Oficerowie sztabu intendentury w Fabryce Konserw Zygmunta Ruckera we Lwowie (1925)
Zgodnie z art. 2 pkt 2 dekretu Naczelnego Wodza z dnia 20 marca 1921 roku o administracji Siły Zbrojnej podstawowym zadaniem służby intendentury w czasie pokoju było zaopatrywanie Sił Zbrojnych w „artykuły żywnościowe, umundurowanie, wyekwipowanie mundurowe, sprzęt gospodarczy, sprzęt koszarowy, światło i opał i materiały kancelaryjne i graficzne, w należności pieniężne”, a także administrowanie kredytami służb, które nie zostały wymienione we wspomnianym dekrecie[1]. Zaopatrywanie w „należności pieniężne” obejmowało kwestie związane z uposażeniem pieniężnym wojska (pobory, koszty podróży i przeniesień służbowych), pokrywanie kosztów transportów osobowych i materiałowych oraz wypłaty dla personelu cywilnego pracującego w formacjach wojskowych. Ponadto dokonywanie przez komisje gospodarcze operacji finansowych wszystkich kategorii dla wszelkich formacji wojskowych[2].
Do wykonania powyższych zadań służba intendentury posiadała osobny, specjalistyczny personel, osobne sumy budżetowe, przeznaczone dla niej z ogólnego budżetu wojska i osobne zakłady służby intendentury. Personel służby intendentury stanowił:
Centralna Szkoła Oficerów Administracyjno-Gospodarczych (oficerowie administracji gospodarczej – kasowych, rachunkowych, prowiantowych i mundurowych).
Szkoły te podlegały Dowódcy Okręgu Korpusu, na terenie którego się znajdowały, jednak w zakresie wyszkolenia podlegały bezpośrednio Sztabowi Generalnemu.
Działalnością administracyjną służby intendentury na obszarze Okręgu Korpusu kierował Szef Służby Intendentury Okręgu Korpusu, który wchodził w skład Kwatery Głównej właściwego Okręgu Korpusu.
Szef Służby Intendentury Okręgu Korpusu zarządzał:
kredytami budżetowymi;
personelem stanowiącym Szefostwo Służby Intendentury Okręgu Korpusu;
szkoła podoficerów gospodarczych (kadry personelu szeregowego służby intendentury dla danego Okręgu Korpusu).
Zadania:
gromadzenie, produkowanie, magazynowanie i konserwowanie środków żywności, opału na potrzeby bieżące Okręgu Korpusu i zapasów na czas wojny;
komisyjny odbiór i wysyłka wszelkich transportów odnośnych artykułów i materiałów;
wydawanie odnośnych artykułów i materiałów poszczególnym Rejonowym Zakładom Gospodarczym (przynależnym terytorialnie do danego Okręgu Korpusu), lub też wprost oddziałom wojskowym.
szkolenie specjalistyczne (i uzupełnianie) personelu szeregowego dla całego Okręgu Korpusu, prowadzenie ewidencji oficerów administracyjno-gospodarczych i szeregowych *formowanie – przewidzianych organizacyjnie, polowych zakładów gospodarczych.
Okręgowy Zakład Mundurowy.
Skład:
kierownictwo,
magazyn,
warsztat z krajalnią.
Zadania:
gromadzenie, produkowanie, magazynowanie i konserwowanie zapasów umundurowania i oporządzenia mundurowego, przyborów szewskich i krawieckich, rymarskich itp., pościeli, sprzętu koszarowego oraz wszelkiego rodzaju materiałów piśmienniczych, graficznych i przyborów kancelaryjnych na potrzeby bieżące Okręgu Korpusu i zapasów na czas wojny,
komisyjny odbiór i wysyłanie wszelkich właściwych transportów,
wydawanie materiałów i sprzętu oddziałom i zakładom wojskowym (przynależnym terytorialnie do danego Okręgu Korpusu).
Każdy Okręg Korpusu podzielony był na rejony administracyjne służby intendentury, oznaczane nazwą miejscowości siedziby kierownika danego rejonu intendentury.
Kierownik Rejonu Intendentury
Odpowiadał za działalność administracyjno-techniczną służby intendentury i funkcjonowaniem Rejonowego Zakładu Służby Intendentury – w każdym rejonie – We wszystkich oddziałach wojskowych, stacjonujących na obszarze danego Okręgu Korpusu.
Zadania:
Administracja zapasami materiałowymi,
Ewidencja stanu wyżywienia rejonu, zestawianie pojedynczych zapotrzebowań artykułów,
dostarczanie Intendenturze Okręgu Korpusu danych statystycznych co do lokalnych źródeł zaopatrzenia oraz ewentualne ich wykorzystanie,
zawieranie kontraktów i umów z prywatnymi dostawcami dla całego rejonu, ewentualnie zatwierdzanie kontraktów i umów zawartych przez poszczególne formacje wojskowe,
wstępne sprawdzanie i badanie rachunkowości formacji całego rejonu odnośnie do zgodności transakcji z obowiązującymi przepisami, a także (w zakresie intendentury), ze względu ich wartości praktycznej,
administrowanie i nadzór nad materiałami niezbędnymi do organizacji polowych zakładów służby intendentury.
Kierownikowi Rejonu podlegały:
personel etatowy (Kierownictwa Rejonu Intendentury),
Rejonowy Zakład Gospodarczy (ewentualnie filia Rejonowego Zakładu Gospodarczego),
kredyty finansowe przekazane z Szefostwa Intendentury Okręgu Korpusu.
Rejonowe Zakłady Gospodarcze
W każdym rejonie intendentury istniał zasadniczo jeden Rejonowy Zakład Gospodarczy, stacjonujący w siedzibie kierownika danego rejonu i oznaczony nazwą tej miejscowości.
Skład:
kierownictwo zakładu,
magazyn,
piekarnia,
rzeźnia.
W siedzibach dowództw Okręgu Korpusu, które równocześnie były siedzibami kierownika rejonu intendentury, nie było oddzielnych Rejonowych Zakładów Gospodarczych. Administracją zapasami zajmował się Okręgowy Zakład Gospodarczy.
Zadania:
gromadzenie, magazynowanie i konserwowanie artykułów intendentury na potrzeby bieżące całego rejonu oraz zapasów,
komisyjny odbiór i wysyłanie wszelkich transportów żywności i innych, przeznaczonych dla rejonu,
wydawanie artykułów intendentury wszystkim formacjom wojskowym danego rejonu,
przygotowanie do organizacji zakładów polowych.
Filie Rejonowych Zakładów Gospodarczych
W zależności od warunków dyslokacyjnych, w wypadkach wyjątkowych mogły być utworzone filie Rejonowych Zakładów Gospodarczych w ilości nie większej, niż jedna filia na dany rejon.
Personel:
Filia nie posiadała własnego etatu. Obsadę personalną stanowiła część etatowego personelu Rejonowego Zakładu Gospodarczego, wydzielona dla filii.
Filia nosiła nazwę swojego macierzystego Rejonowego Zakładu Gospodarczego, z dodaniem nazwy tej miejscowości, w której się znajdowała.
Administrację wewnętrzną we wszystkich formacjach wojskowych wykonywały Komisje Gospodarcze. Każda formacja wojskowa, przy której znajdowała się etatowa Komisja Gospodarcza, nazywała się "jednostką gospodarczą". Formacja wojskowa nie posiadająca etatowej Komisji Gospodarczej (kompania, szwadron czy mniejszy zakład) nazywała się "oddziałem gospodarczym".
1 oficer prowiantowy – kapitan (porucznik) gospodarczy,
1 podoficer prowiantowy – plutonowy,
1 szeregowiec prowiantowy.
Pisarze i szeregowcy prowiantowi przydzieleni byli do komisji gospodarczej z właściwej jednostki gospodarczej. Cały personel komisji gospodarczej podlegał dowódcy właściwej jednostki wojskowej.
Szefostwo Intendentury Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi, Al. Kościuszki 4
Szefostwo Intendentury Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi (od 1 VIII 1924)
Szefostwo Intendentury i Taborów Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi (od IV 1929)
Okręgowy Zakład Gospodarczy Nr IV w Łodzi, ul. Ogrodowa 35 → Rejonowy Zakład Żywnościowy w Łodzi (od 1 XII 1924)
Kadra Okręgowego Zakładu Gospodarczego Nr IV w Łodzi, ul. Nowocegielniana 51 → 4 Oddział Służby Intendentury (od 1 XII 1924) → Kadra 4 Batalionu Administracyjnego
piekarnia wojskowa w Łodzi, ul. Nowocegielniana 49
składy opałowe w Łodzi, ul. Przejazd 88
skład nafty w Łodzi, ul. Przejazd 94
skład materiałów pędnych w Łodzi, ul. Śląska 8
magazyn sprzętu kwaterunkowego w Łodzi, ul. Wodna 1
Okręgowy Zakład Mundurowy Nr IV w Łodzi, ul. Ogrodowa 35 → 4 Okręgowy Zakład Mundurowy w Łodzi (do 1 V 1928)
kancelaria i magazyn w Łodzi, ul. Al. Kościuszki 19
warsztaty szewsko-krawieckie w Łodzi, ul. Pańska 94 i 96
sortownia szmat w Łodzi, ul. Rzgowska 140
Kierownictwo Rejonu Intendentury Częstochowa, ul. Piotrkowska 3/5
Rejonowy Zakład Gospodarczy Częstochowa, Aniołów k. Częstochowy[4] → Rejonowy Zakład Żywnościowy w Częstochowie (od 1 XII 1924)
piekarnia wojskowa w Częstochowie, ul. Krakowska 51
magazyn w Częstochowie, ul. Kościuszki 49
magazyn nafty w Piotrkowie, ul. 3 Maja 7
Kierownictwo Rejonu Intendentury Łódź, ul. Zachodnia 37
Kierownictwo Rejonu Intendentury Skierniewice, ul. Mickiewicza[5] (były Monopol)
Rejonowy Zakład Gospodarczy w Skierniewicach, ul. Mickiewicza → Rejonowy Zakład Żywnościowy w Skierniewicach (od 1 XII 1924)
Zasady administracji Sił Zbrojnych w czasie wojny miał regulować odrębny dekret. Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 15 z 19 kwietnia 1921 roku, poz. 295.
Ogłoszenie Szefostwa Intendentury DOK VIII o przetargu ofertowym na dzierżawę Mroźni Wojskowej w Toruniu, czyli chłodni, na okres 25 lat. „Polska Zbrojna” Nr 113 z 27 kwietnia 1923 r. s. 8.
Witold Jarno, Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939, Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Historii Polski Współczesnej, Wydawnictwo „Ibidem”, Łódź 2001, ISBN83-88679-10-4.
b.jpg)
