Mărășești (1981)
rumuńska fregata rakietowa Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
rumuńska fregata rakietowa Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mărășești (F 111) – rumuńska fregata rakietowa zbudowana w latach 80. XX wieku w Rumunii. Do 1990 roku okręt nosił nazwę „Muntenia” i był klasyfikowany jako krążownik śmigłowcowy, a do 2001 roku jako niszczyciel. Stanowi jedyny okręt swojego typu i największy okręt zbudowany w Rumunii. Pełnił rolę okrętu flagowego Rumuńskich Sił Morskich. Nosi numer burtowy F 111.
 | |
| Historia | |
| Stocznia |
Santierul 2. Mai, Mangalia |
|---|---|
| Początek budowy |
1 marca 1978 |
| Położenie stępki |
7 sierpnia 1979 |
| Wodowanie |
4 czerwca 1981 |
 Forțele Navale Române
| |
| Nazwa |
Muntenia (1985) |
| Wejście do służby |
3 czerwca 1985 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
4754 t (standardowa) |
| Długość |
144,6 m (całkowita) |
| Szerokość |
14,8 m |
| Zanurzenie |
4,9 m |
| Napęd | |
| 4 silniki wysokoprężne o mocy 32 000 KM, 4 śruby | |
| Prędkość |
27 węzłów |
| Zasięg |
2800 Mm/15 w. |
| Uzbrojenie | |
| • 8 wyrzutni pocisków pokr. P-20M (4 × II, 8 pocisków P-21/P-22) • 4 armaty uniwersalne kal. 76 mm AK-726 (2 × II) • 4 działka plot. kal. 30 mm AK-630 (4 × I) • 2 × XII wyrzutnie rbg RBU-6000 • 8 wyrzutni pocisków plot. Strieła-2M (2 × IV) | |
| Wyrzutnie torpedowe |
6 wt kal. 533 mm (2 × III) |
| Wyposażenie lotnicze | |
| 1 śmigłowiec IAR-330 Puma Naval | |
| Załoga |
233 (22 oficerów) |
Rządzący Socjalistyczną Republiką Rumunii komunistyczny dyktator Nicolae Ceaușescu miał ambicje możliwie dużej samodzielności kraju i rozwijania jego przemysłu, co przejawiało się między innymi uruchomieniem w latach 70. programu budowy dużych okrętów bojowych własnych projektów zamiast kupowania ich od ZSRR, który dostarczał okręty państwom bloku wschodniego[1]. Okręty te powstały w stoczni marynarki wojennej 2 Maja (Santierul 2. Mai) w Mangalii na wybrzeżu Morza Czarnego[2][3]. Należy zaznaczyć, że pozostałe państwa Układu Warszawskiego nie budowały własnych okrętów bojowych większych od korwet (nie licząc specyficznych okrętów desantowych)[4]. W Rumunii natomiast, równolegle z projektowaniem lekkich fregat typu Amiral Petre Bărbuneanu, przystąpiono do ambitnego zadania projektowania okrętu wielkości niszczyciela[2].
Projekt okrętu był dziełem tylko rumuńskich inżynierów, bez udziału zagranicznych specjalistów[1]. Z uwagi jednak na brak możliwości samodzielnego opracowania ani uzyskania z innych źródeł, wszystkie systemy uzbrojenia i wyposażenia elektronicznego były sprowadzane z ZSRR, a przy tym były na ogół mało nowoczesne z uwagi na radziecką politykę eksportu uzbrojenia[2]. Radzieckie były też napędzające okręt silniki wysokoprężne, których wybór jako napędu nie był optymalny dla okrętu takiej wielkości[5]. Według niektórych opracowań, początkowo zamierzano zbudować hybrydę niszczyciela rakietowego i śmigłowcowca, jednak brak doświadczenia w budowaniu tego typu jednostek spowodował zarzucenie tej koncepcji[1]. Mimo to, zbudowano oryginalny okręt, mogący przenosić dwa lekkie śmigłowce. Powstała w ten sposób jednostka stała się największym okrętem zbudowanym w Rumunii[3]. Według niektórych źródeł, zamierzano po prototypie zbudować drugą taką jednostkę, lecz zrezygnowano z tego z przyczyn problemów finansowych oraz upadku systemu komunistycznego[3].
Prace związane z budową okrętu rozpoczęto 1 marca 1978 roku[6]. Stępkę położono 7 sierpnia 1979 roku, aczkolwiek daty dotyczące budowy są rozbieżne w publikacjach[uwaga 1]. Wodowanie surowego kadłuba okrętu odbyło się 4 czerwca 1981 roku[7][8]. Po długim okresie wyposażania, w 1985 roku okręt rozpoczął próby morskie, a 3 czerwca tego roku miał miejsce jego odbiór techniczny[uwaga 2]. 2 sierpnia 1986 roku został uroczyście przyjęty do służby, w obecności samego Ceaușescu i nadano mu nazwę „Muntenia” (od krainy w Rumunii)[9][uwaga 3]. Początkowo w Rumunii został on zaklasyfikowany jako „lekki krążownik śmigłowcowy” (crucișător usor port-elicopter)[6][uwaga 4].
Po zbudowaniu okręt okazał się nieudany – miał wysokie nadbudówki i maszty z masywnymi zabudowanymi podstawami, co wraz z umieszczonymi na piętrze nadbudówek ciężkimi wyrzutniami rakiet wpłynęło negatywnie na stateczność okrętu[7]. Już przy niewielkich stanach morza dochodziło do dużych przechyłów ograniczających efektywność wykorzystywania uzbrojenia. W konsekwencji, w czerwcu 1988 roku powrócił do stoczni celem dokonania przebudowy, mającej na celu poprawienie charakterystyki statecznościowej[7]. W międzyczasie w grudniu 1989 roku obalony został Nicolae Ceaușescu i Sztab Generalny zmienił 2 maja 1990 nazwę i klasyfikację okrętu na niszczyciel (distrugător) „Timișoara” od miasta, w którym doszło do pierwszych wystąpień przeciw komunistycznej dyktaturze[6]. Ostatecznie 27 sierpnia 1990 roku nadano mu nazwę „Mărășești”, po przedwojennym niszczycielu, nazwanym od miejsca zwycięskiej bitwy I wojny światowej[6][3]. 15 sierpnia 1992 roku zakończono przebudowę okrętu, w trakcie której przede wszystkim skrócono oba maszty i obniżono ich masywne podstawy, nieco obniżono i zmieniono kształt komina oraz przeniesiono ciężkie wyrzutnie rakiet o poziom niżej na górny pokład[7]. Nadbudówkę dziobową dostosowano przy tym do nowych wyrzutni rakietowych bomb głębinowych oraz zmieniono usytuowanie radarów[7]. W latach 90. także zmodernizowano część systemów uzbrojenia i wyposażenia, których dostawy dotarły z ZSRR do 1998 roku[uwaga 5]. Ostatecznie w 2001 roku okręt przeklasyfikowano na fregatę[10].
_in_the_Black_Sea_in_February_2915.JPG)
Na skutek samodzielnego opracowania przez Rumunię, przy braku doświadczeń z konstrukcją jednostek takiej wielkości, okręt otrzymał swoiste cechy konstrukcji i architektury, wyróżniające go od niszczycieli lub fregat budowanych przez inne państwa. Sylwetka okrętu oceniana jest jako bardzo nietypowa jak na niszczyciel[11]. Kadłub jest gładkopokładowy, z wysokimi burtami i niewielkim wzniosem pokładu na dziobie[1]. Wysokość burt nad wodą wynosi na dziobie ok. 7 m, a na śródokręciu ok. 6 m[3]. Dziobnica o umiarkowanym nachyleniu jest tępa w rzucie z góry, a burty mają wzdłużne załamanie od dziobu prawie do połowy długości[12]. W podwodnej części dziobu zastosowano gruszkę dziobową Taylora w celu zmniejszenia oporów[13]. Kształt podwodnej części nie jest jednak oceniany jako udany, co przejawia się w generowaniu fal przy niewielkich prędkościach[13].
Okręt ma długą grupę nadbudówek, w tym dużą, nienowoczesną już w tym czasie kilkukondygnacyjną pudełkową nadbudówkę dziobową[13]. Na pokładzie dziobowym umieszczona jest wieża dział systemu AK-726, a za nią druga wieża w superpozycji na pierwszym piętrze nadbudówki[14]. Za nimi na kolejnym piętrze są wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych, a dalej podwyższona część nadbudówki z pomostem nawigacyjnym. Na dachu pomostu umieszczona jest jeszcze pudełkowa nadbudówka będąca podstawą radaru artyleryjskiego, a w jego tylnej części zabudowana podstawa masztu dziobowego. Po luce na śródokręciu, dalej znajduje się druga nadbudówka, zakończona integralnym hangarem dla śmigłowców[3]. Nad jej przednią częścią znajduje się masztonadbudówka, stanowiąca podstawę dla rufowego masztu kratownicowego, a dalej pojedynczy komin[13]. Charakterystycznym elementem architektury są duże podwójne kontenery wyrzutni pocisków przeciwokrętowych na burtach po obu stronach nadbudówki dziobowej i rufowej. Pierwotnie dziobowe wyrzutnie zamontowane były na pokładzie pierwszego piętra nadbudówki, za drugą wieżą artyleryjską, a po przebudowie – na pokładzie górnym, po bokach drugiej wieży[15]. Prostokątny pokład rufowy stanowi lądowisko dla śmigłowca, a pod nim na samej rufie jest wycięty w kadłubie półpokład roboczy z kabestanami cumowniczymi i kotwicznym[13]. Sama rufa jest pawężowa[3].
Wyporność standardowa wynosi (według danych na 2006 rok) 4754 ton, a pełna 5790 ton[5]. Długość okrętu wynosi 144,6 m, szerokość 14,8 m, a zanurzenie 4,9 m[5].
Załoga liczy 233 osoby, w tym 22 oficerów, 72 podoficerów i 139 marynarzy[5] a według innych starszych danych 270 osób, w tym 25 oficerów[16].
Wszystkie systemy uzbrojenia są produkcji ZSRR lub Rosji. Główne uzbrojenie przeciwokrętowe stanowią pociski kierowane systemu P-20M, obejmującego pociski P-21 z aktywną głowicą radiolokacyjną i P-22 z pasywną głowicą naprowadzającą się termicznie[13]. Wystrzeliwane są z czterech nieruchomych kontenerowych podwójnych wyrzutni KT-138E, mieszczących osiem pocisków, z czego dwóch skierowanych w kierunku dziobu i dwóch w kierunku rufy[13]. Pociski mają zasięg do 83 km[16]. Strzelaniem rakietowym kieruje kompleks Koral-E[13]. Pociski i wyrzutnie były takie same, jak na kutrach rakietowych projektu 1241E, jedynie w podwojonej liczbie[13]. Początkowo nie zakupiono specjalnej stacji radiolokacyjnej wykrywania celów dla tych pocisków Garpun-E, którą zamontowano dopiero w latach 90[14]. Okręt nie otrzymał natomiast żadnej wyrzutni pocisków przeciwlotniczych, która mogła być przewidziana w początkowych założeniach projektowych w postaci radzieckiej wyrzutni pocisków bliskiego zasięgu Osa-M[13]. Dopiero w latach 90. zainstalowano dwie poczwórne wyrzutnie Fasta-4M/2 dla ręcznych pocisków przeciwlotniczych obrony bezpośredniej samonaprowadzających się na podczerwień Strieła-2M[14]. Pociski te jednak były przestarzałe, skuteczne praktycznie przeciw celom oddalającym się, o zasięgu 2800 m wobec samolotów nadlatujących i pułapie do 2300 m[17].
Główne uzbrojenie artyleryjskie tworzą cztery automatyczne armaty uniwersalne kalibru 76,2 mm AK-726 w dwóch wieżach ZIF-67 (po dwie lufy na wieżę), kierowane radarem MR-105 Turiel[14]. Zapas amunicji wynosi po 1600 nabojów na wieżę, donośność sięga 13 km w poziomie, a 9 km w pionie, a szybkostrzelność wynosi 90 strz./min na lufę[14]. Jednostka posiada również od lat 90. cztery sześciolufowe armaty automatyczne kalibru 30 mm AK-630M, w bezobsługowych wieżach umieszczonych w rufowej części po obu stronach hangaru i komina[14]. Pełnią one rolę zestawów obrony bezpośredniej, wraz z dwoma radarami kierowania ogniem MR-123 Wympieł, umieszczonymi pomiędzy parami wież na burtach, oraz rezerwowymi celownikami elektromechanicznymi Kołonka[14]. Początkowo okręt miał zamiast nich cztery dwulufowe wieże działek 30 mm AK-230, z radarami MR-104 Ryś umieszczonymi w osi podłużnej kadłuba[14]. Ogółem uzbrojenie przeciwlotnicze, bazujące tylko na armatach, uznawane było już na początku służby jako niewystarczające na ówczesnym polu walki[3].
cropped.jpg)
Broń podwodną stanowią dwie trzyrurowe wyrzutnie torpedowe kalibru 533,4 mm, umieszczone obrotowo na każdej z burt na śródokręciu, wystrzeliwujące torpedy 53-65K lub torpedy przeciw okrętom podwodnym SET-53[14]. Uzbrojenie przeciwpodwodne uzupełniają dwie wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych RBU-6000 Smiercz-2 na nadbudówce dziobowej, przeładowywane automatycznie spod pokładu nadbudówki[14]. Ich zasięg wynosi do 6 km, a masa głowicy bomby 31 kg[16]. Zastąpiły one w latach 90. początkowo zastosowane 16-lufowe wyrzutnie RBU-2500 Smiercz-1, ładowane ręcznie[14].
Hangar okrętu może pomieścić dwa lekkie śmigłowce IAR-316B (licencyjny francuski Aérospatiale Alouette III)[13]. Zamiast nich wprowadzono następnie jeden średni śmigłowiec morski o większych możliwościach IAR-330 Puma Naval (zmodyfikowana licencyjna odmiana Aérospatiale Puma, oblatana w 2007 roku)[18].
Wyposażenie radioelektroniczne początkowo było w całości produkcji radzieckiej. Stanowił je przede wszystkim radar dozoru ogólnego i wykrywania celów MR-302 Rubka o zasięgu do 98 km w stosunku do celów powietrznych i 30 km w stosunku do okrętów[14]. Jego antena umieszczona była na maszcie dziobowym, a w latach 90. przeniesiona na maszt rufowy[14]. Okręt otrzymał też radar nawigacyjny Don-2[14]. W latach 90. dodano natomiast na maszcie dziobowym stację radiolokacyjną Garpun-E służąca do wykrywania celów morskich i wskazywania ich pociskom kompleksu P-20M[14]. Okręt wyposażony był od początku też w radary artyleryjskie: MR-105 Turiel do kierowania ogniem armat AK-726 i dwa MR-104 Ryś dla armat AK-230, zastąpione w latach 90. przez MR-123 Wympieł dla armat AK-630[14].
Do wykrywania okrętów podwodnych służyła stacja hydrolokacyjna MG-322 Argun′ z anteną w opływce pod dziobową częścią[14]. Wyposażenie stanowił ponadto system rozpoznania radiotechnicznego z dwoma zespołami anten Zaliw 13-14 i Zaliw 14-15 na maszcie rufowym oraz system identyfikacji swój-obcy Nikiel-KM[14].
W 2001 roku w ramach dostosowania okrętu do współdziałania w zespołach państw NATO zmodernizowano niektóre systemy, montując cyfrowy system łączności oraz identyfikacji swój-obcy standardu Mk XII niemieckiej firmy Aeromarine Systembau[10]. Dodano też odbiorniki GPS, system łączności satelitarnej oraz łącze wymiany danych standardu Link 14 z urządzeniem utajniającym KWR-46[10]. Dodano radar nawigacyjny firmy Racal Decca[10].
Układ napędowy tworzą cztery czterosuwowe, sześciocylindrowe silniki wysokoprężne 61D, pracujące niezależnie od siebie, napędzające przez przekładnie jednostopniowe cztery wały, z osadzonymi na nich trójłopatowymi śrubami[5]. Silniki mają moc po 8000 KM (6200 kW), łącznie 32 000 KM[5]. Śruby na zewnętrznych wałach mają regulowany skok, a napędzane są przez silniki przedniej maszynowni, natomiast wewnętrzne śruby, napędzane silnikami z rufowej maszynowni, mają stały skok[5]. Z uwagi na zastosowanie wałów takiej samej długości, zewnętrzne śruby są bliżej dziobu, niż wewnętrzne[5]. Okręt ma dwa stery płytowe za śrubami[5]. Napęd taki, z samymi silnikami napędzającymi indywidualne śruby, jest nietypowy dla okrętów tej wielkości i nie jest on optymalny, a jego zastosowanie zostało wymuszone zapewne z uwagi na niedostępność turbin gazowych ani odpowiednich przekładni lub z przyczyn ekonomicznych[5]. Z uwagi na nietypowość napędu, w starych zachodnich publikacjach można było znaleźć błędne spekulacje, że w skład siłowni wchodzą turbiny gazowe[16].
Prędkość maksymalna wynosi 27 węzłów[5]. Zasięg okrętu podawany jest na 2800 mil morskich przy prędkości 12 węzłów lub 1500 Mm przy 25 węzłach[5]. W siłowni znajdują się również cztery generatory spalinowo-elektryczne o łącznej mocy 2800 kW[5].
.jpg)
Okręt wszedł do służby jako „Muntenia” jeszcze w 1986 roku, lecz na skutek wad konstrukcyjnych nie był intensywnie używany i w latach 1988-1992 został poddany przebudowie[14]. Doszło wówczas również do zmiany nazwy na „Mărășești”. Rozważano celowość utrzymywania takiej jednostki po zakończeniu zimnej wojny i w lutym 1993 roku Rumunia zaoferowała nawet okręt do sprzedaży[3]. Nie doszło jednak do tego i ostatecznie „Mărășești” pozostał w składzie Rumuńskich Sił Morskich[14]. Nosił numer burtowy 111[16].
„Mărășești” podczas służby uczestniczył w manewrach i ćwiczeniach floty na Morzu Czarnym. We wrześniu 1993 roku przeprowadził pierwsze strzelanie rakietowe kompleksu P-20M[14]. W 1994 roku wziął udział pierwszy raz w ćwiczeniach Maritime Partner razem z okrętami państw NATO[10]. Pływał też w rejsy na Morze Śródziemne, m.in. w 1994 roku, dwukrotnie w 1995 roku i w marcu 1998 roku[16]. 1 kwietnia 2001 roku okręt przeklasyfikowano na fregatę[10]. W 2006 roku numer burtowy dostosowano do standardu NATO, zmieniając go na F 111[10]. Okręt na co dzień wchodzi w skład 56. Flotylli Fregat Rumuńskich Sił Morskich i stacjonuje w Konstancy[5][19].
W latach 2005–2011 uczestniczył w rejsach międzynarodowego zespołu państw czarnomorskich BLACKSEAFOR, w tym z marynarką Rosji (w sierpniu 2005, kwietniu 2006, sierpniu 2010, kwietniu 2011 roku)[20].
W 2007 roku zawarto umowę z duńską firmą Terma na instalację nowego skomputeryzowanego systemu kierowania walką C-Flex z konsolami operatorskimi MFC 2000, mającego zintegrować dotychczasowe systemy okrętu[10].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
