Rośliny kauczukodajne

Rośliny kauczukodajne – drzewa, krzewy lub rośliny zielne, których sok mleczny (lateks naturalny) zawiera koloidalny roztwór kauczuku naturalnego użytkowany gospodarczo. Kauczuk ma w soku mlecznym postać kulistych, pałeczkowatych lub gruszkowatych ziaren o wielkościach od ułamków mikrona do kilku mikronów^[1]. Kauczuk naturalny pozyskuje się poprzez nacięcie pnia i zebranie wyciekającego soku mlecznego poddawanego następnie obróbce. Sok mleczny stabilizowany jest substancjami alkalicznymi np. amoniakiem. Ostateczny produkt stanowiący surowiec w przemyśle gumowym uzyskuje się w wyniku koagulacji soku i jego zagęszczenia. Zagęszczenie zawartości kauczuku wykonywane jest zwykle poprzez odwirowanie lub częściowe odparowanie wody. Koagulacja następuje po zakwaszeniu, zamrożeniu lub dodaniu soli rozpuszczalnych w wodzie^[2].

Plantacja kauczukowca brazylijskiego w Tajlandii

Do najważniejszych roślin kauczukodajnych należą^[1]:

• przedstawiciele rodzaju figowiec (Ficus), np. figowiec sprężysty (F. elastica)
• przedstawiciele rodzaju kauczukowiec (Hevea), np. kauczukowiec brazylijski (H. brasiliensis)
• mniszek kok-sagiz, mniszek gumodajny (Taraxacum kok-saghyz)

Dawniej eksploatowano rośliny kauczukodajne rosnące w stanie dzikim, ale już w latach 20. XX wieku zdecydowanie dominowało pozyskanie lateksu z plantacji. Wyhodowano specjalistyczne odmiany gatunków kauczukodajnych, np. kauczukowca brazylijskiego dostarczające 7,5 kg kauczuku z jednego drzewa (1,5–1,8 tony z ha)^[3].

Przypisy

1. Karol Kaniewski, Zofia Załęska: Surowce roślinne. Ujęcie biologiczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 33, 98.
2. Lateks – zalety i wady stosowania. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie. [dostęp 2014-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-27)]. (pol.).
3. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 363. ISBN 83-214-1305-6.