Okręg Lwów Armii Krajowej

Okręg „Lwów” Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej, wreszcie Armii Krajowej noszący kryptonimy „Dukat”, „Lira”, „Promień”.

Okręg Lwów
Armii Krajowej

Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Rozformowanie	1944
Organizacja
Kryptonim	„Dukat”, „Lira”, „Promień”
Rodzaj sił zbrojnych	partyzantka
Formacja	SZP, ZWZ, AK
Podległość	Komenda Główna AK

Komendantem Okręgu był Stefan Czerwiński ps. „Stefan”.

Organizacja okręgu

Konspiracja we Lwowie zaczęła się tworzyć w przededniu kapitulacji miasta już we wrześniu 1939. Powstało kilka organizacji niepodległościowych, które w późniejszym okresie tworzyły ZWZ-1Iub ZWZ-2^[1]. NKWD dokonało jednak serii aresztowań i skutecznie rozbijało rozwój podziemnych struktur ZWZ i innych organizacji niepodległościowych.

Pod koniec grudnia 1942, tym razem gestapo rozbiło komendę Okręgu Lwowskiego. W połowie marca 1943 skierowano z Łodzi płk. Ludwika Czyżewskiego „Juliana”, „Franciszka”, który objął stanowisko komendanta.

Pod koniec 1943 okręg liczył około 15 300 ludzi^[2] w sztabach i jednostkach liniowych. Oddziały AK okręgu miały w ramach „Burzy” utworzyć jednostki należące do 5 Lwowskiej Dywizji Piechoty, stacjonującej przed wojną w mieście.

Struktura okręgu

Wydziały:

• I – organizacyjny
• II – wywiad i kontrwywiad
  • II/A – wywiad
  • II/B – kontrwywiad
• III – operacyjny
• IV – zaopatrzenia, kwatermistrzowski
• V-K (V-A) – łączności konspiracyjnej
• V-O (V-B) – łączności operacyjnej
• VI (BIP)
• VII – finansowy
• VIII – saperów i Kedywu
• IX – wojskowy

Inspektoraty^[3]:

• Inspektorat Lwów-miasto
• Inspektorat Lwów-powiat
• Inspektorat Północny, siedziba: Kamionka Strumiłowa
• Inspektorat Wschodni AK^[4]
• Inspektorat Południowy siedziba: Bóbrka
• Inspektorat Północno-Zachodni siedziba: Rawa Ruska
• Inspektorat Zachodni
• Inspektorat Południowo-Zachodni
• Inspektorat Południowo-Zachodni

Oddziały leśne:

• 19 pułk piechoty (4 kompanie), Inspektorat Północno-Zachodni
• 26 pułk piechoty (7 kompanii), Inspektorat Zachodni
• 40 pułk piechoty (5 kompanii), Inspektorat Południowy
• 14 pułk ułanów (4 szwadrony), Dzielnica Wschodnia
• Oddział leśny Kedywu „Szary” (3 kompanie), Inspektorat Południowo-Zachodni

Żołnierze Okręgu Lwów AK

Z tym tematem związana jest kategoria: Żołnierze Okręgu Lwów Armii Krajowej.

Komendanci

• ppłk. Władysław Żebrowski-Jasieńczyk ps. „Żuk” (grudzień 1939 – kwiecień 1940), postrzelony na granicy węgierskiej, zamordowany przez NKWD^[5]
• ppłk. Władysław Kotarski ps. „Druh”), aresztowany w 1940 przez NKWD, rozstrzelany 24 lutego 1941^[6][7]

• ppłk Władysław Smereczyński (październik 1941 – 17 grudnia 1942), aresztowany przez Gestapo
• p.o. komendanta ppłk Adolf Galinowski (grudzień 1942 – marzec 1943)
• płk Ludwik Czyżewski (15 marca 1943 – 16 lutego 1944)
• ppłk dypl. Stefan Czerwiński (16 lutego 1944 – 31 lipca 1944)

Szefowie sztabu

• mjr Tadeusz Wojciech Wojciechowski (20 kwietnia 1942 – 4 grudnia 1942)
• p.o. szefa sztabu mjr Jan Kazimierz Lech (15 marca 1943 – 25 marca 1944)
• mjr Kornel Stasiewicz (25 marca 1944 – 31 lipca 1944)

Duszpasterz

• ks. ppłk (dziekan) Albin Mydlarz (lipiec 1943 – 31 lipca 1944)

Przypisy

1. Utworzona na bazie SZP
2. T. Krząstek, W 55 Rocznice powstania AK..., s. 35
3. R. Wnuk, Atlas..., s.58
4. W 1943 włączony w skład Okręgu Tarnopol (bez obwodu Przemyślany)
5. Muzeum Armii Krajowej im. Generała Emila Fieldorfa – Nila [online], old.muzeum-ak.pl [dostęp 2023-09-27].
6. ppłk kaw. WP II RP/ AK Władysław Józef Kotarski „Druh” – ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2023-09-27].
7. Marian Brzezicki. Wspomnienie z okresu współpracy ze ś.p. ks. W. Cieńskim w konspiracji. „Biuletyn”. Nr 45, s. 18, 19, Czerwiec 1983. Koło Lwowian w Londynie.

Bibliografia

• Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: Mówią wieki nr 9/1986.
• Stanisław Pempel: ZWZ - AK we Lwowie : 1939-1945. Warszawa: "Bis" : Trust, 1990. ISBN 83-85102-01-9. Brak numerów stron w książce
• Rafał Wnuk: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944-1956. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2007. ISBN 978-83-60464-45-8.
• Światowy Związek Żołnierzy AK, Materiały sympozjum nt: Operacja zbrojna AK kryptonim Burza na ziemiach południowo-wschodnich II RP w 1944. Biblioteczka ”Na Kresach Południowo-Wschodnich 1939-1945 nr 7. Kraków 1994
• Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk: W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej". Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1997. ISBN 83-86268-63-8. Brak numerów stron w książce