Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Prządkowate (Nephilinae) – klad dużych sieciowych tropikalnych pająków z grupy Araneomorphae (klasyfikowany niekiedy jako odrębna rodzina Nephilidae). Należą do niej największe na świecie pająki tkające sieci. Największym przedstawicielem grupy i zarazem największym pająkiem tkającym sieci łowne jest Nephila komaci, której samice dorastają do około 4 cm długości. Prządkowate tkają również jedne z największych sieci – u niektórych gatunków ich średnica przekracza 1 m[2] (według niektórych autorów dochodzić może nawet do 1,5 m[3]). Większe sieci (do 2800 cm2 powierzchni) tkają tylko Caerostris darwini[4]. U większości prządkowatych, z wyjątkiem Clitaetra, występuje wyraźny dymorfizm płciowy: samice są znacznie większe od samców[5] (u Clitaetra także są większe, lecz nie aż w takim stopniu jak u Nephilinae[2]).
Nephilinae[1] | |
Simon, 1894 | |
Herennia multipuncta (samiec na samicy) | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Rząd | |
Infrarząd | |
Nadrodzina | |
Rodzina | |
Podrodzina |
prządkowate |
Zasięg występowania | |
Grupa Nephilinae obejmuje kilkadziesiąt gatunków zgrupowanych w cztery lub pięć rodzajów – zaliczanych dawniej do rodzin krzyżakowatych (Araneidae) lub kwadratnikowatych (Tetragnathidae): Clitaetra, Herennia, Nephilengys, Nephila[6] i Nephilingis[7]. Większość analiz filogenetycznych sugeruje, że Clitaetra jest najbardziej bazalną linią wewnątrz Nephilinae[3][8]. Analiza przeprowadzona przez Kuntnera i in. (2013) wskazuje jednak na zupełnie inną filogenezą prządkowatych: według niej najbardziej bazalny jest klad obejmujący Nephilengys i Herennia, w drugim kladzie najbardziej bazalną linią jest Nephila, siostrzana do kladu obejmującego Nephilingis (rodzaj wyodrębniony z Nephilengys), który z kolei jest siostrzany do grupy obejmującej Clitaetra i większość gatunków tradycyjnie zaliczanych do Nephila. Sami autorzy przyznają jednak, że kwestia braku monofiletyzmu Nephila jest dyskusyjna[7].
Przez większość XX wieku prządkowate były klasyfikowane jako podrodzina krzyżakowatych[9]. Pokrewieństwo prządkowatych wewnątrz grupy Araneoidea nie jest jednak jasne – niektóre analizy sugerowały, że najbliższymi krewnymi prządkowatych są kwadratnikowate[3], podczas gdy według innych Nephilidae stanowią grupę siostrzaną dla wszystkich pozostałych Araneoidea[8]. Większość nowszych analiz wskazuje jednak, że prządkowate są taksonem siostrzanym dla krzyżakowatych[10][11][9] albo nawet, że są zagnieżdżone w obrębie krzyżakowatych[12][9]. Z tego powodu niektórzy autorzy z powrotem włączają prządkowate do krzyżakowatych jako podrodzinę Nephilinae[12][9], co zostało zaakceptowane przez autorów World Spider Catalog[13].
Potencjalnie najstarszym znanym przedstawicielem prządkowatych jest środkowojurajska Nephila jurassica, żyjąca przed około 165 mln lat[14]. Taki minimalny wiek powstania Nephilidae zgadza się z datowaniem na podstawie danych biogeograficznych[3], lecz jest znacznie wyższy niż sugerowało to datowanie molekularne[15][7]. Ponadto przynależność N. jurassica do Nephilidae została zakwestionowana przez Kuntnera i in. (2013)[7]. Także autorzy opisu N. jurassica w późniejszej publikacji (Selden, Shih i Ren, 2013) wyłączyli go z rodzaju Nephila (przenosząc go do osobnego rodzaju Mongolarachne) i w ogóle z prządkowatych[16]. W zapisie kopalnym znacznie częściej występują samce prządkowatych[14]. Sugerowano, że prządkowate prawdopodobnie wyewoluowały na terenach Gondwany[3], jednak przeczą temu dane molekularne, wskazujące na powstanie Nephilinae prawdopodobnie około 40 mln lat temu, już po rozpadzie Gondwany. Zdaniem autorów równie prawdopodobne wydaje się pochodzenie rodziny z Afryki, Azji lub Australazji[7].
Nephilidae |
| |||||||||
Nephilidae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.