WISE 1049-5319

WISE 1049-5319 (Luhman 16) – układ podwójny złożony z dwóch brązowych karłów położony w gwiazdozbiorze Żagla i oddalony o około 6,5 lat świetlnych od Ziemi. Jest to po alfa Centauri i Gwieździe Barnarda, trzeci pod względem odległości od Układu Słonecznego i najbliższy układ gwiezdny odkryty od 1916, kiedy została odkryta Gwiazda Barnarda^[4][5].

WISE 1049-5319

WISE 1049-5319 sfotografowany przez WISE 7 stycznia 2010 (żółty dysk w centrum zdjęcia)
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór	Żagla
Rektascensja	10h 49m 15,57s
Deklinacja	-53° 19′ 06″
Odległość	6,588 ± 0,062[1] ly 2,020 ± 0,019 pc
Wielkość obserwowana (pasmo J)	10,733 ± 0,026m[2]
Ruch własny (RA)	-2759 ± 6 mas/rok[2]
Ruch własny (DEC)	354 ± 6 mas/rok[2]
Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy	układ podwójny brązowych karłów
Typ widmowy	A: L7,5 B: T0,5[3]
Charakterystyka orbitalna
Okres orbitalny	~25 lat
Alternatywne oznaczenia
2MASS: J10491891-5319100 Luhman 16, Luhman-WISE 1, DENIS J104919.0-531910, WISE J104915.57-531906.1

Nazwa

Zdjęcia układu z teleskopu WISE oraz Obserwatorium Gemini (środkowy obszar, na którym widać wyraźnie oba składniki)

Akronim „WISE” pochodzi od nazwy programu Wide-field Infrared Survey Explorer, w ramach którego układ został odkryty. Liczby po akronimie oznaczają współrzędne astronomiczne określające, gdzie znajdują się te ciała niebieskie^[5]. Układ określany jest nieformalnie jako Luhman 16^[6] lub Luhman 16AB, co podkreśla, że jest to układ podwójny^[7].

Odkrycie

Odkrywcą układu jest Kevin Luhman z Pennsylvania State University^[8]. Luhman zwrócił uwagę na duży ruch własny obiektu, co zasugerowało, że znajduje się blisko Układu Słonecznego, co z kolei potwierdził pomiar paralaksy. Dodatkowe obserwacje wykonane z Obserwatorium Gemini pozwoliły rozpoznać, że WISE 1049-5319 jest obiektem podwójnym^[4][8]. Luhman odkrył także, że obiekt był już sfotografowany wcześniej przez inne teleskopy. Najwcześniejsze znane zdjęcia układu pochodzą z 1978^[8].

Charakterystyka systemu

Ruch pary karłów na niebie, obserwowany w okresie trzech lat

Na system składają się dwa brązowe karły oddalone od siebie o około trzy jednostki astronomiczne. Większy z karłów, składnik A, należy do typu widmowego L, a mniejszy, składnik B, należy do typu T. Okres orbitalny karłów wynosi około 25 lat, dzieli je 3,12 ± 0,25 au^[3]. Układ ma paralaksę 0,495″ ± 0,005″, co odpowiada odległości (2,020 ± 0,019) parseka^[8][1].

Wstępne obserwacje systemu wskazywały na występowanie małych zaburzeń ruchu brązowych karłów, które sugerowały obecność trzeciego ciała w układzie – przypuszczalnie planety^[1]. Jednak późniejsze, bardziej precyzyjne obserwacje w dłuższym okresie wykluczyły jego obecność^[9].

Atmosfera

Obrazy widzialnej powierzchni składnika B w odstępach co ok. 0,8 h, licząc od dolnego obrazu w kierunku ruchu wskazówek zegara

Układ był obserwowany za pomocą Very Large Telescope należącego do ESO. Pozwoliło to powiązać zauważone uprzednio zmiany jasności składnika B z rozkładem jaśniejszych i ciemniejszych miejsc na jego obserwowanej powierzchni, ukazywanych w miarę obrotu karła wokół własnej osi. W efekcie uzyskana została pierwsza „mapa pogody” dla brązowego karła^[7].

Zobacz też

• WISE 0855-0714

Przypisy

1. H.J.M. Boffin, D. Pourbaix, K. Mužić, V.D. Ivanov i inni. Possible astrometric discovery of a substellar companion to the closest binary brown dwarf system WISE J104915.57–531906.1. „Astronomy & Astrophysics”. 561 (L4), 2013-12-11. DOI: 10.1051/0004-6361/201322975. arXiv:1312.1303.
2. WISE 1049-5319 w bazie SIMBAD (ang.)
3. Adam J. Burgasser, Scott S. Sheppard, Kevin L. Luhman. Resolved Near-Infrared Spectroscopy of WISE J104915.57-531906.1AB: A Flux-Reversal Binary at the L dwarf/T dwarf Transition. „The Astrophysical Journal”. 772 (2). DOI: 10.1088/0004-637X/772/2/129. arXiv:1303.7283.
4. Barbara K. Kennedy: The Closest Star System Found in a Century. Penn State Science, 2013-03-11. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-07)]. (ang.).
5. Whitney Clavin: Closest Star System Found in a Century. Jet Propulsion Laboratory, 2013-03-11. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
6. Eric E. Mamajek. On the Nearby Binary Brown Dwarf WISE J104915.57-531906.1 (Luhman 16). „arXiv”. arXiv:1303.5345. (ang.).
7. Pierwsza mapa pogody dla brązowego karła. Europejskie Obserwatorium Południowe, 2014-01-29. [dostęp 2014-01-30]. (pol.).
8. John Matson. Astronomer locates previously unseen neighbor to the Sun. „Nature”, 2013-03-12. DOI: 10.1038/nature.2013.12592. [dostęp 2013-03-12]. (ang.).
9. Waltzing dwarfs. ESA/Hubble, 2017-06-05. [dostęp 2017-06-11]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Phil Plait: Howdy, Neighbor! New Twin Stars Are Third Closest to the Sun. Bad Astronomy blog, 2013-03-11. [dostęp 2013-03-13]. (ang.).
• Kevin L. Luhman: Discovery of a Binary Brown Dwarf at 2 Parsecs From the Sun. science.psu.edu, 2013-03-08. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-19)]. (ang.).