Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rutelowate, zmianowcowate (Rutelinae) – podrodzina lub rodzina chrząszczy z podrzędu wielożernych. Należy tu ponad 4 000 gatunków. Ciepłolubne, rozprzestrzenione kosmopolitycznie. Polifagiczne. Larwy żerują na podziemnych częściach roślin, rozkładającej się materii roślinnej lub kompoście. Dorosłe odżywiają się liśćmi i kwiatami. Niektóre gatunki uznawane za szkodniki.
Nazwę Rutelidae wprowadził w 1819 roku W.S. Macleay[1]. Od pracy Blancharda z 1851 takson ten traktowany był jako podrodzina Scarabaeidae[2]. Pod koniec XX wieku głównie wśród entomologów francuskich i włoskich pojawiać się zaczął trend do wynoszenia poszczególnych podrodzin Scarabaeidae, w tym rutelowatych, do rangi rodzin. Takie podejście zwykle jest krytykowane przez entomologów środkowoeuropejskich[3] i rzadko jest logicznie uargumentowane[4]. Prace systematyzujące podział chrząszczy, zarówno Lawrence'a i Newtona z 1995 roku[5], jak i autorstwa 11 koleopterologów z 2011 roku[1], traktują rutelowate jako podrodzinę poświętnikowatych (Scarabaeidae)[5][1]. Według stanu 2016 rok taka systematyka przyjęta jest na stronach Biodiversity Map[6] i BioLib.cz[7]. Rutelowate w randze rodziny występują natomiast w Fauna Europaea[8] oraz Scarabs: World Scarabaeidae Database P. Schoolmeestersa[9]. Trzecią opcją jest stosowane przez niektórych badaczy traktowanie Rutelinae jako podrodziny Melolonthidae[10].
Podział rutelowatych na plemiona jest stabilny, ale niektóre z nich mogą być parafiletyczne[2]. Wyróżnia się 7 plemion[1][2][7]:
Niekiedy do podrodziny tej włącza się również Hopliini[2], które w systematyce Boucharda i innych są zaliczane do Melolonthinae[1]. W przypadku wyniesienia rutelowatych do rangi rodziny Hopliinae bywają doń włączane jako podrodzina[8].
Według stanu na 1972 rok do rutelowatych zalicza się ponad 4100 gatunków, należących do około 200 rodzajów[2].
Polską nazwę zwyczajową rutelowate zaproponował w 1996 roku Marek Bunalski[3]. Wykorzystana została m.in. w Entomologii Stosowanej[11]. Ponadto dla grupy tej spotykana jest polska nazwa zmianowcowate[12].
Chrząszcze małe do średnich[13], o ciele podłużno-owalnym[2], różnorodnie ubarwionym[13]. Dziewięcio- lub dziesięcioczłonowe czułki zwieńczone są trójczłonową buławką. Warga górna, z wyjątkiem Anomalacra, wystaje nieco za wierzchołek nadustka. Odnóża przednie o poprzecznych biodrach[2] i dwuzębnych goleniach[13]. Odnóża środkowej pary mają po dwie przylegające ostrogi na goleniach. Na wszystkich parach nóg pazurki niezależnie ruchome, nierównej długości (na każdej z nóg jeden zredukowany, niekiedy całkiem zanikły), często lekko podzielone na wierzchołkach. Tarczka oraz pygidium za wierzchołkami pokryw widoczne[2].
Owady ciepłolubne, polifagiczne[13]. Larwy żerują na rozkładającej się materii roślinnej, kompoście lub organach podziemnych roślin. Dorosłe są fitofagami, odżywiającymi się liśćmi i kwiatami roślin. Imagines mogą uczestniczyć w zapylaniu[2].
Takson kosmopolityczny[2]. W Polsce występują 4 gatunki: nałanek krzyżowiec (A. agricola), nałanek kłosiec (C. segetum), listnik zmiennobarwny (A. dubia) i ogrodnica niszczylistka (P. horticola)[6].
Niektóre gatunki wymienia się jako szkodniki upraw polowych, sadów, winnic i drzew liściastych[13]. Należą tu m.in. Popillia japonica i gatunki z rodzaju listnik (Anomala)[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.