Loading AI tools
rodzina ssaków Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Popielicowate[2], pilchowate (Gliridae) – rodzina ssaków z podrzędu wiewiórkokształtnych (Sciuromorpha) w rzędzie gryzoni (Rodentia). Obejmuje blisko 30 gatunków.
Gliridae | |||
Muirhead, 1819[1] | |||
Przedstawiciel rodziny – popielica szara (Glis glis) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina |
popielicowate | ||
Typ nomenklatoryczny | |||
Glis Brisson, 1762 | |||
Podrodziny | |||
|
Popielicowate różnią się wielkością. Mniejsze, jak orzesznica, osiągają masę 15 g. Większe, jak popielica szara, przed hibernacją osiągnąć mogą 200 g[3].
Pseudomyomorficzna budowa aparatu szczękowego popielicowatych w przeszłości zmyliła badaczy, błędnie sugerując przynależność do myszokształtnych[3].
Wzór zębowy popielicowatych z jednym siekaczem, jednym przedtrzonowcem i trzema zębami trzonowymi przypomina spotykany u wiewiórkowatych, u których jednak występować może drugi przedtrzonowiec, spotykany także u sewela[3].
Wzór zębowy | I | C | P | M | |
---|---|---|---|---|---|
20 | = | 1 | 0 | 1 | 3 |
1 | 0 | 1 | 3 |
Popielicowate należą do najstarszych rodzin współczesnych gryzoni. Wyewoluowały na kontynencie europejskim przynajmniej na początku eocenu. Pod koniec miocenu były już obecne w Afryce. W Azji zamieszkały jeszcze później, na tym kontynencie odkryto jedynie nieliczne ich gatunki. Popielicowate zasiedliły również wyspy Morza Śródziemnego, a ich szczątki znaleziono na Malcie i Sycylii. Te plejstoceńskie skamieniałości pozostawione zostały przez zwierzęta większe od współczesnych popielicowatych, wielkością porównywalnych raczej do dużych szczurów[3].
Rodzina popielicowatych należy do rzędu gryzoni. W obrębie tego rzędu zalicza się ją do podrzędu wiewiórkokształtnych, choć w przeszłości, ze względu na pośrednie cechy, zaliczano ją również do myszkokształtnych. Podrząd wiewiórkokształtnych obejmuje 3 rodziny: popielicowate, wiewiórkowate i sewelowate[3].
Do rodziny popielicowatych zaliczane następujące występujące współcześnie podrodziny[4][5][2]:
Podrodziny te obejmują 8 rodzajów, do których zalicza się od 26 do 29 gatunków[3].
Opisano również podrodziny wymarłe[6]:
oraz rodzaje wymarłe o niepewnej pozycji systematycznej:
Popielicowate zamieszkują prawie całą Europę, z wyjątkiem północnej i środkowej Skandynawii, Afrykę oraz środkową, wschodnią i zachodnią Azję (pasem od Azji Mniejszej aż do płn.-zach. Chin i Ałtaju oraz w Japonii)[5][10][11] (jeden gatunek[3]).
Popielicowate zamieszkują lasy. Wiodą nadrzewny tryb życia, aczkolwiek niektóre gatunki żyją także na ziemi. Ich aktywność przypada na noc. Przez istotną część roku, nawet do siedmiu miesięcy, pozostają w stanie hibernacji. Przez resztę roku odkładają duże zapasy tłuszczu pozwalające im przetrwać długie miesiące bez pobierania pokarmu. Hibernują w dziuplach drzew, tam też dochodzi do rozrodu, który może też mieć miejsce w gniazdach poczynionych z gałęzi i liści[3].
Zwierzęta te mają dobry słuch. Wydają też rozmaite dźwięki. Wykazują też zróżnicowane zachowania społeczne[3].
Niektóre popielicowate żywią się wyłącznie pokarmem roślinnym. Spożywają one miękkie owoce, orzechy, nasiona drzew, pąki. Przykładem popielica szara czy orzesznica leszczynowa. Ich pożywienie zawiera niewiele celulozy, albowiem w przeciwieństwie do wszelkich innych gryzoni nie mają jelita ślepego. Inne popielicowate przed hibernacją nie gardzą także pokarmem mięsnym, stanowiącym wtedy istotny element ich diety. Spożywają wtedy owady i inne bezkręgowce, jak również niewielkie kręgowce. Dzięki temu dostarczają swemu ciało więcej energii pozwalającej na odłożenie niezbędnego dla przetrwania snu zimowego tłuszczu. W ten sposób odżywia się żołędnica i popielicowate afrykańskie[3].
Gryzonie przystępują do rozrodu od jednego w przypadku gatunków większych do 2-3 razy w roku w przypadku gatunków o mniejszych rozmiarach. Rozmnażanie odbywa się w gniazdach z gałęzi i liści bądź w dziuplach, gdzie samica wydaje na świat młode w liczbie od czterech do sześciu. Początkowo niepokryte futrem ani niewidzące, rozwijają się szybko, by jeszcze pierwszego roku swego życia przed zapadnięciem w sen zimowy osiągnąć wielkość porównywalną z rozmiarami dorosłego osobnika[3].
W Polsce żyją 4 gatunki popielicowatych: popielica, orzesznica, koszatka i żołędnica europejska. Niegdyś zabijane dla cennych futer (zwłaszcza popielice), obecnie wszystkie gatunki podlegają ochronie gatunkowej. Status ochronny od 2016 roku[12]:
Nazwa polska | Nazwa łacińska | Grafika | Ochrona na terenie Polski |
---|---|---|---|
koszatka leśna | Dryomys nitedula | ścisła, wymaga ochrony czynnej | |
orzesznica leszczynowa | Muscardinus avellanarius | ścisła | |
popielica szara | Glis glis | częściowa | |
żołędnica europejska | Eliomys quercinus | ścisła, wymaga ochrony czynnej |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.