Niepokalanów
klasztor-sanktuarium katolickie w Polsce, gm. Teresin (42 km od Warszawy) Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Niepokalanów – franciszkański klasztor-sanktuarium („Gród Maryi”), położony na terenie archidiecezji warszawskiej, we wsi Paprotnia (w części Niepokalanów-Klasztor) w gminie Teresin, w powiecie sochaczewskim. Klasztor, zajmujący powierzchnię 28 ha, znajduje się przy linii kolejowej Warszawa-Łowicz, w odległości ok. 42 km na zachód od Warszawy. Należy do Prowincji Matki Bożej Niepokalanej Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Warszawie. Niepokalanów jest częścią wsi Paprotnia jako Niepokalanów-Klasztor mający swój nr. TERYT 0738958.
 Bazylika klasztoru Niepokalanów we wsi Paprotnia (gmina Teresin) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Kościół | |
| Właściciel | |
| Prowincja | |
| Typ zakonu |
męski |
| Obiekty sakralne | |
| Bazylika | |
| Kaplica | |
| Założyciel klasztoru | |
| Data budowy |
1927- |
Położenie na mapie gminy Teresin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu sochaczewskiego  | |
 52°12′13″N 20°25′14″E | |
| Strona internetowa | |
Założony w sierpniu 1927 r. na ziemiach ofiarowanych przez księcia Jana Druckiego-Lubeckiego, klasztor niepokalanowski stanowił miejsce działalności świętego o. Maksymiliana Marii Kolbego, franciszkanina. Początkowo osiedle zakonne zajmowało niewielki obszar, jednak wraz z rozwojem dzieła rosła też jego powierzchnia (książę Drucki-Lubecki ofiarował następne działki na postawienie kolejnych budynków). 7 grudnia 1927 r., w przeddzień uroczystości Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny klasztor poświęcił prowincjał o. Korneli Czupryk[1]. Pierwotnie o. Maksymilian planował nadać osiedlu nazwę „Zagroda Niepokalanej”, jednak o. Korneli przekonał go do nazwy Niepokalanów[2].
Przed wybuchem II wojny światowej w klasztorze mieszkało 760 zakonników, natomiast sam Niepokalanów stanowił duży ośrodek wydawniczy pism religijnych w Polsce[3]. Drukarski park maszynowy liczył w tym czasie m.in. 3 maszyny rotacyjne oraz kilka linotypów i maszyn płaskich. Wydawnictwo zużywało rocznie ok. 1600 ton papieru na prawie 60 mln egzemplarzy drukowanych tu czasopism[4] (nakład samego miesięcznika „Rycerz Niepokalanej” dochodził do miliona egzemplarzy).
Od lipca 1931 r. działała w klasztorze Ochotnicza Straż Pożarna, złożona z braci zakonnych, co było niespotykane w innych krajach[5]. Wspomniana Straż, wyposażona w prosty sprzęt (ręczne sikawki, beczkowóz własnej roboty, drabiny, bosaki) miała za zadanie dbać o bezpieczeństwo pożarowe drewnianych budynków mieszkalnych i wydawniczych klasztoru. W razie pożaru śpieszyła też z pomocą okolicznym mieszkańcom. W 1940 r. franciszkańscy strażacy wyremontowali i dostosowali do celów gaśniczych samochód osobowy Minerva, który użytkowali w latach 1941-1958[6].
W kwietniu 1938 r. przygotowano plan otwarcia małego lotniska w Niepokalanowie dla potrzeb wydawnictwa. W grudniu 1938 r. nadano pierwszą audycję z nowo założonego radia SP3-RN (Stacja Polska 3 – Radio Niepokalanów). Działalność franciszkańskiego radia nie wyszła poza fazę kilku próbnych audycji, gdyż starania o formalną koncesję na regularne nadawanie przerwał wybuch wojny.
Podczas II wojny światowej klasztor był miejscem schronienia dla żołnierzy, rannych w trakcie kampanii wrześniowej oraz dla wielu uchodźców, bez względu na ich narodowość czy wyznanie. M.in. na przełomie 1939/1940 r. przez kilka miesięcy przebywała w Niepokalanowie grupa ok. 1500 Żydów, wysiedlonych z Wielkopolski, których zakonnicy otoczyli opieką[7][8]. Działania wojenne nie ominęły również samych mieszkańców klasztoru. O. Maksymilian Kolbe aresztowany w lutym 1941 r. wraz z 4 innymi zakonnikami, zginął w obozie w Auschwitz pół roku później. Liczne kontrole, rabunek mienia i groźby niemieckie stały się ponurą, wojenną codziennością.
Franciszkanie, pozbawieni możliwości prowadzenia akcji wydawniczej, skoncentrowali się na działalności usługowej dla okolicznej ludności[3]. Naprawiano maszyny rolnicze i rowery, działał tartak, stolarnia i mleczarnia, funkcjonował zakład krawiecki, istniał też punkt Czerwonego Krzyża. Klasztorna piekarnia bez przerwy dostarczała chleb wszystkim potrzebującym. Ponadto zorganizowano pomoc dla więźniów i uchodźców[7], prowadzono również tajne kursy nauczania.
W czasie powstania warszawskiego założono w klasztorze duży dom noclegowy. Trafiali tam zarówno powstańcy – ranni bądź pochodzący z rozbitych oddziałów, rodziny bez dachu nad głową czy też wojenne sieroty. Poważnym wyzwaniem logistycznym w warunkach okupacyjnych było zapewnienie żywności dla wszystkich przybyłych[3], zwłaszcza dla sierot, które nie miały dokąd się udać. Już pod koniec wojny (w styczniu 1945 r.) podczas intensywnego bombardowania Niepokalanowa, 6 zakonników poniosło śmierć, zaś 9 innych zostało rannych. Zniszczeniu bądź poważnemu uszkodzeniu uległo wiele budynków klasztornych, centrala telefoniczna i przewody elektryczne[1].
Po zakończeniu wojny klasztor szybko reaktywował swoją działalność wydawniczą. W lipcu 1945 r. wznowiono druk „Rycerza Niepokalanej”, którego nakład osiągnął niebawem 700 tys. egzemplarzy. Wydano też książki poświęcone o. Maksymilianowi (Skąpiec Boży Jana Dobraczyńskiego, Dwie korony Gustawa Morcinka). Ponadto rozpoczęto edycję 12-tomowej encyklopedii zegarmistrzowskiej (1948-1980) pod redakcją dwóch braci-franciszkanów: Wawrzyńca Podwapińskiego i Bernarda Bartnika. Miejscowy, amatorski zespół teatralny wystawiał utwory sceniczne, natomiast w okresie Wielkiego Postu bracia zakonni przedstawiali Misterium Męki Pańskiej[4].
Jednak już w maju 1949 r. władze komunistyczne dokonały w Niepokalanowie rabunku maszyn, sprzętu i materiałów drukarskich, hamując tym samym dalszy rozwój wydawnictwa. Na klasztor nałożono bardzo wysokie podatki, a cenzura państwowa uniemożliwiła wydawanie Rycerza Niepokalanej przez następne 30 lat (1952-1981). Zrabowano zakonnikom gospodarstwo, zamknięto też niższe seminarium, konfiskując całe jego wyposażenie. Franciszkanie wielokrotnie stawali się ofiarami szykan bądź też ataków prasowych[1].
Jednym z nielicznych pozytywów w tych trudnych czasach była możliwość wybudowania świątyni w stylu modernistycznym (1948-1954), która służyła miejscowym wiernym jako kościół parafialny (parafię utworzono w czerwcu 1950 r.)[9]. Projekt budowy przygotował architekt Zygmunt Gawlik z Krakowa. Natomiast znaczący wkład przy pracach wykończeniowych mieli sami zakonnicy niepokalanowscy (wykonanie rzeźb do kościoła, tabernakulum, metaloplastyka nastawy ołtarzowej, zegar wieżowy o pięciu tarczach, stacje drogi krzyżowej)[4].
Dzieło budowy świątyni docenił Prymas Polski kard. Wyszyński, stwierdzając podczas jeden ze swych wizyt w Niepokalanowie: Przed wojną Niepokalanów rozrastał się wzdłuż i wszerz. Przyszły czasy trudne, powojenne i wtedy franciszkanie, nie mogąc prowadzić dawnej pracy, uczynili najmądrzej jak tylko mogli to zrobić – wybudowali świątynię[10]. W kwietniu 1980 r. papież Jan Paweł II nadał kościołowi honorowy tytuł bazyliki mniejszej[11], a trzy lata później, w czerwcu 1983 r., odwiedził niepokalanowski klasztor i bazylikę w trakcie swojej 2. pielgrzymki do Polski. Nazwał wówczas Niepokalanów miejscem heroicznego życia św. Maksymiliana i warsztatem pracy Niepokalanej[12].
Z przedwojennych budynków Niepokalanowa do czasów obecnych przetrwały tylko nieliczne. Na szczególną uwagę zasługuje tzw. stara kaplica drewniana. Zbudowana jesienią 1927 r. (jako jeden z trzech pierwszych budynków) i powiększona dwa lata później, uważana jest za kolebkę klasztoru[13]. W niej zakonnicy składali swoje śluby zakonne, w niej też modlił się o. Maksymilian wraz z pierwszymi współpracownikami oraz okoliczną ludnością. Przez niemal 40 lat po wojnie (od 1957 r.) kaplica służyła jako sala pamiątek, dokumentujących życie i działalność o. Maksymiliana. Następnie, po dwuletnim kapitalnym remoncie została w grudniu 1997 r. przywrócona do swej pierwotnej funkcji[4]. Obok starej zakrystii znajduje się pierwsza cela św. Maksymiliana, w której założyciel klasztoru mieszkał aż do wyjazdu na misje do Japonii w 1930 r.
Na terenie klasztoru działa Wydawnictwo Ojców Franciszkanów drukujące m.in. „Rycerza Niepokalanej”, miesięcznik dla dzieci „Mały Rycerzyk Niepokalanej” i książki religijne, Centrala Narodowa Rycerstwa Niepokalanej, Instytut Maryjno-Kolbiański „Kolbianum” oraz Ochotnicza Straż Pożarna[14], włączona do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Ta ostatnia posiada własne muzeum straży pożarnej, którego większość zbiorów mieści się na piętrze budynku remizy. Do najstarszych i najważniejszych eksponatów muzeum należy samochód strażacki Minerva GM-4 (pochodzący z 1925 r.) oraz ręczne pompy z XIX wieku[6].
Dzisiejszy Niepokalanów stanowi ważny ośrodek pielgrzymkowy w centralnej Polsce. Corocznie w drodze na Jasną Górę przybywa do niego Warszawska Akademicka Pielgrzymka Metropolitalna[15]. Niepokalanów jest też celem pielgrzymek okolicznościowych, ewangelizacyjnych, ofiarowanych w intencji trzeźwości[16] czy też pokutnych. Miejscową bazylikę, Panoramę Tysiąclecia, misterium Męki Pańskiej czy też muzeum św. Maksymiliana Był człowiek odwiedziły już tysiące pielgrzymów indywidualnych oraz zorganizowanych grup z kraju i z zagranicy. Kaplica wieczystej adoracji „Gwiazda Niepokalanej”, otwarta do użytku publicznego we wrześniu 2018 r.[17], daje przez całą dobę wszystkim przybywającym okazję do modlitwy czy refleksji.
Klasztor niepokalanowski był miejscem kilku kongresów i sympozjów mariologicznych (w 1994, 2000, 2004 oraz 2007 r.); tutaj obchodzono główne uroczystości roku kolbiańskiego (2010-2011); na jego terenie dwukrotnie obradowała Konferencja Plenarna Episkopatu Polski[1]. Obecnie Niepokalanów jest również siedzibą Radia Niepokalanów, reaktywowanego w marcu 1995 r. W Polsce swym zasięgiem radio obejmuje tereny Mazowsza oraz województwa łódzkiego, w USA mogą go odbierać słuchacze mieszkający w Chicago i okolicach; ponadto istnieje możliwość odbioru stacji w trybie on-line za pośrednictwem internetu[18].
- Maksymilian Maria Kolbe
- Jan Drucki-Lubecki
- Ludwik Pius Bartosik
- Antonin Bajewski
- Stanisław Tymoteusz Trojanowski
- Władysław Zenon Żebrowski
- Józef Alfons Kolbe
- Piotr Bonifacy Żukowski
- Józef Achilles Puchała
- Karol Herman Stępień
- Wawrzyniec Aleksander Podwapiński
- Bernard Bartnik
- Festiwal Filmów i Multimediów
- Telewizja Niepokalanów
- Instytut UKSW „Kolbianum” (dawne NSD Niepokalanów)
- Rycerstwo Niepokalanej
- Klasztor w Nagasaki (japoński Niepokalanów)
- pałac w Teresinie z końca XIX w.
- barokowy kościół w Szymanowie
- muzeum biograficzne Chopina
- kościół Wniebowzięcia NMP w Kampinosie
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
