] | |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Prowincja | |||||
Data powstania |
XIV wiek | ||||
Siedziba wojewody | |||||
Wojewoda |
zobacz: wojewodowie poznańscy | ||||
Siedziba sejmiku | |||||
Popis |
pod Poznaniem[2] | ||||
Powierzchnia |
16 166[3] km² | ||||
Populacja (1578[4]) • liczba ludności |
| ||||
Podział administracyjny | |||||
| |||||
Liczba reprezentantów | |||||
| |||||
Położenie na mapie Rzeczypospolitej |
Obszar województwa poznańskiego, województwa kaliskiego i Kujaw stanowił pierwotną ziemię Polan.
Ziemia poznańska miewała oddzielnych wojewodów za czasów Bolesława Chrobrego. Po założeniu biskupstwa poznańskiego (968) Poznań stał się siedzibą biskupów Polski.
W czasie rozbicia dzielnicowego dzielnica poznańska stanowiła księstwo poznańskie. Przemysł II wskrzesił tytuł królów polskich, w roku 1295. Władysław Łokietek w 1314 włączył dzielnicę poznańską do składu Korony, w której stała się województwem.
Król Kazimierz Wielki układem w Namysłowie w 1348[5] potwierdził zdobycie na synach Henryka głogowskiego ziemi wschowskiej, która przez książąt głogowskich miała nadane prawo bicia własnej monety. Potwierdził ten przywilej Władysław II Jagiełło.
Województwo poznańskie stanowiło zachodnią część Wielkopolski. Rozciągało się na 294 mile², posiadało 4 powiaty: poznański (162 mil²), kościański (92 mil²), wałecki za Notecią (30 mil²) i ziemię wschowską (9 mil²). W 1791 r. zniesiono powiat wałecki i utworzono jednocześnie powiat międzyrzecki[6].
Powiat | Powierzchnia w mil² | Powierzchnia w km² |
---|---|---|
powiat kościański | 92,27 | 5080,93 |
powiat poznański | 162,35 | 8939,83 |
powiat wałecki | 30,08 | 1656,41 |
powiat wschowski (ziemia wschowska) | 8,91 | 489,62 |
Razem (województwo) | 293,61 | 16166,72 |
Miało 9 senatorów, w tym 3 krzesłowych (większych, których krzesła stały w senacie według ustalonego uchwałami porządku i miejsca). Byli to: biskup, wojewoda i kasztelan poznańscy. Mniejszych, potocznie nazywanych drążkowymi, było 6, a mianowicie kasztelanowie: międzyrzecki, rogoziński, śremski, przemęcki, krzywiński i santocki.
Województwo miało dwa komplety urzędników ziemskich: poznańskich i wschowskich. Ze względu na istnienie starosty generalnego Wielkopolski obejmującego swoją kompetencją obydwa wielkopolskie województwa, powiaty, z wyjątkiem później przyłączonej do województwa ziemi wschowskiej, nie miały starostów grodowych.
Sejmiki ziemskie województwo poznańskie odbywało razem z województwem kaliskim w Środzie, gdzie oba województwa obierały 12 posłów na sejm obojga narodów i 4 deputatów na Trybunał, po połowie z każdego województwa. Sejm konwokacyjny z 1764 postanowił, że Trybunał Koronny prowincji wielkopolskiej, zasiadający w Piotrkowie, będzie zjeżdżał na jedną kadencję do Poznania. Popisy pospolitego ruszenia odbywała szlachta województwa pod Poznaniem.
Herbem województwa był orzeł biały bez korony w czerwonym polu, czyli pierwotny herb Piastów. Gdy na sejmie 1776 uchwalono dla posłów mundury wojewódzkie, poznańskie wybrało sobie jasnoszafirowy kontusz z wyłogami szkarłatnymi i biały żupan.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.