Stanisław Żurek (lotnik)

Stanisław Józef Żurek (ur. 3 maja 1911 w Krakowie, zm. 11 lipca 1979 w Runcorn) – podpułkownik pilot Polskich Sił Powietrznych, dowódca dywizjonu 304, kawaler Virtuti Militari, odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego i Krzyżem Wybitnej Służby Lotniczej.

Stanisław Żurek

podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia	3 maja 1911 Kraków
Data i miejsce śmierci	11 lipca 1979 Runcorn
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	dywizjon 304
Stanowiska	dowódca dywizjonu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

W 1934 r. ukończył Państwową Szkołę Przemysłową w rodzinnym Krakowie. Został powołany do odbycia służby wojskowej, w czerwcu trafił na przeszkolenie do obozu lotniczego Przysposobienia Wojskowego w Łucku. We wrześniu został skierowany na kurs unitarny do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty. Po jego ukończeniu w styczniu 1935 r. rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie, którą ukończył we wrześniu^[1].

Jako oficer rezerwy został przydzielony do 2. pułku lotniczego. W 1938 r. został awansowany na stopień podporucznika^[2]. Po wybuchu II wojny światowej został ewakuowany przez Rumunię do Francji i trafił do polskiej bazy w Lyon-Bron. Po klęsce Francji czekała go kolejna ewakuacja, tym razem do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-1102. Po pobycie w bazie lotnictwa polskiego w Blackpool został skierowany do 6 Air Observers Navigation School. Ukończył ją w czerwcu 1941 r. i został skierowany do 18 Operational Training Unit na kurs zgrywania załóg bojowych^[3].

W sierpniu 1942 r. otrzymał przydział do dywizjonu 304, brał udział w lotach nad Zatoką Biskajską na poszukiwanie niemieckich okrętów podwodnych. 2 września tegoż roku brał udział w ataku na włoski okręt podwodny „Reginaldo Giuliani”(inne języki) z wykorzystaniem bomb i broni maszynowej. Włoski okręt został ciężko uszkodzony i wyłączony ze służby do listopada^[4].

W listopadzie 1944 r. objął w dywizjonie stanowisko dowódcy eskadry B^[5]. 3 stycznia 1945 r. powierzono mu stanowisko dowódcy dywizjonu 304^[6][7], które zdał w październiku^[8]. Następnie służył w Dowództwie Polskich Sił Powietrznych, od 1 grudnia 1945 r. był dyrektorem Public Relations. Mimo tego wykonywał nadal loty. 18 stycznia 1946 r., podczas ćwiczebnego lądowania na jednym silniku, jego Warwick (nr ser. HG273, oznaczenie QD-X) uległ katastrofie na skutek pożaru silnika. Zginął instruktor, a Stanisław Żurek został ranny^[9]. 18 czerwca został oddelegowany do dowództwa Coastal Command, 20 lutego 1947 r. objął tam stanowisko polskiego oficera łącznikowego^[10].

Po demobilizacji nie zdecydował się na powrót do Polski, pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 11 lipca 1979 w Runcorn^[11] w okolicy Liverpoolu.

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę otrzymał odznaczenia^[11][3]:

• Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 8446,
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie,
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Medal Lotniczy – czterokrotnie,
• Order Imperium Brytyjskiego,
• Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej.

Przypisy

1. Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 249.
2. Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 256.
3. Krzystek 2012 ↓, s. 650.
4. Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 125-126.
5. Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 223.
6. Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 225.
7. Król 1990 ↓, s. 178.
8. Rawlings 1982 ↓, s. 198.
9. Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 253.
10. Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 250.
11. Żurek Stanisław Józef. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2024-01-07]. (pol.).

Bibliografia

• Łukasz Jaśkiewicz: 304 Dywizjon Bombowy „Ziemi Śląskiej” im. ks. Józefa Poniatowskiego. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-829-0. OCLC 1100412224.
• Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• John D. R. Rawlings: Coastal, support, and special squadrons of the RAF and their aircraft. London: Jane's, 1982. ISBN 0-7106-0187-5. OCLC 9071583.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
• Józef Zieliński, Tadeusz Krzystek: Dowódcy dywizjonów Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie = Commanders of the Polish Air Force squadrons in the West. Poznań: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09553-1. OCLC 52033660.