Sphagesaurus

Sphagesaurus – rodzaj krokodylomorfa z rodziny Sphagesauridae żyjącego w późnej kredzie na obecnych terenach Brazylii. Został opisany w 1950 roku przez Llewellyna Ivora Price'a na podstawie dwóch zębów odnalezionych w osadach Basenu Bauru w południowo-wschodniej Brazylii^[1]. Były one na tyle odmienne od zębów innych krokodylomorfów, że w 1968 roku Oskar Kuhn zdecydował się dla tego gatunku nazwać osobną rodzinę – Sphagesauridae^[2]. W 1995 roku Alexander Wilhelm Armin Kellner i współpracownicy donieśli o odkryciu fragmentarycznego pyska Sphagesaurus^[3], a w 2003 roku Diego Pol opisał niemal kompletną czaszkę, co umożliwiło dokładniejsze zbadanie morfologii tego krokodylomorfa. Sphagesaurus huenei miał uzębienie heterodontyczne z niewielkimi zębami odpowiadającymi siekaczom w żuchwie oraz dużymi zębami przypominającymi kły w szczęce. Prawdopodobnie mógł poruszać szczękami zarówno do przodu i tyłu, jak i na boki, co w połączeniu z innymi cechami sugeruje, że był wszystkożerny^[4]. W 2008 roku opisany został drugi gatunek należący do tego rodzaju, Sphagesaurus montealtensis, którego od S. huenei odróżnia budowa okna przedoczodołowego, przednich zębów żuchwy oraz podniebienia^[5]. Po dodatkowym wypreparowaniu holotypu tego gatunku i odkryciu kolejnego okazu Iori i in. (2013) zrewidowali cechy łączące go z S. huenei i stwierdzili, że więcej potencjalnych synapomorfii łączy go z Caipirasuchus paulistanus, co wsparła przeprowadzona przez nich analiza filogenetyczna. W związku z tym autorzy przenieśli S. montealtensis z rodzaju Sphagesaurus do Caipirasuchus^[6], z czym zgodzili się również późniejsi autorzy^[7].

Sphagesaurus
Price, 1950
Spojenie żuchwy w widoku od strony grzbietowej
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	krokodylomorfy
(bez rangi)	Mesoeucrocodylia
(bez rangi)	Notosuchia
Rodzina	Sphagesauridae
Rodzaj	Sphagesaurus
Gatunki
S. huenei Price, 1950 (typowy)

Niektóre analizy filogenetyczne wskazywały, że Sphagesaurus jest blisko spokrewniony z Chimaerasuchus^[4][8][9] – wczesnokredowym roślinożernym krokodylomorfem z obecnych terenów Azji – jednak inne badania sugerują, iż jego bliższymi krewnymi są Adamantinasuchus, Armadillosuchus, Caryonosuchus, Caipirasuchus czy Yacarerani – współczesne mu krokodylomorfy również występujące na terenie Basenu Bauru^[10][7].

Przypisy

1. Llewellyn I. Price. On a new crocodilian, Sphagesaurus, from the Cretaceous of the State of São Paulo, Brazil. „Anais da Academia Brasileira de Ciências”. 22 (1), s. 77–85, 1950. (ang.).
2. Oskar Kuhn: Die vorzeitlichen Krokodile. Monachium: Oeben und Krailling, 1968, s. 124.
3. Alexander W. A. Kellner, Diógenes de Almeida Campos, Llewellyn I. Price: New material of Sphagesaurus (Sphagesauridae, Crocodilia) from the Late Cretaceous of Brazil. W: Atas do XIV Congresso Brasileiro de Paleontologia. 1995, s. 70–71.
4. Diego Pol. New remains of Sphagesaurus huenei (Crocodylomorpha: Mesoeucrocodylia) from the Late Cretaceous of Brazil. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 23 (4), s. 817–831, 2003. DOI: 10.1671/A1015-7. (ang.).
5. Marco Brandalise de Andrade, Reinaldo J. Bertini. A new Sphagesaurus (Mesoeucrocodylia: Notosuchia) from the Upper Cretaceous of Monte Alto City (Bauru Group, Brazil), and a revision of the Sphagesauridae. „Historical Biology”. 20 (2), s. 101–136, 2008. DOI: 10.1080/08912960701642949. (ang.).
6. Fabiano Vidoi Iori, Thiago da Silva Marinho, Ismar de Souza Carvalho, Antonio Celso de Arruda Campos. Taxonomic reappraisal of the sphagesaurid crocodyliform Sphagesaurus montealtensis from the Late Cretaceous Adamantina Formation of São Paulo State, Brazil. „Zootaxa”. 3686 (2), s. 183–200, 2013. DOI: 10.11646/zootaxa.3686.2.4. (ang.).
7. Diego Pol, Paulo M. Nascimento, Alberto B. Carvalho, Claudio Riccomini, Ricardo A. Pires-Domingues, Hussam Zaher. A new notosuchian from the Late Cretaceous of Brazil and the phylogeny of advanced notosuchians. „PLOS ONE”. 9 (4): e93105, 2014. DOI: 10.1371/journal.pone.0093105. (ang.).
8. Fernando E. Novas, Diego F. Pais, Diego Pol, Ismar de Souza Carvalho, Agustin Scanferla, Alvaro Mones, Mario Suárez Riglos. Bizarre notosuchian crocodyliform with associated eggs from the Upper Cretaceous of Bolivia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 29 (4), s. 1316–1320, 2009. DOI: 10.1671/039.029.0409. (ang.).
9. Patrick M. O'Connor, Joseph J. W. Sertich, Nancy J. Stevens, Eric M. Roberts, Michael D. Gottfried, Tobin L. Hieronymus, Zubair A. Jinnah, Ryan Ridgely, Sifa E. Ngasala, Jesuit Temba. The evolution of mammal-like crocodyliforms in the Cretaceous Period of Gondwana. „Nature”. 466, s. 748–751, 2010. DOI: 10.1038/nature09061. (ang.).
10. Thiago S. Marinho, Ismar S. Carvalho. An armadillo-like sphagesaurid crocodyliform from the Late Cretaceous of Brazil. „Journal of South American Earth Sciences”. 27 (1), s. 36–41, 2009. DOI: 10.1016/j.jsames.2008.11.005. (ang.).