Sobór Wasyla Błogosławionego

Sobór Wasyla Błogosławionego (ros. Собор Василия Блаженного) lub Sobór Opieki Matki Bożej na Fosie (Собор Покрова Богородицы, что на Рву) – prawosławny sobór w Moskwie, znajdujący się na placu Czerwonym, w pobliżu Kremla.

Sobór Opieki Matki Bożej (Sobór Wasyla Błogosławionego)

Собор Покрова Пресвятой Богородицы, что на Рву (Храм Василия Блаженного)

nr rej. 7710342000[1]
sobór / muzeum
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Moskwa
Miejscowość	Moskwa
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	moskiewska miejska
Wezwanie	Opieki Matki Bożej, Wasyla Błogosławionego
Wspomnienie liturgiczne	1/14 października; 2/15 sierpnia
Historia Data rozpoczęcia budowy 1555 Data zakończenia budowy 1561 Data zamknięcia 1929 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna / obiekt muzealny Data reaktywacji 1991 Fundator Iwan Groźny
Dane świątyni Architekt Postnik Jakowlew Świątynia • materiał bud. • cegła
Położenie na mapie Moskwy Sobór Opieki Matki Bożej (Sobór Wasyla Błogosławionego)
Położenie na mapie Rosji Sobór Opieki Matki Bożej (Sobór Wasyla Błogosławionego)
55°45′09,0″N 37°37′22,9″E
Strona internetowa

Historia

Zbudowany w latach 1555–1561 przez cara Iwana Groźnego miał upamiętniać zwycięstwo w wojnie z kazańskimi Tatarami i zdobycie ich stolicy – miasta Kazań. Za jego autora uważa się pskowskiego mistrza Postnika Jakowlewa, zwanego Barmą. Według niektórych historyków w budowie brali udział włoscy mistrzowie, tworząc szczególne połączenie tradycyjnej słowiańskiej architektury i europejskiego stylu epoki Odrodzenia. Legenda głosi, że po ukończeniu budowli Iwan Groźny rozkazał oślepić architektów, by nigdy więcej nie stworzyli takiego cudu. Jednakże nie wydaje się to prawdą, ponieważ, jak wiadomo z późniejszych doniesień, Postnik brał udział również w budowaniu Kremla Kazańskiego.

Sobór poświęcono Opiece Matki Bożej, co wiązało się ze świętem, które przypadło w dniu rozpoczęcia się oblężenia Kazania. Powszechnie jednak używa się wezwania Wasyla Błogosławionego – nawiedzonego mnicha, którego doczesne szczątki złożono w świątyni^[2].

Na sobór składa się osiem oddzielnych cerkwi, symbolizujących osiem dni walk pod Kazaniem: Troicka, Nikołaja Welikoreckogo (welikorecka ikona św. Mikołaja), Wejścia do Jeruzalem, Cypriana i Justyna, Trzech Świętych Hierarchów, Aleksandra Świrskiego, Warłaama Chutyńskiego oraz Grzegorza Ormiańskiego. Wszystkie osiem cerkwi (cztery główne i cztery mniejsze) zwieńczone są charakterystycznymi „cebulowymi” kopułami i zgrupowane dookoła dziewiątej pokrowskiej cerkwi, zakończonej niewielką kopułą. Wszystkie cerkwie połączone są wspólną podstawą, obwodowym korytarzem i środkowymi arkadowymi przejściami.

Sobór był wielokrotnie restaurowany i przebudowywany. W XVII w. dodano kopuły nad wejściami i kolorowe dekoracje kopuł głównych (wcześniej wszystkie były pozłacane), wewnętrzne i zewnętrzne ornamenty i malunki. W 1929 sobór został zamknięty, a jego dzwony zdjęte. Od 1990 Sobór jest filią Muzeum Historycznego, w której zbiorach znajduje się m.in. 19 historycznych dzwonów. W jego posiadaniu znajduje się również niezwykła kolekcja broni z czasów Iwana Groźnego^[3].

Od 1991 r. sobór – oprócz pełnienia funkcji muzealnych – jest ponownie użytkowany liturgicznie; od 1997 r. nabożeństwa są celebrowane w każdą niedzielę oraz w święta patronalne^[4].

W pobliżu świątyni znajduje się odsłonięty w 1818 pomnik Minina i Pożarskiego.

Galeria

• 
  Pocztówka z początków XX w.
• 
  Plan świątyni
• 
  Kopuły soboru
• 
  Ikona Znamieńska w komnatach soboru
• 
  Relikwie Wasyla
• 
  Kopuła wewnętrzna cerkwi św. Aleksandra Świrskiego
• 
  Carskie wrota cerkwi św. Warłaama Chutyńskiego
• 
  Carskie wrota cerkwi Wjazdu Jezusa Chrystusa do Jerozolimy
• 
  Kopuła wewnętrzna cerkwi św. Cypriana
• 
  Ikonostas w cerkwi św. Mikołaja Cudotwórcy
• 
  Carskie wrota cerkwi Świętej Trójcy
• 
  Ikonostas w cerkwi Opieki Matki Bożej
• 
  Kopuła wewnętrzna cerkwi Opieki Matki Bożej
• 
  Fragment ikonostasu w cerkwi Trzech Świętych Hierarchów

Przypisy

1. Strona rejestru zabytków. [dostęp 2013-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-22)].
2. Moskwa krok po kroku. W: Christopher Rice, Melanie Rice: Moskwa. Warszawa: Hachette Polska, 2009, s. 108, seria: Przewodniki Wiedzy i Życia. ISBN 978-83-7575-619-7.
3. Bajkał. W: praca zbiorowa: Szlak transsyberyjski. Wyd. 4. Gliwice: Bezdroża, 2012-05-17, s. 141, seria: Przewodniki Bezdroży. ISBN 978-83-246-4947-1.
4. Московский Кремль: собор Покрова Пресвятой Богородицы на Рву (храм Василия Блаженного). patriarchia.ru. [dostęp 2019-09-22]. (ros.).

Kontrola autorytatywna (cerkiew):

• VIAF: 150196801
• LCCN: n88003236
• NKC: ko2018977603
• J9U: 987007933281305171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3994257
• Britannica: topic/Saint-Basil-the-Blessed
• БРЭ: 1901523
• SNL: Vasilijkatedralen
• Catalana: 0008131
• DSDE: Vasilij-katedralen