Piżmaczek florydzki

Piżmaczek florydzki^[8] (Neofiber alleni) – gatunek gryzonia z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju piżmaczek (Neofiber). Piżmaczek florydzki występuje na Florydzie i na południowo-wschodnich krańcach stanu Georgia^[9]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Neofiber alleni w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)^[7][9]. Neofiber alleni obejmuje 4 podgatunki^[9].

Piżmaczek florydzki

Neofiber alleni[1]
True, 1884[2]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Ondatrini
Rodzaj	piżmaczek
Gatunek	piżmaczek florydzki
Synonimy
Neofiber alleni exoristus Schwartz, 1952[3]
Podgatunki
N. a. alleni True, 1844 N. a. apalachicolae Schwartz, 1953[4] N. a. nigrescens A.H. Howell, 1920[5] N. a. struix Schwartz, 1952[6]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Systematyka

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1884 roku amerykański biolog Frederick William True nadając mu nazwę Neofiber alleni^[2]. Opis ukazał się w czasopiśmie „Science” wydawanym przez American Association for the Advancement of Science^[2]. Holotyp pochodził z Georgiany, w hrabstwie Brevard, we Florydzie, w Stanach Zjednoczonych^[10].

Autorzy Handbook of the Mammals of the World oraz Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki^[9][11].

Etymologia

• Neofiber: gr. νεος neos „nowy”; rodzaj Fiber Duméril, 1806 (bóbr)^[12].
• alleni: dr Joel Asaph Allen (1838–1921), amerykański zoolog (teriologia i ornitologia), prezydent założyciel American Ornithologists’ Union w 1883 roku, kurator Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej w latach 1885–1921^[13][14].
• apalachicolae: Apalachicola, Floryda, Stany Zjednoczone^[4].
• nigrescens: łac. nigrescens, nigrescentis „czarniawy”, od nigrescere „stać się czarnym”, od niger „czarny”^[14].
• struix: łac. struix, struicis „sterta, stos, masa rzeczy”; w aluzji do domów w kształcie kopuły, które piżmaczki florydzkie budują z różnych materiałów roślinnych^[15]

Nazewnictwo

W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” dla rodzaju Neofiber zaproponowano polską nazwę piżmaczek, a dla gatunku Neofiber alleni nazwę piżmaczek florydzki^[8].

Kariotyp

Garnitur chromosomowy N. alleni tworzy 26 par chromosomów (2n=52)^[9].

Budowa ciała

Wzór zębowy[16]		I	C	P	M
16	=	1	0	0	3
		1	0	0	3

Jest opisywany jako duży przedstawiciel rodziny Arvicolinae (karczowniki), jest jednak mniejszy od piżmaka amerykańskiego. Część grzbietowa piżmaczka florydzkiego jest wybarwiona na kolor ciemnobrązowy (włosy jaśniejsze u nasady i ciemnieją na końcach). Natomiast część brzuszna jest baldopłowa. Włosy na łapach są sztywne, co zwiększa powierzchnię stóp i ułatwia pływanie^[9].

Wymiary Neofiber alleni
(za: Pardiñas et al., 2017)^[9]

	wymiar
długość tułowia z głową	186–213 mm
długość ogona	99–168 mm
długość ucha	15–22 mm
długość tylnej kończyny	40–50 mm
masa ciała	189–350 g (samce) 192–357 g (samice)

Tryb życia

Piżmaczki florydzkie mogą być aktywne przez cały rok. Wiodą półwodny tryb życia^[9]. Żyją do ok. 2 lat^[7].

Rozród

Po ciąży trwającej 26–29 dni, samica rodzi średnio 2 (1–4) młode^[9].

Rozmieszczenie geograficzne

Typowa lokalizacja: Floryda, hrabstwo Brevard, Georgiana^[9][10]. Piżmaczek florydzki występuje na Florydzie i na południowo-wschodnich krańcach stanu Georgia^[9].

Zasięg występowania w zależności od podgatunku^[11]:

• N. a. alleni – zasięg: północno-wschodnia Floryda,
• N. a. apalachicolae – zasięg: północno-zachodnia część Florydy oraz południowo-wschodnie krańce stanu Georgia,
• N. a. nigrescens – centralna Floryda,
• N. a. struix – południowy kraniec półwyspu Floryda.

Ekologia

W skład diety piżmaczka florydzkiego prawdopodobnie wchodzą nasiona, części zielone i korzenie roślin z rodzajów: grzybienie, kosaciec, tarczeń, płoczyniec, Woodwardia, a także traw takich jak: proso, chwastnica, Mariscus i Sporobolus. Piżmaczki prawdopodobnie żywią się też skorupiakami^[9].

Siedlisko

Piżmaczek florydzki zasiedla mokradła (15–46 cm) gęsto porośnięte trawami, w tym z gatunków Panicum hemitomon i Leersia hexandra oraz roślinami z rodzaju pontederia^[9][7]. Podłoże siedliska jest piaszczyste, torfowe lub miękkie. Zbiorniki są na tyle głębokie, by umożliwiały zanurzenie się w wodzie w porze suchej. Zwierzęta zasiedlają zarówno mokradła słodkowodne, jak i słonowodne. Lubią pływające maty torfowiskowe. Piżmaczki florydzkie budują także rozbudowane systemy nor, drążąc tunele w osuszonych glebach błotnych zajętych przez pola trzciny cukrowej i inne obszary rolnicze^[7].

Ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Neofiber alleni w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)^[7][9].

Przypisy

1. Neofiber alleni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
2. F.W. True. A muskrat with a round tail. „Science”. 4 (75), s. 34, 1884. (ang.).
3. Schwartz 1953 ↓, s. 12.
4. Schwartz 1953 ↓, s. 14.
5. A.H. Howell. Description of a new race of the Florida water-rat (Neofiber alleni). „Journal of Mammalogy”. 1 (2), s. 79, 1920. DOI: 10.2307/1373747. (ang.).
6. Schwartz 1952 ↓, s. 1.
7. Neofiber alleni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
8. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 239. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
9. U.F.J.Pardiñas et al.: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 288. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
10. Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Neofiber alleni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 5 stycznia 2020]
11. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 342. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
12. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 453, 1904. (ang.).
13. B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 8–9. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
14. The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
15. Schwartz 1952 ↓, s. 3.
16. Fiona Reid: A Field Guide to Mammals of North America, North of Mexico. San Diego: Houghton Mifflin Harcourt, 2006, s. 146, seria: Peterson field guide series. ISBN 978-0-395-93596-5.

Bibliografia

• A. Schwartz. A new race of the round-tailed muskrat, Neofiber alleni, from southern Florida. „Natural History Miscellanea”. 101, s. 1–3, 1952. (ang.).
• A. Schwartz. A systematic study of the water rat (Neofiber alleni). „Occasional Papers of the Museum of Zoology, University of Michigan”. 547, s. 1–27, 1953. (ang.).

Encyklopedie internetowe (takson):

• Britannica: animal/Florida-water-rat

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 328445
• GBIF: 2438050
• identyfikator iNaturalist: 45717
• ITIS: 180357
• NCBI: 484905
• identyfikator taksonu Fossilworks: 49028
• CoL: 46H8X