falisty ruch naczyń tętniczych zależny od skurczów serca Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Puls, tętno – falisty ruch naczyń tętniczych zależny od skurczów serca i od elastyczności ścian tętniczych.
Miejsca badania tętna u człowieka
Dokonuje się go na tętnicach powierzchniowych, najczęściej tętnicy promieniowej, choć także na innych tętnicach dostępnych badaniu palpacyjnemu – tętnicy szyjnej zewnętrznej, ramiennej, udowej, podkolanowej, skroniowej i grzbietowej stopy. Jednak w trakcie resuscytacjiEuropejska Rada Resuscytacji w wytycznych nie zaleca sprawdzania tętna na tętnicach obwodowych (gdyż często w takich wypadkach dochodzi do centralizacji krążenia i tętno w nich jest niewyczuwalne), ale na tętnicach szyjnych, gdyż ze wszystkich wyczuwalnych przez skórę tętnic są najbliżej serca. Tętno bada się na tętnicy szyjnej ok. 1,5 cm bocznie od wyniosłości krtaniowej – stosuje się jedno określone miejsce aby zapobiec masażu zatoki tętnicy szyjnej przy próbie wyszukania miejsca badania tętna i niepożądanemu obniżeniu pracy serca.
Technika badania sprowadza się do uciśnięcia tętnicy w miejscu, w którym leży bezpośrednio pod skórą opuszkami dwóch palców. Do badania tętna nie stosuje się kciuka, ponieważ w ten sposób można pomylić tętno badanego z własnym.
W czasie mierzenia pulsu zwraca się uwagę na 6 charakterystycznych cech tętna:
częstotliwość (liczba wyczuwanych uderzeń w ciągu minuty), której wartości prawidłowe zależą głównie od wieku. W czasie badania należy mieć na uwadze, że nie należy badać tętna po wysiłku fizycznym (po dużym wysiłku fizycznym częstotliwość może nawet przekraczać 200 uderzeń/min.) lub w stanie przeżyć emocjonalnych. Tętno może być częste (pulsus frequens) lub rzadkie (pulsus rarus). Przeciętna częstotliwość tętna waha się w zależności od wieku i wynosi około:
miarowość – tętno jest miarowe (pulsus regularis) jeśli wszystkie uderzenia wykazują jednakową siłę, a odstępy między nimi są jednakowe, w przeciwnym razie mówimy o tętnie niemiarowym (pulsus irregularis);
wypełnienie – określa wysokość fali tętna i zależy od wypełnienia tętnicy krwią, co z kolei zależy od rzutu serca. Tętno może być wysokie (duże) (pulsus altus, pulsus magnus), małe (niskie, pulsus parvus), nitkowate, równe (pulsus equalis), nierówne i dziwaczne (pulsus paradoxus);
napięcie – cecha tętna będąca wyrazem ciśnienia tętniczego. Tętno może być twarde (pulsus durus), miękkie (pulsus mollis) bądź dwubitne.
chybkość – zależy od szybkości wypełniania się tętnicy i zapadania jej światła w okresie jednego cyklu serca. Zależy od prędkości przepływu krwi i podatności ściany tętnic. Tętno może być chybkie (pulsus celer) lub leniwe (pulsus tardus).
symetria – fizjologicznie powinno być takie samo po lewej i po prawej stronie (np. na lewej t. promieniowej i na prawej).
Średnie tętno spoczynkowe zależy przede wszystkim od wieku i stopnia wytrenowania[2]:
Najniższe spoczynkowe, niepatologiczne (bo wynikające z wytrenowania) tętno odnotowano u wyczynowego kolarza szosowego, wynosiło 27 uderzeń na minutę[3].
Mężczyźni
Wiek:
18-25
26-35
36-45
46-55
56-65
65+
Wyczynowa kondycja
49-55
49-54
50-56
50-57
51-56
50-55
Świetna kondycja
56-61
55-61
57-62
58-63
57-61
56-61
Dobra kondycja
62-65
62-65
63-66
64-67
62-67
62-65
Ponadprzeciętna kondycja
66-69
66-70
67-70
68-71
68-71
66-69
Przeciętna kondycja
70-73
71-74
71-75
72-76
72-75
70-73
Słaba kondycja
74-81
75-81
76-82
77-83
76-81
74-79
Zła kondycja
82+
82+
83+
84+
82+
80+
Kobiety
Wiek:
18-25
26-35
36-45
46-55
56-65
65+
Wyczynowa kondycja
54-60
54-59
54-59
54-60
54-59
54-59
Świetna kondycja
61-65
60-64
60-64
61-65
60-64
60-64
Dobra kondycja
66-69
65-68
65-69
66-69
65-68
65-68
Ponadprzeciętna kondycja
70-73
69-72
70-73
70-73
69-73
69-72
Przeciętna kondycja
74-78
73-76
74-78
74-77
74-77
73-76
Słaba kondycja
79-84
77-82
79-84
78-83
78-83
77-84
Zła kondycja
85+
83+
85+
84+
84+
84+
Szczególne rodzaje tętna:
tętno małe, leniwe, twarde (pulsus parvus, tardus, durus) występuje w zwężeniu zastawki aortalnej
tętno chybkie, wysokie (duże) (pulsus celer, altus) występuje w niedomykalności aortalnej (określane jako tętno taranowe, tętno młota wodnego lub tętno Corrigana)
tętno dwubitne występuje w kardiomiopatii przerostowej ze zwężeniem drogi odpływu, w wadzie złożonej aortalnej
tętno dykrotyczne występuje w tamponadzie serca, ciężkiej niewydolności serca, we wstrząsie hipowolemicznym
tętno nitkowate ang. thready pulse, łac. pulsus filiformis to tętno małe, szybkie, miękkie (pulsus parvus, frequens, mollis), obecne we wstrząsie, czasem w gorączce
tętno dziwaczne (paradoksalne), polegające na nadmiernym obniżeniu skurczowego ciśnienia tętniczego podczas wdechu (więcej niż o 10mm Hg), występuje w tamponadzie serca, zaciskającym zapaleniu osierdzia, masywnej zatorowości płucnej, wstrząsie, astmie, ciężkiej POChP
tętno naprzemienne występuje w niewydolności lewokomorowej
tętno bliźniacze występuje w niektórych zaburzeniach rytmu
zjawisko deficytu tętna występuje w szybkim migotaniu przedsionków lub licznych dodatkowych pobudzeniach komorowych (pulsus intermittens)
Położnictwo i ginekologia, Grzegorz HG.H.Bręborowicz (red.), BeataB.Banaszewska, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005, ISBN83-200-3082-X, OCLC749793069. Brak numerów stron w książce
Witold EugeniuszOrłowski:Zarys ogólnej diagnostyki lekarskiej. Podręcznik dla studentów medycyny.Warszawa:Wyd. Lekarskie PZWL,1994,s.199–205. ISBN83-200-1836-6.
Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I.Andrzej Szczeklik (red.).Kraków:Wydawnictwo Medycyna Praktyczna,2005,s.24–25. ISBN83-7430-031-0.
