Nowogród (gmina 1870–1927)

Nowogród (do 1870 i od 1927 miasto Nowogród) – dawna gmina o nieuregulowanym statusie istniejąca do 1927 roku^[3] w woj. białostockim. Siedzibą władz gminy była osada miejska Nowogród.

Ten artykuł dotyczy dawnej gminy wiejskiej. Zobacz też: gmina Nowogród – współczesna (od 1973) gmina miejsko-wiejska.

Nowogród

gmina o nieuregulowanym statusie
1919–1927[1]
Państwo	Polska
Województwo	białostockie
Powiat	łomżyński
Siedziba	Nowogród
Populacja (1921[2]) • liczba ludności	1856
Szczegółowy podział administracyjny (1924)
Liczba gromad 1
brak współrzędnych

Gmina została utworzona za Królestwa Polskiego, 31 maja 1870^[4] w guberni łomżyńskiej w powiecie łomżyńskim z obszaru pozbawionego praw miejskich miasta Nowogrodu^[5]. W przeciwieństwie do większości innych miast, którym odebrano prawa miejskie za udział w powstaniu styczniowym, Nowogród nie został włączony do jednej z sąsiednich gmin wiejskich, lecz zachował charakter miejski, stanowiąc odrębną gminę wiejską w granicach dawnego miasta.

Za II Rzeczypospolitej gmina Nowogród należała do powiatu łomżyńskiego w woj. białostockim. Po przejściu pod zwierzchnictwo polskie, była to jednostka o nieuregulowanym statusie – gmina posiadała samorząd miejski nadany przez okupanta, lecz nie została zaliczona do miast w 1919 (była określana jako „miejscowość”)^[6][7][8].

Jako gmina nie-miejska jednostka przestała funkcjonować 11 lutego 1927 roku w związku z nadaniem Nowogrodowi praw miejskich i przekształceniu jej w gminę miejską^[9].

Przypisy

1. Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego.
2. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. [Dokument elektroniczny]. T. 5, Województwo białostockie / Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Do 10 lutego 1927 roku
4. 19 maja 1870 według kalendarza juliańskiego
5. Postanowienie z 30 stycznia (11 lutego) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 81)
6. W Polsce istniało po 1919 roku więcej takich jednostek. Część z nich w kolejnych latach podniesiono do rzędu miast (gmin miejskich): Biała Rawska (do 1925), Chodecz (do 1921), Głowno (do 1925), Golina (do 1921), Kłodawa (do 1925), Nowogród (do 1927), Proszowice (do 1923), Rajgród (do 1923), Rychwał (do 1921), Sejny (do 1923), Stryków (do 1923), Suraż (do 1923) i Ślesin (do 1921); natomiast część została włączona do gmin wiejskich: Burzenin, Jedwabne, Osięciny, Piotrków, Skulsk, Śniadowo (do 1923); lub utworzono z nich odrębne gminy wiejskie: Stopnica i Wizna (do 1923)
7. Według publikacji: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom V – Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
8. Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140
9. Dz.U. z 1927 r. nr 10, poz. 83