Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski

Przemysław Nakoniecznikoff^[1]-Klukowski^[2] ps. Kruk II (ur. 1 czerwca^?/13 czerwca 1896 w Tyflisie, zm. 17 sierpnia 1957 w Krakowie) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, oficer Armii Krajowej, cichociemny.

Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski

Kruk II

pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1896 Tbilisi, gubernia tyfliska Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	17 sierpnia 1957 Kraków, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1913–1945
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie Armia Krajowa
Jednostki	28 Pułk Strzelców Kaniowskich 5 Pułk Strzelców Podhalańskich 63 Pułk Piechoty 163 Pułk Piechoty 9 Batalion Strzelców Karpackich 2 Brygada Strzelców Karpackich
Stanowiska	dowódca batalionu piechoty kwatermistrz pułku zastępca dowódcy pułku zastępca dowódcy brygady dowódca pułku piechoty dowódca batalionu piechoty zastępca dowódcy brygady dowódca brygady piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa kampania wrześniowa bitwa pod Barakiem
Odznaczenia

Grób Przemysława Nakoniecznikoff-Klukowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys

Urodził się w rodzinie Franciszka, urzędnika, działacza socjalistycznego, i Elżbiety z Klukowskich. Był bratem stryjecznym i ciotecznym Bronisława Nakoniecznikowa-Klukowskiego i ciotecznym Stanisława Nakoniecznikoffa^[3] .

Od 1913 należał do konspiracyjnego (polskiego) Związku Strzeleckiego w Tyflisie. W latach 1915–1917 służył w armii rosyjskiej, walcząc w I wojnie światowej na froncie kaukaskim i perskim. Po rewolucji bolszewickiej 1917 wstąpił do Polskiej Oddzielnej Brygady na Kaukazie, a potem po jej rozbrojeniu przez Niemców działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. Po rozwiązaniu POW-u w listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. W czerwcu 1920 wyznaczony został na stanowisko adiutanta w Dowództwie Etapów Wojsk Polskich na Ukrainie^[4].

W 1923 pełnił obowiązki dowódcy, w następnym roku dowodził III batalionem, a od 1925 roku był kwatermistrzem 28 pułku piechoty w Łodzi. 26 kwietnia 1928 roku został przeniesiony do dowództwa 27 Dywizji Piechoty w Kowlu na stanowisku pełniącego obowiązki oficera Przysposobienia Wojskowego^[5]. Cztery lata później służył w 5 pułku strzelców podhalańskich w Przemyślu. Był członkiem oddziału Polskiego Białego Krzyża w Przemyślu^[6]. 28 czerwca 1933 roku został przeniesiony do 63 pułku piechoty w Toruniu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[7]. Następnie, od 21 kwietnia 1937 roku zastępca dowódcy Brygady KOP „Podole”.

II wojna światowa

Dowódca rezerwowego 163 pułku piechoty, walczącego w kampanii wrześniowej 1939 w obronie ziemi koneckiej i szydłowieckiej. 8 września 1939 objął dowództwo nad resztkami 36 Rezerwowej Dywizji Piechoty. Po agresji ZSRR na Polskę przeszedł granicę polsko-węgierską i został internowany. Z Węgier przedostał się na Zachód. W maju 1942 objął dowództwo 9 Batalionu Strzelców Karpackich. Później wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy i dowódcy 2 Brygady Strzelców Karpackich.

Cichociemny

Zgłosił się do służby w okupowanej Polsce. Zrzucony w nocy 21/22 września 1944 r. w operacji lotniczej „Przemek 1”, dowodzonej przez por. naw. Stanisława Kleybora, z samolotu Liberator KG-834 „U” (1586 Eskadra PAF) na placówkę odbiorczą „Rozmaryn” w okolicach miejscowości Czaryż, 6 km od Secemina. Razem z nim skoczyli: ppor. Marian Leśkiewicz ps. Wygoda, ppor. Zenon Sikorski ps. Pożar, por. Tadeusz Sokół ps. Bug 2, mjr Aleksander Stpiczyński ps. Klara, plt. Kazimierz Śliwa ps. Strażak.

We wrześniu i październiku 1944 pełnił obowiązki zastępcy dowódcy Kieleckiego Korpusu AK. Następnie od października 1944 do stycznia 1945 komendant Okręgu Kraków AK.

Po zakończeniu II wojny światowej został aresztowany przez NKWD i wywieziony do ZSRR, gdzie przebywał do 1955. Po zwolnieniu powrócił do Krakowa, gdzie 17 sierpnia 1957 roku zmarł. Został pochowany w Lubaczowie^[3] .

Został upamiętniony symboliczną inskrypcją (podobnie jak Stanisław Nakoniecznikoff-Klukowski), na grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 51-6-23,24)^[8]. W treści tej inskrypcji został określony jako generał brygady^[8].

Awanse

• kapitan - 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty
• major - 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 126 lokatą w korpusie oficerów piechoty
• podpułkownik - ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 w korpusie oficerów piechoty
• pułkownik – 22 września 1944

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości (3 maja 1932)^[9]
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie, po raz pierwszy i drugi 1921)^[10]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 19 marca 1931^[11], 1938 „za zasługi w służbie ochrony pogranicza”^[12])
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę (1938)^{[uwaga 1]}
• Państwowa Odznaka Sportowa (1931)^[13]
• Odznaka za Rany i Kontuzje^[14]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[15]

Zobacz też

• Znane postacie noszące nazwisko Nakoniecznikoff

Uwagi

1. Medal nadany Rozkazem nr 25 Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - Korpusu Ochrony Pogranicza z dnia 28 maja 1938 roku, pkt 4 (informacja ze zbiorów Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).

Przypisy

1. Czasem wzmiankowany jako Nakoniecznikow, zob. Święto K. O. P-u w Czortkowie. „Chwila”. 1274, s. 10, 17 października 1938.
2. W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Przemysław Nakoniecznikoff”.
3. Stawecki 1977 ↓.
4. Janusz Odziemkowski: Polskie formacje etapowe w Galicji Wschodniej na Wołyniu i Ukrainie w latach 1918-1920. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2019, s. 130. ISBN 978-83-8090-616-7.
5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 141.
6. „Oświata - to potęga”. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji obchodu 15-lecia Niepodległości Państwa Polskiego. Przemyśl: 1933, s. 95.
7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 126.
8. Cmentarz Stare Powązki: MARCELINA NAKONIECZNIKOFF, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-06-18].
9. M.P. z 1932 r. nr 109, poz. 142 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
10. „Za męstwo i osobistą odwagę okazane w walce z nieprzyjacielem w obronie Ojczyzny”; Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1836 z 12 lipca 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1209)
11. M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 102 „za zasługi na polu wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego”.
12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 29.
13. Kronika. Krajowa. „Gazeta Lwowska”, s. 5, Nr 230 z 6 października 1931.
14. na podstawie fotografii
15. na podstawie fotografii z infoboxa

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1923.
• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924.
• Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
• Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
• Marek Jabłonowski, Jerzy Prochwicz: O Niepodległą i granice. [T. 4], Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939 : wybór dokumentów. Pułtusk, Warszawa: 2001, s. 681, 735. ISBN 83-88067-47-8.
• Stanisław Piwowarski, Ostatni komendant Okręgu Krakowskiego Armii Krajowej pułkownik Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski, ps. "Kruk II" - "Garda" - "Czarny", "Krzysztofory" nr 23 Zeszyt Naukowy Muzeum Historycznego Miasta Krakowa
• Piotr Stawecki: Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski. Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1977. [dostęp 2018-03-20].

Linki zewnętrzne

• biogram na stronie elitadywersji.org

Kontrola autorytatywna (osoba):

• NUKAT: n2018169180