Loading AI tools
irańskie siły specjalne Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Siły Ghods[1] (pers. نیروی قدس – Niru-je Ghods; Ghods – Jerozolima; nazwa tłumaczona w polskiej literaturze także jako siły specjalne Kuds[2], Al-Kuds[3], brygada al-Kuds[4][uwaga 1], dywizja al-Kuds[5], Święte Oddziały[6]) – elitarna[7] jednostka wojskowa prowadząca działania specjalne, część struktury Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej, podlegająca bezpośrednio Najwyższemu Przywódcy Islamskiej Republiki Iranu[8] odpowiedzialna za prowadzenie operacji wojskowych poza granicami Iranu oraz organizowanie, szkolenie i zaopatrywanie islamskich organizacji współpracujących z rządem irańskim. Liczy około 15 tysięcy żołnierzy[7]. Jej dowódcą od 1998 do 3 stycznia 2020 był generał Ghasem Solejmani[9][10]. Po jego śmierci w amerykańskim ataku nowym dowódcą sił Ghods został Esmail Ghani[11].
 | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1983? |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Obecny | |
| Organizacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Najwyższy Przywódca Islamskiej Republiki Iranu |
Jednostka została utworzona podczas wojny iracko-irańskiej[2] (niektóre źródła podają rok 1983[12]), jako elitarna jednostka w strukturach Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej licząca od dwóch do pięciu tysięcy żołnierzy[1]. Według niektórych źródeł początkowo jej zadaniem miało być prowadzenie działań przeciwko Izraelowi i stąd jej nazwa[13]. Następnie zadaniem Sił Ghods stało się prowadzenie operacji wojskowych poza granicami Iranu[14], organizowanie, szkolenie i wspieranie (finansowe i materialne) islamskich organizacji (w tym terrorystycznych[7]) współpracujących stale lub doraźnie z rządem Iranu[2], prowadzenie nieoficjalnych działań dyplomatycznych i pozyskiwanie tajnych informacji[7]. Na początku XXI wieku służyło w niej kilkanaście tysięcy żołnierzy[15] (podawane są liczby 15 tys.[7], 5–20 tys.[13]).
Siły Ghods działają w ramach siedmiu regionalnych sektorów, obejmujących odpowiednio:
Siedzibą dowództwa formacji jest dawna ambasada Stanów Zjednoczonych w Teheranie, przejęta przez Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej po rewolucji islamskiej i uwięzieniu personelu ambasady USA[2]. Dowódcą formacji był prawdopodobnie od 1990 roku generał Ahmad Wahidi, którego w 1997 zastąpił generał Ghasem Solejmani[12]. Odpowiada on bezpośrednio przed Najwyższym Przywódcą Iranu, z pominięciem komendanta głównego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej[16]. Oddziały posiadają również odrębny budżet[7].
Wsparcie Sił Ghods otrzymywał na przestrzeni lat libański Hezbollah[2]. W 1991 roku formacja wspierała powstanie w Iraku przeciwko rządom Saddama Husajna (zakończone klęską), a następnie działalność Najwyższej Rady Rewolucji Islamskiej w Iraku[2] i jej skrzydła zbrojnego: organizacji Badr[17]. W 1992 roku dowódca Sił Ghods Ahmad Wahidi uczestniczył w planowaniu zamachu na ambasadę izraelską i żydowskie centrum kulturalne w Buenos Aires[18]. Jednostka udzielała wsparcia Hamasowi i skierowała grupę kilkuset żołnierzy do walki po stronie bośniackich muzułmanów podczas wojny w Bośni[15]. W Afganistanie popierała Sojusz Północny w walce z talibami[2]. Bezpośrednio po rozpoczęciu amerykańskiej interwencji w Afganistanie przekazała USA dane wywiadowcze dotyczące talibów, jednak wycofała się z dalszych kontaktów, gdy prezydent George W. Bush publicznie zaliczył Iran do osi zła[9][15]. W kolejnych latach, według USA, Siły Ghods pomagały talibom organizować ataki na żołnierzy amerykańskich i ich sojuszników[19].
Po wkroczeniu Amerykanów do Iraku w 2003 i obaleniu rządów Saddama Husajna siły Ghods na masową skalę wspierały irackie organizacje zbrojne atakujące Amerykanów[20], przede wszystkim organizację Badr i inne proirańskie milicje szyickie[21], ale według niektórych źródeł również dowodzoną przez Muktadę as-Sadra Armię Mahdiego[17]. Udzielały doraźnie pomocy także organizacjom, które atakowały Amerykanów, a nie współpracowały z rządem irańskim, w tym Al-Kaidzie[17]. Jednostka była jednym z narzędzi, za pomocą których Iran zamierzał całkowicie zdominować życie polityczne sąsiedniego kraju[20]. Pod koniec 2006 wojska amerykańskie aresztowały w Iraku dowódców oddziałów sił Ghods w Bagdadzie i w Dubaju oraz szefa operacji i szkoleń formacji Mohsena Czizariego. Amerykańskie Połączone Dowództwo Operacji Specjalnych utworzyło specjalną Jednostkę Operacyjną 17, której celem miało być zwalczanie żołnierzy Ghods w Iraku[17]. Działania te nie pozwoliły na powstrzymanie procesu rozszerzania się wpływów irańskich w Iraku. Dowodzący Siłami Ghods generał Solejmani w 2010 roku faktycznie zdecydował o obsadzie stanowiska premiera Iraku, którym został po raz drugi Nuri al-Maliki[9].
Od 2007 roku Stany Zjednoczone uważają Siły Ghods (podobnie jak cały Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej) za organizację wspierającą terroryzm[19]. Cztery lata później administracja Baracka Obamy oskarżyła siły Ghods o nieudaną próbę zamachu na ambasadora Arabii Saudyjskiej w Waszyngtonie Adila al-Dżubajra[22].
Siły Ghods brały udział w organizowaniu szyickich i alawickich formacji nieregularnych, które wsparły armię syryjską podczas wojny domowej. Włączenie się irańskich oficerów z generałem Ghasemem Solejmanim na czele w obronę rządu Baszszara al-Asada sprawiło, że wojska syryjskie przestały ponosić same klęski w walkach ze zbrojną opozycją[23][9][15]. W 2011 roku w działaniach wojennych w Syrii mogło brać udział nawet 70–80 wyższych oficerów Sił Ghods[24]. Tworzone pod auspicjami Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej milicje miały dopuścić się w Syrii zbrodni wojennych na ludności sunnickiej, traktując je jako odwet za wcześniejsze ataki sunnickich fundamentalistów na alawitów i szyitów[25]. Oddziały te walczyły między innymi pod Aleppo; tam też w październiku 2015 roku zginął generał Hosejn Hamedani, zastępca dowódcy operacyjnego Sił Ghods[26].
Ghasem Solejmani odegrał decydującą rolę w powstrzymaniu ofensywy Państwa Islamskiego w Iraku latem 2014 roku[15]. Planował m.in. obronę Bagdadu przed siłami ISIS[15], odbicie Dżurf as-Sachar, odbicie Tikritu z rąk ISIS i przełamanie oblężenia Amirli w irackim Kurdystanie[27]. We wszystkich działaniach brały udział szkolone przez Siły Ghods milicje szyickie[15].
Siły Ghods zostały uznane za organizację terrorystyczną przez Kanadę[28] i Stany Zjednoczone[29]. Natomiast Arabia Saudyjska i Bahrajn w 2018 r. uznały za taką organizację cały Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej, zaś niektórych wyższych oficerów Sił Ghods objęły sankcjami personalnymi[30].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
