Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pstropiór białoczelny[3] (Arborophila gingica) – gatunek średniej wielkości ptaka z podrodziny pstropiórów (Rollulinae) w rodzinie kurowatych (Phasianidae). Endemit południowo-wschodnich Chin. Przez IUCN uznawany za bliski zagrożenia wyginięciem (NT).
| Arborophila gingica[1] | |||
| (J.F. Gmelin, 1789) | |||
 Pstropiór białoczelny na rysunku w czasopiśmie „Ibis” (1892) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pstropiór białoczelny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Johann Friedrich Gmelin w 1789 roku w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae[4][5]. Autor nadał mu nazwę Tetrao gingicus; błędnie wskazał jako miejsce typowe miasto Gingi na Wybrzeżu Koromandelskim (Półwysep Indyjski)[5], w rzeczywistości były to południowo-wschodnie Chiny[4]. Wcześniej gatunek ten opisali Pierre Sonnerat w 1782 roku pod francuską nazwą Perdrix de Gingi[6] i John Latham w 1783 roku pod angielską nazwą Gingi Partridge[7], i to na ich pracach opierał się Gmelin, sporządzając swój opis[5].
Obecnie IOC zalicza pstropióra białoczelnego do rodzaju Arborophila[8]. Wcześniej takson ten uznawany był za monotypowy, jednak w 2008 roku chińscy naukowcy Zhou i Jiang na podstawie różnic w wyglądzie wyodrębnili osobny podgatunek nazwany A. g. guangxiensis. Odrębność podgatunku potwierdziły późniejsze badania genetyczne[9].
Przeprowadzono badania nad ptakami z rodzaju Arborophila[12]. W tym celu przebadano DNA mitochondrialne u 14 gatunków ptaków, w przypadku 6 gatunków były to okazy muzealne[12]. Przypuszcza się, że przodkowie tych ptaków skolonizowali Azję przybywszy z Afryki; do południowo-wschodniej Azji dotarli we wczesnym miocenie, lecz rodzaj Arborophila oddzielił się nieco później (pliocen – plejstocen)[12]. Naukowcy uzyskali kladogram[12].
Długość ciała od 28 do 30 cm, masa ciała do 253 g, w niewoli do 320 g[13]. Cechą rozpoznawczą gatunku jest białe czoło oraz czarno-biała obroża na szyi[13]. Czerwona obwódka oka[13]. Czerwone są także nogi[13]. Płcie są bardzo podobne, samce jednak są zwykle większe, mimo to brak dymorfizmu płciowego[13]. Wierzch ciała (gardło, okolice uszu) są pomarańczowe, brzuch jest jasnoszary[14]. Na skrzydłach jasne pasy, które rzucają się w oczy[14]. Krótkie sterówki ogona. Podgatunek guangxiensis ma czoło w kolorze kasztanowym[9].
Gatunek endemiczny dla Chin[15]. Występuje w południowo-wschodniej części kraju w prowincjach Zhejiang, Fujian, Jiangxi i Guangdong oraz regionie autonomicznym Kuangsi[15]. Poszczególne podgatunki zamieszkują[8]:
Zamieszkuje lasy liściaste, mieszane, ale także iglaste, bogate w bambus (Bambusa), żeruje w zaroślach[15]. Ogranicza się do obszarów gęsto zalesionych, gdzie w ciągu dnia przebywa na ziemi w gęstym podszyciu, ale gnieździ się wspólnie na drzewach[15]. Występuje na wysokości od 150 do 1900 m n.p.m.[15] Badania z 2010 roku udowodniły, że ptaki żerują na stokach o nachyleniu 20° – 44°[16]. Na stokach występowały takie rośliny, jak bambusy z gatunku Phyllostachys edulis, Indosasa shibataeoides oraz iglak z gatunku Cunninghamia lanceolata[16]. Ptaki częściej zamieszkiwały lasy z domieszką bambusa Indosasa shibataeoides, w lasach z domieszką dwóch pozostałych roślin pstropióry białoczelne były rzadsze[16].
Jest to ptak skryty, jednak bardzo wokalny[14]. Samce wydają ostrzegawcze odgłosy tj. „łup” przez około 2–3 sekundy[13]. Czasem wydają szybkie ostrzegawcze „ko-kułi”[13]. Poza okresem godowym ptaki wydają różnego rodzaju gwizdy (zwłaszcza samce), zdarza się, że para w obronie terytorium wydaje różne okrzyki[13][17]. Przeważnie się odzywa wieczorem, rzadziej o poranku[13].
Podobnie jak inne grzebiące (Galliformes) ptak ten gnieździ się na ziemi[18]. Jest więc podatny na ataki drapieżników. W okresie lęgów preferuje tereny mniej zalesione, natomiast w okresie pozalęgowym woli tereny bardziej zalesione[18]. Podobnie jest w przypadku kiśćca srebrzystego (Lophura nycthemera)[18]. Samica składa od 5 do 7 jaj i inkubuje je przez 23 dni (w niewoli)[13]. Okres lęgowy trwa od kwietnia do maja, choć osobniki w niewoli w Chinach rozmnażają się od lutego do nawet sierpnia[13].
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje pstropióra białoczelnego za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threated) nieprzerwanie od 2012. Liczebność populacji szacowana jest na 10 000 – 19 999 osobników dorosłych. Jej trend uznawany jest za spadkowy. Wcześniej gatunek był uznawany za narażony (VU – Vulnerable), zmiana statusu zagrożenia wynikła stąd, że gatunek jest szerzej rozpowszechniony, niż wcześniej sądzono, a tym samym wcześniejsze oszacowania liczebności były zaniżone. Pstropiórowi białoczelnemu zagrażają polowania oraz degradacja i fragmentacja siedlisk. Zagęszczenie tych ptaków na km² wynosi od 2 do 8 osobników (według szacunków Brazila z 2009)[2][15].
Gatunek chroniony w rezerwacie Matoushan razem z takimi zwierzętami jak serau chiński (Capricornis milneedwardsii), niedźwiedź himalajski (Ursus thibetanus), kiściec srebrzysty (Lophura nycthemera), wężojad czubaty (Spilornis cheela), krogulec orientalny (Accipiter virgatus) oraz sędzioł czerwonogłowy (Harpactes erythrocephalus)[19].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
