Loading AI tools
rodzaj roślin Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pisonia, chwytwa[4] (Pisonia) – rodzaj roślin z rodziny nocnicowatych. Obejmuje około 40 gatunków[5][6], przy czym w niektórych ujęciach zaliczane są tu także rośliny z rodzaju Ceodes, co zwiększa liczbę gatunków do ok. 75[7]. Są one szeroko rozprzestrzenione w strefie tropikalnej i subtropikalnej[5][8]. Najbardziej zróżnicowane są na Antylach i w Ameryce Centralnej (na północy sięgają po południową Florydę), mniej liczne w południowo-wschodniej Azji i Oceanii, poza tym rosną w Indiach (trzy gatunki), w Chinach (trzy gatunki) i w Afryce (jeden gatunek)[9]. Zasiedlają różne siedliska, często w rejonie wybrzeży lub na skrajach lasów, nierzadko tworząc trudne do przybycia, gęste zarośla[6], porastają także nawet niewielkie i izolowane wyspy z koloniami ptaków, które roznoszą ich nasiona[7].
Pisonia grandis | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj |
pisonia |
Nazwa systematyczna | |
Pisonia L. Sp. Pl. 1026. 1 Mai 1753[3] | |
Typ nomenklatoryczny | |
P. aculeata L. |
Pokryte gruczołami i zawierające nasiona antokarpy tych roślin są tak lepkie, że przywierają do ptaków i gadów, które rozprzestrzeniają w efekcie diaspory tych roślin[8]. Zdarza się, że zwierzęta tak bardzo oblepione są lepką wydzieliną, że nie są zdolne do lotu, sprawnego poruszania się czy oczyszczenia – w efekcie giną[8]. Szczególnie wrażliwe są faetony żółtodziobe i atolówki. Zdarza się, że z czasem pod drzewami gromadzą się stosy kości ofiar[10].
Lepkie antokarpy bywają też wykorzystywane do połowu ptaków przez ludzi (np. na Hawajach[11], innych wyspach Oceanii i w Indiach[6]). Młode liście Pisonia grandis spożywane są jako warzywo na Archipelagu Malajskim[11], w tym także w odmianach bezchlorofilowych o liściach barwy kremowej lub żółtawej – stąd drzewo zwane jest „sałatowym” (ang. lettuce tree) i „kapustą z Moluków” (Moluccan cabbage)[5][6]. Z drewna tego gatunku wykonywane są figury do teatru cieni wayang na Jawie[5]. Gatunki o gęstym pokroju (np. Pisonia aculeata) bywają sadzone jako żywopłoty. Miękkie drewno pisonii baldaszkowatej P. umbellifera jest przysmakiem słoni, a spożyte przez owce ma barwić ich zęby tak, że wyglądają jakby były ze złota[6].
Nazwa naukowa rodzaju upamiętnia niderlandzkiego lekarza i botanika – Willema Piesa (Piso w formie zlatynizowanej) (1611-1678)[6][8].
Rodzaj z plemienia Pisonieae Meisner z rodziny nocnicowatych Nyctaginaceae Jussieu (w niektórych ujęciach plemię to wyodrębniane jest w randze rodziny Pisoniaceae J. Agardh[2]).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.