Prokop (Titow)

Prokopiusz, imię świeckie Piotr Siemionowicz Titow (ur. 13 grudnia^?/25 grudnia 1877 w Tomsku, zm. 23 listopada 1937 w To'rtko'l) – rosyjski biskup prawosławny, święty nowomęczennik.

Prokopiusz

Piotr Titow
Biskup chersoński i odeski
Kraj działania	ZSRR
Data i miejsce urodzenia	25 grudnia 1877 Tomsk
Data i miejsce śmierci	23 listopada 1937 Toʻrtkoʻl
Biskup chersoński i odeski
Okres sprawowania	1921–1925
Wyznanie	prawosławie
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Śluby zakonne	21 sierpnia 1901
Diakonat	1901
Prezbiterat	1901
Chirotonia biskupia	30 sierpnia 1914

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	30 sierpnia 1914
Miejscowość	Odessa
Miejsce	Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
Konsekrator	Nazariusz (Kiriłłow)
Współkonsekrowani biskupi Mitrofan (Abramow) 15 czerwca 1916

Życiorys

Był synem kapłana prawosławnego, który według różnych źródeł służył w Nowokuźniecku lub w Tomsku jako protoprezbiter miejscowego soboru katedralnego. Przyszły duchowny otrzymał imię Piotr na cześć św. Piotra, metropolity kijowskiego^[1].

Ukończył seminarium duchowne w Tomsku, a następnie Kazańską Akademię Duchowną, uzyskując w 1901 tytuł kandydata nauk teologicznych. W tym samym roku został zatrudniony w szkole duchownej w Tomsku. 21 sierpnia 1901 złożył wieczyste śluby mnisze w monasterze Zaśnięcia Matki Bożej w Ufie. W tym samym roku był kolejno wyświęcany na hierodiakona i hieromnicha. Od 1901 do 1906 kierował cerkiewną szkołą nauczycielską w Tomsku. Następnie został zatrudniony w seminarium duchownym w Irkucku w charakterze wykładowcy Pisma Świętego^[1].

W 1909 otrzymał godność archimandryty. W tym samym roku został zatrudniony na kursach pastoralnych przy eparchii wołyńskiej jako asystent ich kierownika. Na stanowisku tym pozostawał przez pięć lat, do chirotonii biskupiej. Przyjął ją 30 sierpnia 1914 w soborze katedralnym w Odessie. Otrzymał wówczas tytuł biskupa jelizawietgradzkiego, wikariusza eparchii chersońskiej i odeskiej. Brał udział w Soborze Lokalnym Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w latach 1917-1918. W czasie jego trwania został mianowany namiestnikiem Ławry św. Aleksandra Newskiego. 2 sierpnia 1918 odmówił rozmieszczenia w pomieszczeniach monasteru szpitala wojskowego; próba aresztowania jego i innych mnichów przez Czerwoną Gwardię została jednak udaremniona przez zgromadzony tłum^[1].

Odwołany z funkcji namiestnika Ławry, wrócił do eparchii chersońskiej, przyjmując tytuł biskupa nikołajewskiego. W 1921 został ordynariuszem eparchii chersońskiej. Czynnie sprzeciwiał się rozwojowi Żywej Cerkwi, która pojawiła się w Chersoniu w 1923. Z tego też powodu został aresztowany 16 lutego 1923 i oskarżony o sprzeciwianie się konfiskacie kosztowności cerkiewnych, wspieranie Białych, w tym prowadzenie zbiórki funduszy na potrzeby armii gen. Denikina. Początkowo został skazany na śmierć, wyrok został jednak zrewidowany i ostatecznie hierarcha został jedynie zmuszony do wyjazdu do Moskwy. Nastąpiło to w grudniu 1924^[1].

Przebywając w Moskwie bez prawa wyjazdu do innej miejscowości, arcybiskup Prokopiusz służył w różnych parafiach, nie będąc stale przypisanym do żadnej placówki duszpasterskiej. Utrzymywał kontakty z innymi biskupami (często będącymi w analogicznej sytuacji), brał udział w uroczystym pogrzebie patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Tichona, zaś 12 kwietnia 1925 podpisał akt mianowania metropolity krutickiego Piotra locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego. W czerwcu tego samego roku otrzymał godność arcybiskupią. W listopadzie 1925 został aresztowany razem z metropolitą Piotrem i całą grupą innych biskupów (byli w niej m.in. Parteniusz (Brianskich), Pachomiusz (Kiedrow), Guriasz (Stiepanow) i Damaskin (Cedryk)), kapłanów i świeckich, oskarżony o członkostwo w antypaństwowej organizacji monarchistycznej. Do czerwca 1926 był przetrzymywany w więzieniu na Butyrkach, a następnie skierowany do łagru w dawnym Monasterze Sołowieckim. W grudniu 1928 został przewieziony na Ural, gdzie miał dodatkowo odbyć karę trzyletniego zesłania^[1].

W czasie transportu, między Leningradem a Tobolskiem został oskarżony, razem z biskupem Ambrożym (Polańskim) i towarzyszącą im Jekatieriną Skadowską, o prowadzenie agitacji antyradzieckiej, śledztwo zostało jednak umorzone. Na zsyłce żył kolejno w Obdorsku, Mużach i Nowym Kiewacie. Tam też w 1931 został aresztowany i oskarżony o działalność kontrrewolucyjną, do czego się nie przyznał. Skazano go na kolejną, dwuletnią zsyłkę do Ałmaty. Po odbyciu wyroku żył krótko w Moskwie u brata, następnie u matki w Tomsku, ostatecznie jednak osiadł w Kamyszynie, gdzie na zesłaniu przebywał jego przyjaciel, ks. Joann Skadowski. Utrzymywał kontakty z eparchią chersońską, dary pochodzących z niej duchownych i wiernych zapewniały obydwu duchownym utrzymanie. Ks. Skadowski i biskup Prokopiusz urządzili w swoim domu prywatną cerkiew^[1].

W 1934 obydwaj duchowni, jak również biskup Joazaf (Popow) i ksiądz Jewstafij Noric zostali aresztowani. NKWD oskarżyło go o przynależność do Cerkwi katakumbowej, prowadzenie propagandy kontrrewolucyjnej, nielegalne odprawianie nabożeństw w domowej cerkwi oraz utrzymywanie kontaktów z eparchią chersońską. Nie przyznał się do winy, został skazany na pięcioletnią zsyłkę do Toʻrtkoʻlu w Karakałpacji. Żył razem z ks. Skadowskim i jego żoną Jekatieriną, ponownie utrzymując się z darów napływających z eparchii chersońskiej, służył w cerkwi domowej. W sierpniu 1937 został aresztowany razem z ks. Skadowskim pod zarzutem prowadzenia systematycznej agitacji monarchistycznej. Obaj duchowni zostali skazani na śmierć i rozstrzelani w tym samym roku^[1].

Kanonizowany w 1996 przez Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego. W 2000 jego kult został rozszerzony na cały Patriarchat Moskiewski^[1].

Przypisy

1. Прокопий (Титов Петр Семенович)