Rdzeń (językoznawstwo)

Rdzeń (pierwiastek^[1]; por. ang. root) – główny morfem wyrazu, który pozostaje po oddzieleniu od niego afiksów^[2].

Zobacz też: inne znaczenia słowa „rdzeń”.

Na przykład w wyrazie przedszkolny rdzeniem jest fragment -szkol-. Jest w nim też obecny prefiks (przedrostek) przed- oraz sufiksy (przyrostki): słowotwórczy – n (tworzący przymiotniki) i fleksyjny (zwany też końcówką fleksyjną) – y. Rdzeń nie musi odpowiadać wolno stojącemu wyrazowi.

Istnieją wyrazy, które składają się z więcej niż jednego rdzenia – nazywa się je złożeniami^[2]. Np. wyraz szkolno-wychowawczy oparty jest na dwóch rdzeniach: szkol- oraz -chow-.

Rdzeń nie zawsze jest tożsamy z tematem słowotwórczym^[3]. Na przykład w wyrazie przymrozek wyróżnia się rdzeń -mroz-, tematem słowotwórczym jest zaś cząstka przymroz-^[4].

Zobacz też

Zobacz hasło rdzeń w Wikisłowniku

• podstawa słowotwórcza
• temat wyrazu

Przypisy

1. Milewski 1967 ↓, s. 87.
2. Polański 1999 ↓, s. 482.
3. IvanaI. Kolářová IvanaI. i inni, Český jazyk - pro studující učitelství 1. stupně základní školy, Grada Publishing a.s., 2012, s. 129, ISBN 978-80-247-3358-6 (cz.).
4. JoannaJ. Dobkowska JoannaJ., W pigułce. Nauka o języku. Repetytorium. Liceum i technikum, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2019, s. 33, ISBN 978-83-02-18249-5, OCLC 1107607313.

Bibliografia

• KazimierzK. Polański KazimierzK. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897.
• AlicjaA. Nagórko AlicjaA., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa: PWN, 2007, ISBN 978-83-01-15390-8.
• TadeuszT. Milewski TadeuszT., Językoznawstwo, Warszawa: PWN, 1967.

Kontrola autorytatywna (morfem):

• NDL: 00577096
• BNCF: 41248

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3966382
• БРЭ: 2096666