Ostrówek (Poznań)

Ostrówek – dawne miasto zlokalizowane na niewielkiej wyspie^[1] pomiędzy Śródką a Ostrowem Tumskim, na terenie obecnego Poznania.

Stary numer domu

Ostrówek

Część Poznania
Ulica Ostrówek. Dawne miasto.
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miasto	Poznań
Dzielnica	Osiedle Ostrów Tumski-Śródka-Zawady-Komandoria
Data założenia	XIII wiek
Prawa miejskie	18 sierpnia 1444 r.
W granicach Poznania	28 czerwca 1800 r.
Położenie na mapie Poznania Ostrówek
Położenie na mapie Polski Ostrówek
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Ostrówek
52°24′41″N 16°57′07″E

Miasto lokowane 18 sierpnia 1444 roku na prawie magdeburskim przywilejem króla Władysława Warneńczyka^[2] (osobna gmina miejska i osobne założenie urbanistyczne^[1]), zdegradowane w 1800 roku^[3]. Wciśnięte było pomiędzy i tak niewielką Śródkę a rzekę Cybinę, dopływ Warty, tuż przy Ostrowie Tumskim. Było to niegdyś najmniejsze miasto I Rzeczypospolitej, licząc zaledwie kilka domów i mając w różnych okresach swych dziejów od 100 do 300 mieszkańców^[4] (w 1800 – 302^[5]). Targi odbywały się w sobotę. Prawie całą substancję budowlaną strawił pożar, który wybuchł 29 maja 1577 około godziny 1.00^[6]. Zabudowa składała się z parterowych lub jednopiętrowych domów drewnianych i szachulcowych, która na przełomie XIX i XX wieku zaczęła ustępować okazałym kamienicom. Część z nich wyburzyli Niemcy w czasie II wojny światowej, część uległa zniszczeniu podczas walk o Poznań w 1945, a jeszcze inne zaniedbano w czasach PRL.

W 1888 Ostrówek nawiedziła wielka powódź, która zalała cały teren dzielnicy. Do końca sierpnia 1939 poprzez Ostrówek kursowała linia tramwajowa nr 1 na Śródkę. W okresie międzywojennym ta część Poznania zasiedlona była przede wszystkim przez rzemieślników i robotników.

Do czasów obecnych nie przetrwały żadne ślady ówczesnego założenia urbanistycznego, a jedyną pamiątką po miasteczku jest ulica Ostrówek, prowadząca z Mostu Jordana na Rynek Śródecki.

Otoczenie Śródki i Ostrówka jest obecnie przedmiotem działań rewitalizacyjnych władz miasta, z uwagi na wysoki stopień zaniedbań w okresie PRL. Zaniedbania te jednak pozwoliły zachować w tym rejonie unikatowy mikroklimat kulturowy, co jest istotne z punktu widzenia ciągłości kultury miejskiej. W 2017, podczas prac wykopaliskowych przy ul. Ostrówek, odkopano znaczne fragmenty po drewniano-glinianym domu z XV wieku oraz (nieco dalej od ulicy Ostrówek) elementy domu drewnianego z XVI wieku^[7].

W mieszkaniu Ostrówek 7 w latach 1945–1951 odbywały się próby chłopięcego chóru i kwartetu wokalnego 2 poznańskiej drużyny harcerskiej, co upamiętnia stosowna tablica.

Zobacz też

• Opatowiec – najmniejsze obecnie pod względem liczby ludności miasto w Polsce
• Cmentarzysko na Śródce w Poznaniu – nekropolia istniejąca w miejscu Ostrówka we wczesnym Średniowieczu

Przypisy

1. red. Jerzy Topolski, Dzieje Poznania, tom 1, PWN, Warszawa-Poznań, 1988, s.156, ISBN 83-01-08194-5
2. Najmniejsze Miasto Korony Polskiej. Ostrówek, jego lokacja i trwanie. T. 1/1997: Śródka Ostrówek Św. Roch. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 1997, s. 211, seria: Kronika Miasta Poznania.
3. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 58-59.
4. Dorota Matyaszczyk: Poznań – Trakt Królewsko-Cesarski – Przewodnik turystyczny, Wydawnictwo Miejskie Poznań, 2009, s. 11, ISBN 978-83-7503-064-8
5. Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1971, s.233
6. Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1971, s.105
7. MD, Przy Ostrówku na Śródce wykopaliska trwają, w: My. Czasopismo mieszkańców, nr 10(202)/2017, Pro Publico, Poznań, s.10, ISSN 1641-6813

Bibliografia

• Włodzimierz Łęcki, Poznań – przewodnik po zabytkach i osobliwościach miasta dla przybyszów z dalszych i bliższych stron, wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2010, s. 60, ISBN 978-83-7506-466-7.
• Poznań – przewodnik po zabytkach i historii, JanuszJ. Pazder (oprac.), JerzyJ. Borwiński, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 58, ISBN 83-87847-92-5, OCLC 830535344.
• Praca zbiorowa, Poznań – spis zabytków architektury, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004, s. 173, ISBN 83-89525-07-0.
• Poznań – atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań 2010, ISBN 978-83-7445-018-8.
• Gra strategiczna "Re-wita Ostrówek" – o rewitalizacji www.poznan.pl (dostęp 23.12.2010)
• spo, Wielka woda na Ostrówku, w: Głos Wielkopolski (Z teki Kota), wycinek niedatowany (około 1995)