Wielkie Stwolno

Wielkie Stwolno – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Dragacz.

Wielkie Stwolno

wieś
Aleja dębowa – pomnik przyrody
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	świecki
Gmina	Dragacz
Liczba ludności (III 2011)	322[1]
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	86-134[2]
Tablice rejestracyjne	CSW
SIMC	0084830
Położenie na mapie gminy Dragacz Wielkie Stwolno
Położenie na mapie Polski Wielkie Stwolno
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Wielkie Stwolno
Położenie na mapie powiatu świeckiego Wielkie Stwolno
53°26′02″N 18°37′20″E[3]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 322 mieszkańców^[1]. Jest dziewiątą co do wielkości miejscowością gminy Dragacz. Wielkie Stwolno położone jest na Kociewiu, jednym z regionów etniczno-kulturowych Pomorza, gdzie do tej pory zachowały się miejsca i tradycje związane z osadnictwem holenderskim. W Wielkim Stwolnie nieprzerwanie od 1947 roku działa Ochotnicza Straż Pożarna. W świetlicy wiejskiej organizowane są festyny rodzinne dla mieszkańców całej gminy.

Części wsi

Integralne części wsi Wielkie Stwolno^[4][5][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0084847	Dziewięć Włók	część wsi

Historia

Dawne nazwy Wielkiego Stwolna:

• Smoln (rok 1400)
• Gros Smollen (rok 1415)
• Stwolno (rok 1565)
• Westwalen (rok 1623)
• Stwolno Niemieckie (rok 1682)
• Deutsch Westphalen (XIX wiek)

W 1320 roku zakon krzyżacki posiadał w Stwolnie Niemieckim folwark. Stwolno należało w tym czasie do tzw. wsi rycerskich. W XV w. wieś wymieniana była jako własność komturstwa świeckiego. W 1593 roku w miejscowości osiedlili się mennonici na mocy kontraktu wydanego przez Jana Dulskiego, starostę z Rogoźna z 2 lutego 1568 roku. Osiedlali się oni na tych ziemiach na prawie holenderskim. W zamian za wysoki czynsz pieniężny osadnicy otrzymywali w długoterminową dzierżawę ziemię w dolinie Wisły, która dotąd często była zalewana przez rzekę. Zobowiązani byli do konserwowania wałów ochronnych i osuszania ziemi. Posiadali wolność religijną oraz określoną swobodę gospodarczą, a także sądowniczą^[7].

Po II wojnie światowej pozostały liczne pamiątki po niemieckim okupancie, np. swastyki na bramie w dawnej szkole podstawowej w Wielkim Stwolnie.

Ochrona przyrody

W 1992 roku uznano za pomnik przyrody jednostronną aleję drzew przydrożnych^[8]. Aleja rośnie pomiędzy Małym a Wielkim Stwolnem i w chwili powołania tworzyło ją 151 drzew. W skład alei wchodziły:

Nr	Nazwa	Sztuk	Obwody
1.	Dąb szypułkowy	129	218-380 cm
2.	Jesion wyniosły	10	170-290 cm
3.	Klon jawor	12	170-190 cm

Przypisy

1. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1449 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 146513
4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
5. GUS. Rejestr TERYT
6. KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
7. miasto-nowe.com: Osadnictwo holenderskie w Dolinie Wisły. [dostęp 2012-01-14]. (pol.).
8. Rozporządzenie nr 18/92 Wojewody Bydgoskiego z dnia 8 czerwca 1992 roku