Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Order Lwa i Słońca (pers. Nešān-e Šīr o Koršīd شیر و خورشید) – najwyższe honorowe odznaczenie perskie, które ustanowił w 1808 szach perski Fath Ali z dynastii Kadżarów. 15 lutego 1939 zostało zastąpione Orderem Portretu Władcy przez szacha Rezę z dynastii Pahlawi. Nadawany był osobom cywilnym i wojskowym, zarówno Persom jak i obcokrajowcom, którzy wyróżnili się w służbie dla kraju i monarchy a także wysokim dygnitarzom innych państw[1][2][3]. W precedencji Kadżarskich orderów w XX wieku znajdował się poniżej Orderu Korony a powyżej kobiecego Orderu Słońca[4].
W Persji nie istniały klasyczne ordery w europejskim rozumieniu tego słowa (tj. jako tradycja oparta na dziejach struktur rycerskich lub arystokratycznych, w której obrzędowość wskazywała na organizację orderu), a jedynie odznaczenia honorowe w formie medali lub dekoracji, takich jak odznaka i akcesoria (gwiazda, wstęga itp.). Przy tworzeniu pierwotnej wersji odznaczenia posłużono się wzorcami pochodzącymi z Turcji z okresu panowania sułtana Selima III, który utworzył dwuklasowy Order Półksiężyca zwany też Orderem Czerwonego Półksiężyca, gdzie I klasa odznaczenia miała wygląd gwiazdy, a II klasa była w wykonana w formie medalu zawieszonego na wstędze[5][2].
Bezpośrednią przyczyną powstania perskiego orderu było nawiązanie stosunków dyplomatycznych z napoleońską Francją i przyjazd francuskiego poselstwa generała Claude'a Mathieu de Gardane do stolicy Persji (1807–1808). Order ten przeznaczony był do odznaczania członków tej delegacji i cesarza Francuzów[5], pod nazwą Orderu Słońca (Nešān-e Koršīd). W 1810 szach postanowił uhonorować brytyjskiego posła, generała Johna Malcolma, w nagrodę za wprowadzenie uprawy ziemniaka podczas swojej poprzedniej misji dyplomatycznej w Persji w 1802. Ten jednak odmówił przyjęcia odznaczenia tłumacząc, że odznaczenie to powstało w celu odznaczania wroga (Francji). Wówczas władca zmienił nazwę na Order Lwa i Słońca, co zostało zaakceptowane przez Malcolma[6][7][8][9][10].
Odznaka (godło) miała wygląd owalnego medalionu z wizerunkiem lwa na tle wschodzącego słońca, umieszczonych wewnątrz bogato zdobionej kamieniami szlachetnymi ramki[5] (później ramka miała kształt ośmiokąta)[2]. Gwiazda orderowa była ośmiopromienna z analogiczną ilustracją lwa i słońca wewnątrz[5]. Łańcuch orderowy (naszyjnik) składał się z podwójnego rzędu łańcuchów przerywanego różnymi ilustracjami (leżącego lwa, stojącego lwa, zachodzącego słońca, korony Kadżarów, promieni słonecznych, kwiatów), a jego rozmiar wynosił 35,6 × 25,4 cm. Wymiary odznaki to 8 × 9 cm, a gwiazdy 15,2 × 12,5 cm. Podstawowym materiałem użytym do wytworzenia insygniów odznaczenia było złoto a zaprojektował je Muhammad Ja`far[11].
Podczas rządów szacha Mohammada (1834–1848), z inicjatywy Abbasa Mirzy, powstała wojskowa wersja orderu podzielona na osiem klas odpowiadających rangom oficerskim (później wprowadzono jeszcze jedną klasę), a każda klasa podzielona była na trzy stopnie. Wersja przeznaczona dla wojskowych różniła się od cywilnej wizerunkiem lwa, który trzymał w podniesionej łapie zakrzywiony miecz, a ramka wysadzana była diamentami. W wersji cywilnej ramkę zrobiły rubiny i szafiry, a lew nie miał miecza[2][3].
Według autorów Encyclopædia Iranica Order Lwa i Słońca stał się najważniejszym odznaczeniem państwowym za panowania szacha Nasera ad-Dina (1848-1896), ponieważ w 1862 został uzupełniony o trzy nowe klasy Aghdas[2]. Jednak inni autorzy traktują je jako oddzielne odznaczenie Order Aghdas[12][13][14][15][16], umieszczone w precedencji perskich nagród poniżej Orderu Portretu Przywódcy Wiernych a powyżej Orderu Lwa i Słońca[12][15].
Podzielony był na klasy:
W każdej z klas odznaka miała wygląd 12-ramiennej gwiazdy zwieńczonej koroną Kadżarów. W jej środku umieszczono wizerunek lwa oraz słońca i bogato zdobiono diamentami i rubinami[2][3]. Nadawany był w dwóch różnych odmianach, dla Persów (sardār) oraz dla cudzoziemców (neshān)[12][13].
W 1872 cywilna wersja Orderu Lwa i Słońca została podzielona na klasy wzorowane na francuskiej Legii Honorowej. Nowo powstała Wielka Wstęga (I klasa) zastąpiła przeznaczeniem klasę III (Moqaddas) Orderu Aghdas[2][3].
Wstęga orderowa (Hamāyel) przyporządkowana była do I klasy i uszyta w kolorach uzależnionych od rangi oraz funkcji noszącego:
Wstążki wykonywane były w trzech wersjach kolorystycznych:
Wzory odznak (godła) i gwiazd[12] | |||||
Gwiazda I klasy |
Gwiazda II klasy |
Odznaka II klasy |
Odznaka III klasy (wojskowa) |
Odznaka IV klasy (wojskowa) |
Odznaka V klasy (wojskowa) |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.