Phú Quốc
wietnamska wyspa w Zatoce Tajlandzkiej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Phú Quốc [fǔ wək], dosł. żyzny kraj[1] – wietnamska wyspa w Zatoce Tajlandzkiej, przy granicy z Kambodżą, wchodząca w skład prowincji Kiên Giang. Zajmuje obszar 574 km², co czyni ją największą pod względem powierzchni wyspą Wietnamu[2]. Główną miejscowością wyspy jest Dương Đông[3].
 Plaża na wyspie Phú Quốc | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Akwen | |
| Powierzchnia |
574 km² |
| Długość linii brzegowej |
150 km |
| Najwyższy punkt |
603 m n.p.m. |
| Populacja (2019) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Wietnamu  | |
 10°13′44″N 103°57′26″E | |
 Mapa wyspy | |
Wyspa nazywana jest Perłowym Rajem (đảo ngọc)[2] ze względu na liczne małże zawierające perły[4].
Phú Quốc to największa i najludniejsza wyspa w granicach Wietnamu, położona w Zatoce Tajlandzkiej, 4 km od wybrzeża Kambodży i 45 km od wybrzeża Wietnamu. Jej całkowita powierzchnia wynosi 574 km², a długość wybrzeża wynosi 150 km[2]. Wyspa w znacznej części (70%) zalesiona[5], charakteryzuje ją klimat tropikalny, monsunowy, z krótką, dwu-trzymiesięczną porą suchą w trakcie zimy. Wyspa wznosi się na 600 m n.p.m. w północnej części, a w południowej na 360 m n.p.m.[3] – najwyższy szczyt to góra Chúa (603 m n.p.m.)[4]. Łącznie archipelag obejmuje Phú Quốc obejmuje 28 wysp i wysepek o powierzchni 593,4 km²[4].
W 2006 r. UNESCO uznało położony na wyspie Kien Giang Biosphere Conservation Area jako światowy rezerwat biosfery[4], które obejmuje północną część wyspy[1].
Lotnisko na Phú Quốc
Wodospad Suối Tranh
W czasie gdy Francuzi założyli kolonię Kochinchina, wyspa liczyła około 1000 mieszkańców, a na początku XX w. populacja wyspy wynosiła ok. 5000 mieszkańców[6]. W XXI w. populacja wyspy szybko rosła, co uczyniło z Phú Quốc jeden z najsilniej rozwijających się ludnościowo obszarów w Wietnamie[2]. W 2014 r. na wyspie żyło 96 940 ludzi[7]. W 2019 r. zamieszkiwało ją 146 028 osób[5], a w 2019 r. – 179 480 osób[2]. Przewiduje się, że do 2030 r. populacja wyspy osiągnie 550 tys. ludzi[8]. Największym miastem wyspy jest Dương Đông na zachodnim wybrzeżu[3].
W An Thới[3] znajduje się port lotniczy Phú Quốc, którego terminal międzynarodowy ukończono w 2012 roku[4]. Dobre połączenia z kontynentalnym Wietnamem zapewniają m.in. port lotniczy Phú Quốc oraz międzynarodowy port morski An Thới, o przepustowościach odpowiednio 4 mln i 360 tys. pasażerów[2].
Tradycyjna gospodarka obejmowała rybołówstwo oraz uprawę zielonego pieprzu[2]. Na wyspie uprawia się pieprz, kokosy, kawę i betel, a ponadto wydobywany jest tu gagat i antracyt. Do tradycyjnych produktów spożywczych kierowanych na eksport należą ryby, sos rybny, kopra i muszle żółwi[3]. Francuzi sprowadzili na wyspę nowe odmiany drzew[6]. Po I wojnie światowej francuska administracja sprowadziła na wyspę 3000 kolonistów z północnego Wietnamu w ramach nieudanej próby założenia plantacji. Przy południowym krańcu Phú Quốc znajduje się grupa wysp An Thới, na których stwierdzono występowanie rudy żelaza[3].
Łodzie rybackie na Phú Quốc
Fabryka sosu rybnego
Handlarka sprzedająca małże
Ze względu na piaszczyste plaże na wyspie w XXI w. silnie rozwijał się sektor turystyczny. W latach 2010–2019 PKB wyspy wzrósł o 38%, tj. 6 razy silniej niż PKB całego Wietnamu. W 2020 r. PKB na mieszkańca na wyspie wynosił 4 907 dol. amerykańskich, tj. dwukrotnie więcej niż w całym Wietnamie. Turystyka odpowiada za ok. 70% PKB wyspy i wykazywała w latach 2010–2019 rocznie tendencję do wzrostu o 25%[2]. W 2015 r. wyspę odwiedziło 850 tys. turystów, dwa lata później 1,959 mln, a w 2019 r. już 2,85 mln[5] – większość odwiedzających to obywatele Wietnamu[1]. Na wyspie wyznaczono 20 plaż[4]. Na wyspie znajduje się najdłuższa na świecie trzylinowa kolejka linowa działająca non-stop[1].
Plaża Bãi Sao
Hotel na wyspie
Obecność ludzi na wyspie datuje się na 500 r. p.n.e. Ponadto odnaleziono ceramikę z okresu Óc Eo (I-VII w.). Najwcześniejsze wzmianki o Phú Quốc w Kambodży (pod nazwą Koh Tral) znajdują się w dokumentach królewskich z 1615 r. i dotyczą podziału władzy pomiędzy gubernatorami różnych terytoriów królestwa Khmerów. Populacja wyspy z tego okresu nie jest znana, podobnie jak ilość ludności należącej do narodu Khmerów. Nie jest także jasne, czy władza królów Khmerów nad wyspą była realna czy symboliczna, gdyż w Kambodży w XVII w. na tronie zasiadało na zmianę co najmniej 15 królów[6].
Około 1680 roku jeden z khmerskich królów nadał chińskiemu kupcowi Mạc Cửu prawo do założenia i zagospodarowania dużego obszaru wzdłuż leżącego odłogiem wybrzeża Kambodży. W wyniku tego nadania Mạc Cửu założył Hà Tiên i sześć innych wiosek, które służyły jako centra handlowe dla chińskich i portugalskich kupców, w tym jedną wioska na wyspie Phú Quốc. W 1714 r, gdy Wietnam i Kambodża były najeżdżane przez wojska tajskie, Mạc Cửu uznał zwierzchność wietnamskich władców Nguyen i w zamian rodzina Mạc Cửu otrzymała swoje ziemie jako lenno[6].
Pomimo ochrony ze strony władców z rodu Nguyen, w 1717 r. Tajowie całkowicie zniszczyli Hà Tiên i być może Koh Tral (Phú Quốc). W latach 1770. Pierre Pigneu de Béhaine, chcąc rozszerzyć swoją działalność misyjną po zniszczeniu budynku misyjnego w Hà Tiên, założył seminarium dla wietnamskich konwertytów na Phú Quốc, gdzie udzielał także schronienia przyszłemu wietnamskiemu cesarzowi Gia Longowi. Zapisy z tego okresu odnoszą się wyłącznie do wietnamskiej ludności zamieszkującej wyspę, natomiast raport na temat szlaku przybrzeżnego z Wietnamu do Tajlandii z 1810 r., sporządzony dla Gia Longa, opisuje na Phú Quốc obecność wietnamskich wojskowych[6].
Świątynia Nguyễn Trung Trực
Świątynia Tòa Thánh w Dương Đông
Pałac Thủy Long Thánh Mẫu
Mapa wyspy z 1897 r.
Jeszcze w 1855 r. król Khmerów Ang Duong w liście do Napoleona III nalegał, aby Francuzi nie akceptowali przekazania wyspy kontrolującym ją Wietnamczykom. W 1939 r., kiedy francuscy urzędnicy uznali za konieczne ustalenie dokładnych linii rozgraniczenia administracyjnego poszczególnych kolonii, kambodżańska rodzina królewska nie podnosiła już kwestii przynależności wyspy w kontaktach z Francją. W 1954 r. król Sihanouk sprzeciwił się porozumieniu genewskiemu, które dało Wietnamowi kontrolę nad całą deltą Mekongu i Koh Tral (Phú Quốc) i zastrzegł sobie prawo do skierowania tej kwestii skargi do Organizacji Narodów Zjednoczonych, do czego jednak nigdy nie doszło[6].
W 1964 r. Sihanouk zaproponował Wietnamowi Południowemu kompromis graniczny, w ramach którego Kambodża zaakceptowała przebieg granicznej linii z czasów kolonialnych jako granicy morskiej, co oznaczało rezygnację z roszczeń do Phú Quốc. W 1967 r. Wietnam Południowy wydał jednostronne oświadczenie, w którym przyjął propozycję. W 1969 r. Sihanouk odnowił jednak swoje roszczenia do wyspy, natomiast Czerwoni Khmerzy przeprowadzili w 1975 r. nieudaną kampanię, mającą na celu przejęcie wyspy. Rząd Ludowej Republiki Kambodży potwierdził wietnamską suwerenność nad wyspą w porozumieniach granicznych z Wietnamem w 1982 i 1985 r.[6]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
