Papirus 49

Papirus 49 (według numeracji Gregory–Aland), oznaczany symbolem ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{49}}$ – wczesny grecki rękopis Nowego Testamentu, spisany w formie kodeksu na papirusie. Paleograficznie datowany jest na III wiek. Zawiera fragmenty Listu do Efezjan, tekst był dwukrotnie publikowany. Rękopis wyszedł spod tej samej ręki, co Papirus 65 (zawiera fragmenty 1 Tesaloniczan) i dlatego sugerowano, że oba fragmenty mogły stanowić ten sam rękopis. Pod względem tekstualnym jest bliski Kodeksowi Synajskiemu i Watykańskiemu. Pochodzi z Egiptu, obecnie przechowywany jest na Uniwersytecie Yale.

Papirus 49 (GA)
Papirus Yale 415

Strona recto z tekstem Ef 4,16-29
Data powstania	III wiek
Rodzaj	Kodeks papirusowy
Numer	${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{49}}$
Zawartość	List do Efezjan 4-5 †
Język	grecki
Rozmiary	18 × 25 cm
Typ tekstu	tekst aleksandryjski
Kategoria	I
Miejsce przechowywania	Uniwersytet Yale

Opis

Zachowała się jedna tylko karta kodeksu z tekstem Listu do Efezjan 4,16–29; 4,31–5,13^[1]. Górna część karty uległa zniszczeniu i sześć linijek tekstu zostało utraconych. Obecne rozmiary karty wynoszą 20,3 na 13,3 cm^[2]. Przypuszcza się, że oryginalne karty kodeksu miały rozmiar 18 na 25 cm^[3].

Tekst pisany jest w 29 linijkach na stronę^[4], około 38 liter w linijce^{[uwaga 1]}, marginesy mają około 3 cm. Tekst zajmował przestrzeń około 20,5 na 12 cm^[2]. Rękopis sporządzony został przez zawodowego skrybę^[3], który zdradza tendencję do pisania kursywą^[2]. Litery są lekko pochylone w prawo, stosowane są przydechy i akcenty^[2].

Już Bradford Welles, pierwszy wydawca kodeksu, zauważył wielkie podobieństwo do ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{65}}$. Jego zdaniem nie zachodzi żadna zauważalna różnica w kształcie liter pomiędzy obu rękopisami. Identyczne są zwłaszcza te litery, przy których pisaniu ujawnia się zwykle odmienna ręka – tytułowe lambda, tytułowe sigma, iota, wysokie ypsilon. Skróty dla nomina sacra dokonywane są w identyczny sposób – podłużna kreska u góry z tendencją do wydłużania w prawo stawiana jest tylko nad ostatnią literą skracanego wyrazu^[3]. Nie zachodzą żadne różnice w kształcie liter, oba fragmenty nie stosują ligatur^[5]. Ponadto rozmiar oryginalnych kart obu rękopisów był identyczny (18 na 25 cm), ta sama jest liczba linijek tekstu na stronie – 29. Podobna jest liczba liter w jednej linijce tekstu, jakkolwiek ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{65}}$ ma na ogół nieco więcej liter w linijce (najdłuższa linijka w ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{49}}$ ma 42 litery, najkrótsza w ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{65}}$ ma 38 litery). Oba rękopisy wyszły spod ręki tego samego skryby^[3].

Sugerowano, że oba fragmenty mogły niegdyś stanowić ten sam rękopis. Oryginalny rękopis zawierałby zbiór Listów Pawła. Różnica w liczbie liter w linijce tekstu spowodowana zawężeniem marginesów (u ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{49}}$ wynosi ona 3 cm, a u ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{65}}$ – 2,5 cm. Skryba w miarę zbliżania się do końca zorientował się, że zużywa więcej materiału piśmiennego niż pierwotnie to przewidywał i dlatego postanowił oszczędzać papirus. Podobną zmianę można zaobserwować w ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{75}}$, w którego końcowych partiach skryba dodawał po trzy litery do linijki tekstu, a nawet dodatkowe linijki tekstu na stronie^[3].

Według Alanda manuskrypt jest jednym z trzech wczesnych rękopisów Listu do Efezjan^[6]. Według Comforta jest szóstym wczesnym rękopisem, który zawierał pełny zbiór Listów Pawła. Pozostałe pięć rękopisów to: ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{13}}$, ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{15}}$/${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{16}}$, ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{30}}$, ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{46}}$, ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{92}}$^[3].

Tekst

Strona verso papirusu z tekstem Ef 4,31-5,13

Hatch i Welles zaliczyli tekst kodeksu jako typu aleksandryjskiego^[7]. Kurt Aland pisał, że jest co najmniej normal text – to znaczy bliski dla tekstu oryginalnego – i zaklasyfikował do kategorii I^[1]. Bruce M. Metzger określił go, jako aleksandryjski. 14 na 16 wariantów tekstowych fragmentu zgodnych jest z Kodeksem Synajskim i Watykańskim, co oznacza bardzo bliskie tekstualne pokrewieństwo^[4].

Warianty tekstowe

W Ef 4,23 przekazuje rzadki wariant εν τω πνευματι (w duchu) zamiast τω πνευματι (duchem). Wariant kodeksu jest wspierany przez Kodeks Watykański, minuskuł 33, 1175, 1739, 1881 i kilka innych rękopisów^[8].

W Ef 4,28 przekazuje rzadki wariant ταις χερσιν το αγαθον, w czym jest wspierany jedynie przez ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{46}}$, drugiego korektora Kodeksu Synajskiego, Kodeks Watykański, starołaciński a, oraz vg^st. Pozostałe rękopisy przekazują następujące warianty: το αγαθον (Porphyrianus, minuskuł 6, 33, 1739, 1881); το αγαθον ταις χερσιν (Angelicus, Athous Lavrensis, 323, 326, 614, 630, 945); το αγαθον ταις ιδιαις χερσιν (Kodeks Moskiewski, 2495); ταις ιδιαις χερσιν το αγαθον (Kodeks Synajski, Aleksandryjski, Bezy, Augiensis, Boernerianus, 81, 104, 365, 1175, 1241, 2464, vg^cl)^[8].

W Ef 4,32 przekazuje wariant δε (zaś) wraz z Kodeksem Synajskim, Aleksandryjskim, pierwszym korektorem Kodeksu Bezy (D¹), Athous Lavrensis, rękopisy bizantyńskie, syr^h. Kodeks Bezy, Augiensis, Boernerianus, minuskuł 1175, oraz staro-łaciński b wspierają wariant ουν (więc), inne rękopisy nie mają żadnego z tych słów (${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{46},}$ Vaticanus, minuskuł 6, 104, 1739, 1881, niektóre rękopisy Wulgaty)^[8].

W Ef 5,4 przekazuje wariant και (i), w czym jest zgodny z ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{46},}$ pierwszym korektorem Kodeksu Synajskiego (א¹), Kodeksem Watykańskim, drugim korektorem Kodeksu Bezy, rękopisami tradycji bizantyjskiej, Peszittą, rękopisami koptyjskimi w dialekcie bohairskim; konkurencyjny wariant η (czy) wspierany jest przez Kodeks Synajski, Aleksandryjski, Bezy, Augiensis, Boernerianus, Porphyrianus, minuskuł 81, 104, 326, 365, 1175, 1241, 1739, 2464, rękopisy starołacińskie, syr^h, oraz rękopisy w dialekcie saidzkim^[9].

W Ef 5,5 przekazuje wariant ο εστιν (który jest), w czym wspiera rękopisy: ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{46},}$ Synajski, Watykański, Augiensis, Boernerianus, Athous Lavrensis, 33, 365, 1175, 1739, 1881, 2464, starołacińskie, Peszitta, koptyjskie; inny wariant – ος εστιν (który jest), wspierany jest przez Kodeks Aleksandryjski, Kodeks Bezy, oraz rękopisy bizantyjskiej tradycji tekstualnej^[9].

W Ef 5,9 przekazuje wariant φωτος (światła), w czym jest zgodny z Kodeksem Synajskim, Aleksandryjskim, Watykańskim, Bezy, Augiensis, Boernerianus, Porphyrianus, minuskuł 6, 33, 81, 629, 1175^c, 1739, 1881, 2464, niektóre rękopisy łacińskie, Peszitta i rękopisy koptyjskie. Wariant πνευματος (ducha) przekazują ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{46},}$ D², Ψ, większość bizantyjska oraz syr^h[9].

Przykład zrekontruowanego tekstu

Tekst Efezjan 4,16-23 w rekonstrukcji dokonanej przez Ph. Comforta i D. Barretta. Tekst objęty klamrami przypada na utracone partie karty i jest to tekst przypuszczalny, litery oznakowane kropką u dołu są trudno czytelne.

^[16] – [οικοδομην εαυτου] ε̣ν̣ αγαπ[η ^[17] το]υ̣το̣ ο̣υ̣ν λ̣[εγω και

μαρτυρομ]α̣ι εν κ̅ω̅ μη̣κετι υ[μας π]ε̣ρ̣[ι]π̣ατ[ειν καθ]

[ως και τα] ε̣θνη ·περιπατει εν̣ [ματαιοτ]η̣τ̣ι του

[νοος] αυτων ^[18] εσκοτωμενοι τη ·δ[ια]νο̣ι̣α οντες

[απηλ]λοτριωμ̣ενοι της ζωης του θ̅υ̅ δ̣ια την αγνοι

[αν τη]ν̣ ουσαν εν ·αυτοις δια τ̣η̣[ν πωρ]ω̣σιν της

[καρδια]ς αυ̣των̣ ^[19] οιτινες απηλ[γηκοτες] ε̣αυτους

[παρεδ]ω̣καν τη̣ ·α̣σελγια ε̣ι[ς] εργα̣[σιαν] α̣καθαρ

[σιας πασης εν πλεο]ν̣ε̣ξ̣ια ^[20] υμ̣[εις δε] ο̣υ̣χ̣ ουτως

[εμαθετε τον χ̅̅ν̅ ^[21] ει γε] α̣υτον ηκ̣[ουσατ]ε̣ και εν αυτω

[εδιδαχθητε καθως εστι]ν̣ α̣λ̣η̣θ̣ε̣ι̣α̣ ε̣ν̣ [τω] ι̣̅̅υ̅ ^[22] [α]π̣οθεσθε

[υμας κατα τη]ν̣ προ[τεραν α]ναστροφη̣[ν το]ν̣ παλαιον αν

[θρωπον τον] φ̣θ̣ε̣ι̣ρομενον κατα τα[ς ε]π̣ιθυμιας της

[απατης ^[23] ανα]νεο̣υσθαι δε εν τω π̅ν̣̅[ι̅ το]υ νοος ·υμων

Historia

Fragment zdradza wiele cech charakterystycznych dla III wieku. Pod względem paleograficznym jest bardzo bliski dla ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{53}}$ (datowany na III wiek). Philip Comfort datuje oba rękopisy na połowę III wieku^[4]. INTF datuje go na wiek III^[1].

Historia rękopisu od momentu jego powstania aż do chwili nabycia jest nieznana^[7]. Rękopis najprawdopodobniej powstał w Egipcie, jednak dokładne ustalenie miejsca jego sporządzenia jest niemożliwe. Nie ustalono także miejsca, w którym został znaleziony^[2][4]. Manuskrypt został nabyty w lutym 1931 roku w Kairze dla Uniwersytetu Yale^[4], gdzie jest obecnie przechowywany (P. Yale 415) w New Haven^[1]. Na liście rękopisów Nowego Testamentu – w grupie papirusów – umieścił go Kurt Aland, dając mu numer 49^[10].

Tekst rękopisu opublikowany został dopiero w 1958 roku, przez Williama Hatcha oraz Bradforda Wellesa^[11], a w 1985 roku przez Susan Stephens, która dała nową rekonstrukcję tekstu. Philip Comfort opublikował tekst fragmentu w 1999 roku^[4].

Bartoletti już w 1957 roku zauważył wielkie podobieństwo do ${\displaystyle {\mathfrak {P}}^{65}}$ i w związku z tym zasugerowano, że oba mogły należeć do tego samego rękopisu^[5]. Stanowisko to podtrzymał Philip Comfort^[3]. W wydaniach Novum Testamentum Graece Nestle-Alanda wciąż traktowane są jako oddzielne rękopisy. Czyni tak NA28, tj. jest ostatnie wydanie Nestle-Alanda^[12].

Zobacz też

• lista kodeksów papirusowych Nowego Testamentu

Uwagi

1. Według Hatcha i Wellesa przeciętna liczba liter w linijce to 37 liter. Zdaniem Comforta i Barretta wynosi ona 38.

Przypisy

1. Aland i Aland 1995 ↓, s. 99.
2. W.H.P. Hatch and C. Bradford Welles, A Hitherto Unpublished Fragment of the Epistle to the Ephesians, Harvard Theological Review LI (1958), s. 33.
3. Comfort i Barrett 2001 ↓, s. 358.
4. Comfort i Barrett 2001 ↓, s. 355.
5. Klaus Wachtel, Klaus Witte: Das Neue Testament auf Papyrus: Gal., Eph., Phil., Kol., 1. u. 2. Thess., 1. u. 2 Tim., Tit., Phlm., Hebr. Berlin: Walter de Gruyter, 1994, s. LXI. ISBN 3-11-014612-6.
6. Aland i Aland 1995 ↓, s. 85.
7. Philip W. Comfort, David P. Barrett: The Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts. Wheaton, Illinois: 2001, s. 355.
8. E. Nestle K. Aland (red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 510.
9. E. Nestle K. Aland (red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 511.
10. K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament. przeł. Erroll F. Rhodes. 1995, s. 74.
11. W.H.P. Hatch and C. Bradford Welles, A Hitherto Unpublished Fragment of the Epistle to the Ephesians, Harvard Theological Review LI (1958), s. 33–37.
12. Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: Barbara et Kurt Aland, Johanes Karavidopoulos, Carlo M. Martini, Bruce M. Metzger. Wyd. 28. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2012, s. 795, 796. ISBN 978-3-438-05140-0.

Bibliografia

• K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 99. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
• Philip W. Comfort, David P. Barrett: The Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts. Wheaton, Illinois: Tyndale House Publishers Incorporated, 2001, s. 355–361. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
• W. H. P. Hatch and C. Bradford Welles, A Hitherto Unpublished Fragment of the Epistle to the Ephesians, Harvard Theological Review LI (1958), s. 33–37.
• Klaus Wachtel, Klaus Witte: Das Neue Testament auf Papyrus: Gal., Eph., Phil., Kol., 1. u. 2. Thess., 1. u. 2 Tim., Tit., Phlm., Hebr. Berlin: Walter de Gruyter, 1994, s. LIII–LVIII, LX–LXI. ISBN 3-11-014612-6.

Linki zewnętrzne

• INTF: Papirus 49 (GA). [w:] Liste Handschriften [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2017-01-16].