Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sok mleczny, lateks naturalny – nieprzezroczysta zawiesina wodna gromadzona w wakuolach komórek mlecznych roślin. Skład chemiczny, wielkości cząstek zawiesiny i jej barwa oraz wydzielane ilości soku mlecznego są zróżnicowane w zależności od gatunku rośliny. W skład zawiesiny wchodzić mogą z różnym udziałem: węglowodany (w tym skrobia), żywice, woski, gumy, białka, olejki lotne, alkaloidy, garbniki, kauczuk i inne związki chemiczne[1][2], udział wody wynosi 50-80%[3]. Sok mleczny najczęściej ma barwę białą, bywa też żółty i pomarańczowy[3]. Obecność lub brak soku mlecznego i jego barwa wykorzystywana jest jako cecha taksonomiczna.
Sok mleczny posiadają m.in. przedstawiciele makowatych, wilczomleczowatych i astrowatych.
Sokiem mlecznym nazywany jest też biały lub innej barwy płyn wydzielający się z uszkodzonych owocników niektórych gatunków grzybów (zobacz: mleczko)[4].
Sok mleczny niektórych roślin ma znaczenie użytkowe – może służyć do wyrobu kauczuku naturalnego, gutaperki[3] oraz produktów leczniczych lub narkotycznych (np. lactucarium, opium). Głównym gatunkiem dostarczającym surowca do produkcji kauczuku naturalnego jest kauczukowiec brazylijski[5], którego sok mleczny zawiera od 20 do 60% kauczuku[2]. Inne gatunki użytkowe do wytwarzania kauczuku to pozostali przedstawiciele rodzaju kauczukowiec (Hevea), poza tym figowce (Ficus) oraz mniszek kok-sagiz (Taraxacum kok-saghyz)[3]. W sumie znanych jest ok. 200 gatunków roślin kauczukodajnych[5].
W celu produkcji kauczuku naturalnego sok mleczny stabilizowany jest substancjami alkalicznymi np. amoniakiem. Ostateczny produkt w postaci kauczuku naturalnego stanowiącego surowiec w przemyśle gumowym uzyskuje się w wyniku koagulacji i zagęszczenia. Zagęszczenie zawartości kauczuku wykonywane jest zwykle poprzez odwirowanie lub częściowe odparowanie wody. Koagulacja następuje po zakwaszeniu, zamrożeniu lub dodaniu soli rozpuszczalnych w wodzie[5].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.