Okraj

Okraj (niem. Grenzbauden Pass, Schlesische Grenzbaude, 1046 m n.p.m.) – przełęcz w południowo-zachodniej Polsce, we wschodniej części Karkonoszy^{[uwaga 1]}, pomiędzy Kowarskim Grzbietem a Lasockim Grzbietem. Łączą się tu polska droga wojewódzka nr 368 i czeska droga nr 252.

Okraj

Dawne przejście graniczne na przełęczy Okraj
Państwo	Polska  Czechy
Wysokość	1046 m n.p.m.
Pasmo	Karkonosze
Sąsiednie szczyty	Kowarski Grzbiet i Lasocki Grzbiet
Położenie na mapie Sudetów Okraj
50°44′45,97″N 15°49′27,69″E

Funkcjonują tutaj schroniska – polskie Schronisko PTTK „Na Przełęczy Okraj” oraz czeskie Pomezní bouda. Po stronie czeskiej znajduje się również kilka restauracji oraz obiektów noclegowych, należących do miejscowości Malá Úpa (Pomezní Boudy).

Historia

Droga, która prowadzi przez przełęcz Okraj, została zmodernizowana w 1937, a już rok później została wykorzystana przez Wehrmacht do najazdu na Czechosłowację.

W latach 60. XX w. powstała tu opadowa stacja meteorologiczna (wys. 1050 m n.p.m.). Średnie wartości roczne opadów z lat 1966–1975 wynosiły 1297 mm (najwięcej: czerwiec 177 mm i maj 153 mm, najmniej: styczeń 63 mm i grudzień 75 mm)^[3].

Do 21 grudnia 2007 r. na przełęczy znajdowało się drogowe przejście graniczne Okraj – Pomezní Boudy do Czech, na drodze łączącej Jelenią Górę z Trutnovem. Było to najwyżej położone drogowe przejście graniczne Polski. Wraz z przystąpieniem Polski i Czech do Układu z Schengen zostało ono zlikwidowane, od tamtej pory umożliwiając swobodnie przekraczanie granicy państw.

Szlaki turystyczne

"Niemy znak" na Pomezni Boudy

Na przełęcz można wejść niebieskim szlakiem z Kowar (są też szlaki żółty i zielony – 8,5 km) – droga zajmuje ok. 2 godz. 30 min. (w dół ok. 2 godz.) albo Drogą Przyjaźni (czerwony szlak) z Równi pod Śnieżką – 10 km, 2 godz. 30 min. Przez przełęcz Okraj przechodzą następujące szlaki^[4]:

• Droga Przyjaźni Polsko-Czeskiej do Szklarskiej Poręby od strony zachodniej i na Łysocinę
• na Śnieżkę przez Czoło od strony zachodniej i do Lubawki przez Pańską Górę
• do Karpacza przez Wilczą Porębę na północny zachód i do Lubawki na północny wschód
• do Trzcińska przez Przełęcz Kowarską
• do Trutnova (czeski)
• do Spalonego Młyna (na południe) oraz do Svorovej Hory (pol.Czarnej Kopy) (na zachód)

Uwagi

1. Polska nazwa urzędowa to „Przełęcz Okraj” (dużą literą)^[1], a nie zalecana przez Wieli słownik ortograficzny PWN „przełęcz Okraj”^[2].

Przypisy

1. Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 28 maja 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości (M.P. z 1949 r. nr 44, poz. 592).
2. Okraj [w:] Wielki słownik ortograficzny [online], PWN [dostęp 2024-02-09].
3. Jan Kwiatkowski: Klimat. W: Karkonosze polskie. Wrocław: Polska Akademia Nauk, 1985, s. 88–107. ISBN 83-04-01586-2.
4. Pomezni Boudy. [dostęp 2012-01-05]. (cz.).

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 3 Karkonosze, red. Marek Staffa, Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa – Kraków 1993, ISBN 83-7005-168-5
• Mapa turystyczna Karkonosze polskie i czeskie 1:25 000, Wydawnictwo "Plan", Jelenia Góra, ISBN 83-88049-26-7