Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Radomir Putnik, cyr. Радомир Путник (ur. 24 stycznia 1847 w Kragujevacu, zm. 17 maja 1917 w Nicei) – serbski vojvoda (marszałek), wieloletni Szef Sztabu Generalnego, dowódca wojsk serbskich podczas wojen bałkańskich, naczelny dowódca wojsk serbskich w czasie I wojny światowej. W 1914 zwyciężył armię austro-węgierską w bitwie nad Kolubarą.
vojvoda | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1863–1917 |
Siły zbrojne | |
Stanowiska |
Szef Sztabu Głównego armii serbskiej |
Główne wojny i bitwy |
wojna serbsko-turecka, |
Odznaczenia | |
Urodził się jako syn Dimitriego Putnika, nauczyciela w Kragujevacu. Uczęszczał do szkoły artylerii w Belgradzie, którą ukończył w 1863 roku. W późniejszych latach był założycielem Akademii Wojennej w Serbii. W 1879 ożenił się z Ljubicą Bojović, córką kapitana, z którą miał siedmioro dzieci (trzy córki i czterech synów)[1].
Putnik słynął z tego, że był bardzo ascetycznym i introwertycznym mężczyzną, lecz bardzo profesjonalnie i skrupulatnie podchodzącym do swoich obowiązków. Bardzo dużo palił, co w przyszłości miało odbić się na jego stanie zdrowia.
W latach 1876–1878 uczestnik wojny serbsko-tureckiej, której efektem było odzyskanie niepodległości przez Serbię. Od 1886 do 1895 profesor w Akademii Wojennej[2]. Od 1889 Szef Sztabu armii serbskiej, jednakże konflikt z królem Milanem I Obrenowiciem i jego następcą Aleksandrem zmusił go do ustąpienia i zatrzymał jego karierę[2]. W 1903 pucz wojskowy obalił dynastię Obrenowiciów, wynosząc na tron dynastię Karadziordziewiciów. Po wojskowym zamachu stanu przeciwko królowi Aleksandrowi I, zamordowanemu przez organizację Czarna Ręka, Putnik został zrehabilitowany i przywrócony do służby na stanowisko szefa sztabu. W 1903 został awansowany do stopnia generała. Był twórcą reorganizacji armii serbskiej i zwolennikiem promocji młodych, zdolnych oficerów[3].
Trzykrotnie (w latach 1904–1905, 1906–1908 i w 1912) był ministrem wojny[4].
W 1912 po wybuchu I wojny bałkańskiej stał na czele zwycięskich starć armii serbskiej w walkach z Turkami. 24 października 1912 rozgromił armię turecką Zeki Paszy w bitwie pod Kumanowem[5]. W wyniku zasług wojennych po tej bitwie otrzymał awans na najwyższy w armii serbskiej stopień vojvody (marszałka) Serbii. Putnik był pierwszym oficerem w historii, który otrzymał ten stopień[5]. Podczas II wojny bałkańskiej 30 czerwca 1913 wojska serbsko-czarnogórskie (190 tysięcy żołnierzy) pod jego dowództwem pokonały w bitwie nad rzeką Bregalnicą w Macedonii 130 tysięczną armię bułgarską[6].
Po wybuchu I wojny światowej mianowany przez króla Piotra I głównodowodzącym wojsk serbskich. Mimo kłopotów ze zdrowiem stanowisko przyjął. Podczas walk obronnych autor wielkich militarnych zwycięstw nad armią austro-węgierską (wykonawcami byli przeważnie młodsi oficerowie, Putnik z uwagi na zły stan zdrowia większość czasu spędzał w sztabie planując operacje bojowe). Po wojnach bałkańskich wojsko serbskie było zaprawione w bojach i dobrze znało się na rzemiośle wojennym w trudnym górzystym terenie. Sprawiło to, że ofensywa Austro-Węgier na Serbię w 1914 roku nie zakończyła się sukcesem. W sierpniu 1914 armia serbska pokonała wojska austro-węgierskie w bitwie na górze Cer[7]. Putnik był autorem spektakularnego zwycięstwa nad armią austro-węgierską nad rzeką Kolubarą (grudzień 1914), która zakończyła się odbiciem zajętego przez Austriaków Belgradu i wkroczeniem wojsk serbskich na terytorium Austro-Węgier[8]. Pokonanie 450 tysięcznej armii generała Oskara Potiorka było wybitnym dziełem sztuki wojennej. Po tym zwycięstwie nastąpiła stabilizacja frontu na linii rzek Dunaj, Sawa i Drina do jesieni 1915 roku[9].
Na jesieni 1915 roku wojska niemieckie, austro-węgierskie i bułgarskie dowodzone przez marszałka Augusta von Mackensena, z trzech stron rozpoczęły ofensywę przeciwko Serbii siłami ok. 300 tysięcy żołnierzy[10]. Otoczone wojska serbskie nie miały szans na zwycięstwo i po przegranych bitwach nad Moravą, na Ovczym Polu i decydującej na Kosowym Polu na przełomie listopada i grudnia 1915 roku Putnik rozkazał wycofanie sił przez Czarnogórę w stronę Albanii z nadzieją na udaną ewakuację na Wyspy Jońskie[11]. Z powodu braków zaopatrzenia, zimowa przeprawa sił serbskich przez wrogo nastawiony kraj została okupiona ogromnymi stratami. Szacuje się, że z powodu zimna, głodu i ataków nieprzyjaciela zginęło ok. 100 tysięcy żołnierzy serbskich. Do wybrzeża Adriatyku udało się dotrzeć ok. 125 tysięcy żołnierzy. Zostali oni przetransportowani przez francuską flotę na wyspę Korfu w celu przegrupowania[12].
W 1916 roku złożył dowództwo i przeszedł w stan spoczynku[11]. Ciężko schorowany (z uwagi na słabość do tytoniu cierpiał na rozedmę płuc) wyjechał do Francji na leczenie. W sojuszniczym kraju witany był z honorami, a rząd francuski podarował mu willę. 17 maja 1917 zmarł we francuskiej Nicei[13]. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych serbskich wojskowych.
Serbskie odznaczenia wojskowe | |
Order Gwiazdy Jerzego Czarnego, Krzyż Wielki | |
Order Gwiazdy Jerzego Czarnego, Wielki Oficer | |
Order Gwiazdy Jerzego Czarnego z Mieczami, Wielki Oficer | |
Order Gwiazdy Jerzego Czarnego z Mieczami, Komandor | |
Order Gwiazdy Jerzego Czarnego z Mieczami, Oficer | |
Order Orła Białego, Komandor | |
Order Orła Białego, Oficer | |
Order Orła Białego, Kawaler | |
Order św. Sawy, Krzyż Wielki | |
Order Krzyża Takowy, Komandor | |
Order Krzyża Takowy, Oficer | |
Order Takowa z Mieczami, Kawaler | |
Odznaczenia obce i międzynarodowe | |
Order Korony Żelaznej, III klasy (Austro-Węgry) | |
Order Zasługi Wojskowej, Wielki Krzyż (Bułgaria) | |
Legia Honorowa, Wielki Oficer | |
Order Korony, Wielki Oficer (Rumunia) | |
Order św. Stanisława, I klasy (Imperium Rosyjskie) | |
Order św. Stanisława z Mieczami, III klasy (Imperium Rosyjskie) | |
Order Świętego Jerzego, IV klasy (Imperium Rosyjskie) | |
Order św. Michała i św. Jerzego, Krzyż Komandorski (Wielka Brytania) | |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.