AI tools
Loading AI tools

Podział administracyjny Łodzi – podział terytorialny Łodzi na pomocnicze jednostki administracyjne podległe władzom miejskim. Od 1 stycznia 1993 r. Łódź jest jednolitą gminą miejską, a od 1 stycznia 1998 r. funkcjonuje jako miasto na prawach powiatu. Od 8 kwietnia 2000 r. wprowadzono podział na osiedla, w ramach którego miasto podzielone zostało na 36 jednostek pomocniczych.

Thumb
Podział administracyjny Łodzi na osiedla z wyróżnionymi dzielnicami według podziału na dzielnice w latach 1960–1992

W historii miasta obowiązywały również podziały na sołectwa i dzielnice. Zwłaszcza podział na dzielnice obowiązujący w latach 1960–1995 r., który wyodrębniał pięć jednostek: Bałuty, Górną, Polesie, Śródmieście i Widzew, jest głęboko zakorzeniony w świadomości mieszkańców i szeroko wykorzystywany w mediach, materiałach promocyjnych oraz w życiu codziennym.

Rys historyczny

Podział w czasie okupacji niemieckiej

W czasie II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne dokonały formalnego podziału administracyjnego miasta, który był pokłosiem inkorporacji wielu podmiejskich wsi do Litzmannstadt. Wówczas 1 stycznia 1940 r. na mocy rozporządzenia powierzchnia administracyjna Litzmannstadt zwiększyła się niemal czterokrotnie z 58,8 km² do 226,6 km²[1]. Jednocześnie Niemcy podzielili miasto na 11 dzielnic administracyjnych, w tym cztery w zasięgu przedwojennych granic miasta: Nord (Północ), Ost (Wschód), Süd (Południe) i West (Zachód) oraz siedem na terenach inkorporowanych: Karlshof (Karolew), Radegast (Radogoszcz), Stockhof (Stoki), Erzhausen (Ruda), Effingshausen (Chojny), Waldborn (Łagiewniki), Friedrichshagen (Augustów)[1].

Pierwszy podział na dzielnice (1946–1954)

Po zakończeniu II wojny światowej wszystkie zmiany administracyjne wprowadzone przez okupacyjne władze Rzeszy zostały cofnięte, podział administracyjny zniesiony, a granice powróciły do kształtu sprzed 1940 r.[1]. 13 lutego 1946 r. na mocy rozporządzenia Rady Ministrów dokonano największej w historii miasta inkorporacji terenów podmiejskich. W granice Wielkiej Łodzi włączono wówczas m.in. Brus, Charzew, Chocianowice, Chojny, Cyganka, Grabieniec, Lublinek, Łagiewniki, Łodzianka, Mikołajew, Modrzew, Moskule, Odzierady, Olechów, Radogoszcz, Retkinia, Rokicie, Ruda Pabianicka, Sikawa, Smulsko, Stoki, Wiskitno czy Złotno[2].

Następstwem poszerzenia granic było stworzenie pierwszego powojennego podziału administracyjnego miasta. Uchwałą Rady Narodowej miasta Łodzi z dnia 27 maja 1946 r. wprowadzono podział miasta na trzy dzielnice: Łódź Śródmieście, Łódź Północ i Łódź Południe[1][3].

Thumb
Podział administracyjny Łodzi na dzielnice obowiązujący w latach 1954–1960 na tle współczesnej sieci drogowej

Drugi podział na dzielnice (1954–1960)

Podział administracyjny miasta został zmieniony z dniem 1 stycznia 1954 r. na mocy uchwały Prezydium Rządu z dnia 11 kwietnia 1953 r. Wprowadzono wówczas podział miasta na siedem dzielnic: Bałuty, Chojny, Polesie, Ruda, Śródmieście, Staromiejska i Widzew[3][4][5].

Nazwy dzielnic Bałuty, Chojny i Widzew zostały zaczerpnięte od nazw dawnych wsi wcielonych w granice Łodzi w XX w., a nazwa dzielnicy Ruda pochodziła od miasta Ruda Pabianicka, również wcielonego do Łodzi po II wojnie światowej. Z kolei nazwa dzielnicy Staromiejska odnosiła się do faktu, że w obrębie dzielnicy znalazły się najstarsze kwartały miasta ze Starym Rynkiem[1].

Thumb
Podział administracyjny Łodzi na dzielnice obowiązujący formalnie w latach 1960–1992

Trzeci podział na dzielnice (1960–1992)

Z dniem 1 stycznia 1960 r. podział administracyjny Łodzi został ponownie zmieniony uchwałą Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 1959 r.[1] W nowym podziale najmniejsze zmiany dotknęły dzielnic Polesie, Śródmieście i Widzew, gdzie dokonano drobnych korekt granic. Dzielnica Staromiejska została wcielona w granice dzielnicy Bałuty, natomiast w miejsce dzielnic Chojny i Ruda powstała dzielnica Górna, której nazwa wzięła się od placu Reymonta zwanego Rynkiem Górnym[1][5].

W 1988 r. po raz kolejny do Łodzi włączono tereny podmiejskie o znacznej powierzchni. W granicach miasta znalazły się m.in. Andrzejów, Bronisin, Feliksin, Lublinek, Łaskowice, Mileszki, Nowosolna, Nowe Moskule, Nowy Imielnik, Romanów, Sąsieczno, Wiączyń Górny i Wiskitno[6].

Zniesienie dzielnic

Z dniem 1 stycznia 1993 r. podział na dzielnice został formalnie zniesiony. Jednocześnie, aby usprawnić jego pracę, Urząd Miasta został podzielony na pięć delegatur, które swoim obszarem odpowiadały dzielnicom. Rejonizacja urzędu również została zlikwidowana w 2011 roku, a w miejsce delegatur powstały uniwersalne centra obsługi mieszkańców[7]. Mimo że podział na dzielnice formalnie nie istnieje, to jednak stale funkcjonuje w użyciu praktycznym, zarówno w mediach, wśród mieszkańców jak i w różnych materiałach promocyjnych miasta[3][5][8].

Thumb
Podział administracyjny Łodzi na osiedla i sołectwa (stan na dzień 1 stycznia 1995 r.)

Podział na jednostki pomocnicze przed 2000 r.

Pierwszy całkowicie sformalizowany podział na jednostki pomocnicze wprowadzono 7 stycznia 1996 r. uchwałą Rady Miejskiej. Na mocy tego dokumentu w mieście powstało 58 osiedli[9]:

  • w obrębie dawnej dzielnicy Bałuty: Bałuty Centrum, Bałuty Nowe, Bałuty Stare, Bazarowa, Doły Wschodnie, Doły Zachodnie, Julianów, Konopnickiej, Marysin, Marysin Rogi, Mikołajew-Teofilów Przemysłowy, Radogoszcz, Radogoszcz Wschód, Reymonta, Rogatka, Stare Miasto, Wielkopolska, Żeromskiego i Żubardź;
  • w obrębie dawnej dzielnicy Górna: Chojny Dąbrowa, Chojny Zatorze, Dąbrowa, Dąbrowa Przemysłowa, Dąbrowskiego, Górniak, Kurak, Nowe Rokicie, Odrzańska, Piastów, Ruda, Stare Chojny, Stare Rokicie i Ślązaki;
  • w obrębie dawnej dzielnicy Polesie: Hallera, Karolew, Montwiłła-Mireckiego, Politechniczna, Retkinia Wschód, Retkinia Zachód, Smulsko, Zdrowie-Mania i Zielona;
  • w obrębie dawnej dzielnicy Śródmieście: Akadmicka Radiostacja, Centrum, Katedralna, Nowe Miasto, Ogrody Sukiennicze;
  • w obrębie dawnej dzielnicy Widzew: Księży Młyn, Nad Jasieniem, Sikawa, Stoki, Widzew Wschód, Widzew Zachód, Widzew Zatorze, Wysoka, Zarzew, Zarzew Przemysłowy.

Równocześnie z osiedlami na terenie miasta funkcjonowały inne jednostki pomocnicze – sołectwa, które zostały powołane uchwałą Rady Miejskiej z dnia 20 marca 1991 r. Na jej mocy na terenie Łodzi powstały 34 sołectwa[9][10]:

  • w obrębie dzielnicy Bałuty: Łagiewniki, Modrzew, Sokołów, Wilanów, Zimna Woda-Romanów (w następnych latach powołano jeszcze sołectwa: Łodzianka, Nowe Moskule i Nowy Imielnik, natomiast sołectwo Zimna Woda-Romanów rozdzielono na dwa: Zimna Woda i Romanów);
  • w obrębie dzielnicy Górna: Bronisin, Chocianowice, Huta Szklana (później wcielona do sołectwa Wiskitno-Las), Jędrzejów, Józefów, Łaskowice, Nowe Chojny, Ruda, Wiskitno A, Wiskitno-Las;
  • w obrębie dzielnicy Polesie: Huta Jagodnica, Lublinek (później jako Nowy Józefów-Lublinek), Nowe Złotno, Retkinia-Rokicie, Stare Złotno;
  • w obrębie dzielnicy Widzew: Andrzejów, Beskidzka, Budy-Stoki, Feliksin, Henryków, Janów, Łukaszew, Mileszki, Nery, Nowosolna, Olechów, Sąsieczno, Stoki-Sikawa, Wiączyń Górny.

Ostatnia duża reforma podziału terytorialnego miasta nastąpiła 2000 r., kiedy uchwałą Rady Miasta z dnia 5 kwietnia 2000 r. zniesiono dotychczasowo istniejące sołectwa i osiedla oraz powołano w ich miejsce 35 osiedli. Pierwotna uchwała nie nadawała jednostkom nazw, a jedynie numery od 1 do 35[11]. W następnych latach nadawano nazwy kolejnym osiedlom, rezygnując z przypisanych numerów. Obecnie tylko jedno osiedle – osiedle nr 33, nie ma nadanej nazwy. W 2005 r. dokonano ostatniej mniejszej zmiany w podziale terytorialnym: osiedle nr 18 zostało podzielone na dwa mniejsze: Zdrowie-Mania i im. Józefa Montwiłła-Mireckiego.

Osiedla administracyjne

Na terenie Łodzi funkcjonuje 36 osiedli administracyjnych, będących jednostkami pomocniczymi gminy miejskiej Łódź.

Podział na osiedla jest kompatybilny z nieobowiązującym formalnie od 1992 r. podziałem na pięć dzielnic. W obrębie dawnych dzielnic Bałuty, Górna i Polesie funkcjonuje po osiem osiedli, dziesięć osiedli jest w dawnej dzielnicy Widzew, a w Śródmieściu dwa. Osiedla w Łodzi są silnie zróżnicowane pod względem populacji. Największym ze względu na liczbę mieszkańców jest osiedle Chojny Dąbrowa zamieszkiwane przez 42 457 osób. Ponadto jeszcze siedem innych osiedli ma populacje przekraczającą 30 tys. mieszkańców: Bałuty Centrum, Bałuty-Doły, Chojny, Karolew-Retkinia Wschód, Katedralna, Teofilów-Wielkopolska i Widzew-Wschód. Natomiast najmniejszym jest osiedle Nad Nerem z populacją 1032 osoby. Ponadto jeszcze dziewięć innych osiedli zamieszkuje mniej niż 5 tys. osób: Dolina Łódki, im. Józefa Montwiłła-Mireckiego, Łagiewniki, Mileszki, Nowosolna, nr 33, Wiskitno, Wzniesień Łódzkich i Zdrowie-Mania.

Więcej informacji Osiedle, Położenie ...
Osiedle Położenie Dzielnica Populacja (2023)[12] Siedziba Przewodniczący RO Obszary SIM
Bałuty Centrum Thumb Bałuty 41 843 ul. Łagiewnicka 118 Krzysztof Dziatlik Julianów, Stare Bałuty, Stare Miasto, Żubardź
Bałuty-Doły Thumb Bałuty 38 192 ul. Wojska Polskiego 122 Elżbieta Kułaniecka-Perz Doły, Helenów, Marysin Doły, Stare Bałuty, Stare Miasto
Bałuty Zachodnie Thumb Bałuty 7021 ul. Warecka 41 Ewa Biniecka Kochanówka, Romanów, Teofilów Przemysłowy, Żabieniec
Julianów-Marysin-Rogi Thumb Bałuty 11 379 ul. Skrzydlata 15 Kazimierz Lewicki Julianów, Marysin, Rogi
Łagiewniki Thumb Bałuty 1538 ul. Pszczelna 84 Aneta Bajerska Łagiewniki
Radogoszcz Thumb Bałuty 29 550 ul. Jesionowa 38 Tomasz Głowacki Julianów, Radogoszcz
Teofilów-Wielkopolska Thumb Bałuty 39 710 ul. Łanowa 14 Tomasz Szczepaniak Teofilów, Żabieniec, Żubardź
Wzniesień Łódzkich Thumb Bałuty 1329 ul. Łupkowa 6 Marian Piestrzeniewicz Wzniesienia Łódzkie
Chojny Thumb Górna 30 905 ul. Rzgowska 151 Jolanta Kamińska Stare Chojny
Chojny-Dąbrowa Thumb Górna 42 457 ul. Karpia 65/67 Witold Michalak Chojny, Dąbrowa
Górniak Thumb Górna 15 989 ul. Słowiańska 30 Andrzej Maciejewski Górniak
Nad Nerem Thumb Górna 1092 ul. Sopocka 23/29 Janina Śmiechowicz Chocianowice, Łaskowice
Piastów Kurak Thumb Górna 17 507 ul. Lokatorska 9 Teresa Myślińska Kurak
Rokicie Thumb Górna 15 628 ul. Cieszkowskiego 7 Barbara Tomaszewska Rokicie, Nowe Rokicie, Nowe Sady
Ruda Thumb Górna 10 578 ul. Zjednoczenia 1a Marcin Żuber Ruda Pabianicka
Wiskitno Thumb Górna 3708 ul. Kolumny 311 Sylwia Kozińska Wiskitno
Karolew-Retkinia Wschód Thumb Polesie 33 061 ul. Olimpijska 9 Paweł Duraj Karolew, Retkinia
Koziny Thumb Polesie 8908 ul. Długosza 24 Katarzyna Kępka-Walczak Koziny
Lublinek-Pienista Thumb Polesie 5776 ul. Kubusia Puchatka 9 Szymon Pytel Lublinek, Smulsko
im. Józefa Montwiłła-Mireckiego Thumb Polesie 1494 ul. Perla 2 Remigiusz Kaczmarek Zdrowie
Retkinia Zachód-Smulsko Thumb Polesie 24 146 ul. Kusocińskiego 166 Anetta Kietlińska Retkinia, Smulsko
Stare Polesie Thumb Polesie 29 400 ul. Żeromskiego 25 Piotr Kaźmierczak Stare Polesie, Politechniczna
Zdrowie-Mania Thumb Polesie 3243 ul. Grzybowa 1 Adam Macander Brus, Zdrowie
Złotno Thumb Polesie 9822 ul. Garnizonowa 38 – Złotno
Katedralna Thumb Śródmieście 31 797 ul. Żwirki 3 Jan Brzeziński Centrum
Śródmieście-Wschód Thumb Śródmieście 15 527 ul. Jaracza 42 Radosław Czerwiński Fabryczna, Radiostacja
Andrzejów Thumb Widzew 5897 ul. Rokicińska 335 Teresa Bąk Andrzejów, Feliksin
Dolina Łódki Thumb Widzew 2490 ul. Beskidzka 172 Wojciech Pisarski Sikawa, Stoki, Stare Moskule
Mileszki Thumb Widzew 2228 ul. Pomorska 406 Rafał Strumiński Mileszki
Nowosolna Thumb Widzew 4604 ul. Byszewska 1/2 Tomasz Lewandowski Nowosolna
nr 33 Thumb Widzew 1427 ul. Rokicińska 335 Maciej Kotynia Olechów
Olechów-Janów Thumb Widzew 20 523 ul. Dąbrówki 3 Piotr Sumiński Olechów
Stary Widzew Thumb Widzew 19 399 ul. Przędzalniana 22 Krystyna Wysota Fabryczna Widzew, Księży Młyn, Stary Widzew
Stoki-Sikawa-Podgórze Thumb Widzew 10 873 ul. Zbocze 22 – Niciarniana, Sikawa, Stoki
Widzew-Wschód Thumb Widzew 35 097 ul. Ćwiklińskiej 22 Jadwiga Szczepaniak Widzew Wschód
Zarzew Thumb Widzew 18 648 ul. Grota Roweckiego 1 Jakub Hubert Zarzew
Zamknij

Podział miasta w ramach SIM

Główny artykuł: System Informacji Miejskiej w Łodzi.
Thumb
Tabliczka Systemu Informacji Miejskiej w Łodzi z nazwą osiedla (obszaru SIM)

Od 2005 roku rozwijany jest w Łodzi System Informacji Miejskiej, którego jednym z elementów jest jednolite oznakowanie ulic, na potrzeby którego podzielono miasto na 56 osiedli – obszarów SIM[13]. Podział ten nie ma charakteru urzędowego. Część obszarów jest tożsama z osiedlami administracyjnymi, inne osiedla zostały podzielone, a inne występują pod inną nazwą.

Thumb
Podział miasta na obszary SIM

Lista obszarów SIM

Śródmieście

Widzew

Górna

Polesie

Bałuty

Osiedla nieformalne

Thumb
Pofabryczna zabudowa osiedla Księży Młyn

Powszechnie mianem osiedli określa się części miasta, które nie są formalnie wyodrębnione, a podział na takie jednostki nie jest w żaden sposób zatwierdzony przez władze, ale ma znaczenie praktyczne, gdyż funkcjonuje w świadomości społecznej.

Zazwyczaj osiedla wyodrębnia się często na podstawie rodzaju zabudowy, np. blokowiska stanowiące wielkie zespoły mieszkaniowe (np. Radogoszcz, Retkinia), czy osiedla domków jednorodzinnych (np. Smulsko). Nazwę osiedle stosuje się także do części większych osiedli, które stanowią wielkie zespoły mieszkaniowe. Kiedy blokowiska są duże, bloki należą często do odrębnych spółdzielni mieszkaniowych (np. Zagrodniki na osiedlu Retkinia).

Thumb
Blokowisko na osiedlu Retkinia
Thumb
Siedziba Radia Łódź, od którego pochodzi nazwa osiedla Radiostacja

Często również osiedlami nazywa się części miasta, które administracyjnie do niego należą, ale są oddzielone od głównych obszarów miejskich terenami niezabudowanymi. Osiedla te zazwyczaj stanowią dawne wsie, które zostały włączone do Łodzi po II wojnie światowej, ale nadal zachowały w dużej mierze swój wiejski charakter (np. Chocianowice, Łaskowice, Mileszki, Feliksin).

Niekiedy powodem wyodrębnienia osiedla jest historyczna odrębność danego obszaru. Tego typu osiedlem jest np. Ruda Pabianicka, która przez II wojną światową stanowiła osobne miasto.

Lista osiedli nieformalnych w Łodzi

Wytłuszczone zostały formalne osiedla administracyjne.

Thumb
Wiejski krajobraz osiedla Sikawa
Thumb
Kamienica na osiedlu Stoki
Thumb
Wysokościowce w Śródmiejskiej Dzielnicy Mieszkaniowej

Przypisy

Linki zewnętrzne

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Chrome
Wikiwand for Chrome
Firefox
Wikiwand for Firefox