Remove ads
Grzebiące, kuraki (Galliformes) – rząd ptaków z podgromady ptaków nowoczesnych Neornithes. Obejmuje gatunki lądowe, grzebiące, zamieszkujące wszystkie strefy klimatyczne na całym świecie[2][3], poza Antarktydą i niektórymi wyspami. Ptaki te przypominają z wyglądu kurę, są jednak masywniejsze, mają mocny dziób i pazury, co umożliwia im wyszukiwanie pokarmu w glebie. Odżywiają się nasionami, owocami i małymi zwierzętami. W grupie tej obserwuje się znaczny dymorfizm płciowy, samce są większe i barwniejsze. Grzebiące gnieżdżą się na ziemi, pisklęta są zagniazdownikami.
| Galliformes[1] | |||
| Temminck, 1820 | |||
 Przedstawiciel rzędu – głuszec zwyczajny (Tetrao urogallus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd |
grzebiące | ||
| Rodziny | |||
| |||
Remove ads
Do rzędu należą następujące rodziny[4]:
- Megapodiidae – nogale
- Cracidae – czubacze
- Numididae – perlice
- Odontophoridae – przepiórowate
- Phasianidae – kurowate
oraz wymarłe:
- Gallinuloididae
- Paraortygidae
- Quercymegapodiidae
Dawniej (Wetmore, 1960)[5] do grzebiących zaliczano też rodzinę hoacynów (Opisthocomidae) – obecnie rodzina ta jest klasyfikowana w osobnym rzędzie hoacynów (Opisthocomiformes). Z kolei w innych klasyfikacjach w tym rzędzie wydzielano tylko 3 rodziny (czubacze Cracidae, nogale Megapodiidae oraz bażantowate Phasianidae). U Mielczarka i Cichockiego wyróżniano również rodziny: indyki (Melagrididae) oraz głuszcowate (Tetraonidae)[6].
Remove ads
Grzebiące są w większości średniej wielkości ptakami o krępym tułowiu, małej głowie. Nogi są silne, pazury duże, dziób krótki, przystosowany do jedzenia pokarmu roślinnego. Skrzydła są małe, acz silnie umięśnione, co umożliwia grzebiącym szybki, wręcz pionowy start. Ułatwia to ptakom tym życie w lasach i zaroślach. U grzebiących występuje silny dymorfizm płciowy: samce są większe i barwniejsze od samic, u których występuje maskujące, szarobrązowe ubarwienie.
Podstawę pokarmu grzebiących stanowią nasiona, owoce, zielone części roślin, rzadziej ptaki te jedzą owady czy dżdżownice. Drobne bezkręgowce, takie jak one stanowią natomiast podstawowe pożywienie piskląt. Rodzaj pobieranego przez dorosłe pokarmu zależy od pory roku.
Większość grzebiących jest poligamiczna. Występują widowiskowe toki. Samce niektórych gatunków toczą walki o samice. Jaja są małe, w jednym zniesieniu samica składa ich od 4 do 24, w zależności od gatunku. Okres inkubacji trwa 12–30 dni, wysiadywaniem jaj i opieką nad pisklętami u gatunków poligamicznych zajmuje się samica, natomiast u gatunków monogamicznych – oboje rodziców. Spośród wszystkich grzebiących jedynie nogale nie zakładają gniazd: jaja chowają w kopcach lub dołkach, tam gdzie są one ogrzewane przez światło słoneczne, energię geotermalną lub ciepło butwiejących roślin. Grzebiące są zagniazdownikami.
Remove ads
Odnaleziono skamieniałości m.in. następujących wymarłych gatunków[7]:
- Procax brevipes; późny eocen, Dakota Północna
- Palaeonossax senectus; oligocen, Dakota Południowa
- Quercymegapodius:
- Quercymegapodius depereti
- Quercymegapodius brodkorbi
- Ludiortyx hoffmanni; późny eocen, Francja
- Taubacrex ganivora; późny oligocen/wczesny miocen, Brazylia
- Ameripodius silvasantosi
- Ngawupodius minya; późny oligocen, centralna Australia
- Amitabha urbsinterdictensis; środkowy eocen, Wyoming
- Telecrex grangeri; eocen, Mongolia
- Nanortyx inexceptatus; późny eocen, Kanada
- Sobniogallus albinojamrozi; wczesny oligocen, Polska[8]
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads