Republika Chińska
państwo częściowo nieuznawane w Azji, zlokalizowane na Tajwanie / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Republika Chińska?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Tajwan (chiń. upr. 台湾; chiń. trad. 臺灣 lub 台灣; pinyin Táiwān wymowaⓘwymowa), oficjalnie Republika Chińska (chiń. upr. 中华民国; chiń. trad. 中華民國; pinyin Zhōnghuá Mínguó) – państwo nieuznawane przez większość społeczności międzynarodowej[3], leżące w Azji Wschodniej, zajmujące wyspę Tajwan oraz szereg pomniejszych wysp w Cieśninie Tajwańskiej[4]. Kraj zajmuje powierzchnię 35 980 km², a zamieszkany jest przez 23 595 274 osób (szac. 2024)[5].
Ten artykuł dotyczy państwa znanego jako Tajwan. Zobacz też: Chińska Republika Ludowa i Tajwan (ujednoznacznienie). |
| |||||
Dewiza: 三民主義 Sanmin Zhuyi (Trzy zasady ludowe) | |||||
Hymn: Zhōnghuá Mínguó guógē 中華民國國歌 | |||||
Konstytucja |
Konstytucja Republiki Chińskiej z 25 grudnia 1947 | ||||
---|---|---|---|---|---|
Stolica | |||||
Data powstania |
1 stycznia 1912 | ||||
Prezydent | |||||
Premier |
Cho Jung-tai(inne języki) | ||||
Powierzchnia |
35 980 km² | ||||
Populacja (2024) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
656 os./km² | ||||
Kod ISO 3166 |
TW | ||||
Waluta |
nowy dolar tajwański (TWD) | ||||
Telefoniczny nr kierunkowy |
+886 | ||||
Domena internetowa | |||||
Kod samochodowy |
RC | ||||
Kod samolotowy |
B | ||||
Strefa czasowa |
UTC +8 | ||||
Narody i grupy etniczne |
Chińczycy (95%), | ||||
Język urzędowy | |||||
Religia dominująca |
taoizm i konfucjanizm (48,5%) | ||||
PKB (2023) • całkowite • na osobę |
|||||
PKB (PSN) (2023) • całkowite • na osobę |
| ||||
Położenie na mapie | |||||
| |||||
|
Tajwan jest republiką z systemem półprezydenckim. Stolicą jest Tajpej, a największym miastem – sąsiadujące z nim Nowe Tajpej. Tajwan jest krajem wysoko rozwiniętym, zaliczanym do „azjatyckich tygrysów”, z gospodarką opartą na sektorach usługowym i przemysłowym[5]. Szczególnie rozwinięty jest przemysł elektroniczny; kraj ten stanowi światowe centrum produkcji zaawansowanych układów scalonych[5][3]. System demokratyczny na Tajwanie uznawany jest za jeden z najbardziej rozwiniętych na świecie[6][7][8].
Zdecydowaną większość ludności (95%) stanowią Chińczycy Han, w tym grupy Hoklo (65–70% ogółu) i Hakka (15%), którzy przybyli na wyspę z kontynentu na przestrzeni kilkuset lat, wypierając rdzenną ludność malajsko-polinezyjską (obecnie 2,3% populacji)[4][5]. Najliczniej używanymi językami są mandaryński (urzędowy) oraz tajwański[4]. Kraj cechuje się zróżnicowaną strukturą wyznaniową; dominują buddyzm (35% w 2005 r.) i taoizm (33%)[5].
Oficjalna nazwa kraju (Republika Chińska) odzwierciedla fakt, że stanowi on bezpośrednią kontynuację bytu państwowego zajmującego w latach 1912–1949 kontynentalną część Chin, powstałego po obaleniu cesarstwa[9]. W 1949 roku, po trwającej przeszło dwie dekady wojnie domowej władzę w kraju przejęły siły komunistyczne kierowane przez Mao Zedonga, które proklamowały powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. Rząd republiki pod przewodnictwem Czang Kaj-szeka (Kuomintang) ewakuowany został na Tajwan[uwaga 2][4][5], a wraz z nim na wyspę emigrowało 1,2–2 mln osób[5][9]. Według planów Czanga, który pozostawał u władzy do 1975 roku, Tajwan miał posłużyć za przyczółek do wyzwolenia kraju, nie doczekały się one jednak realizacji[4]. Do 1971 roku Republika Chińska była członkiem ONZ (była stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa), kiedy to jej miejsce zajęła Chińska Republika Ludowa[10].
W myśl konstytucji Republiki Chińskiej(inne języki) państwo to zachowuje roszczenia do całego terytorium Chińskiej Republiki Ludowej[10]. ChRL z kolei uznaje Tajwan za część własnego terytorium. W myśl „polityki jednych Chin” rząd ChRL uznaje siebie za jedynego prawowitego reprezentanta Chin na arenie międzynarodowej; tradycyjnie analogiczną pozycję zajmował rząd Republiki Chińskiej, choć współcześnie w kraju toczy się w tej kwestii zagorzała debata polityczna[11].
Mimo izolacji na arenie międzynarodowej Tajwan utrzymuje ścisłe stosunki gospodarcze z wieloma krajami formalnie nieuznającymi jego państwowości, w szczególności ze Stanami Zjednoczonymi[10]. Należy do kilku organizacji międzynarodowych, m.in. Światowej Organizacji Handlu i Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, gdzie posługuje się nazwą Chińskie Tajpej[5].