Mistrzostwa Anglii w piłce nożnej mężczyzn
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mistrzostwa Anglii w piłce nożnej (ang. English Football Championship) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie – corocznie lub co sezonowo (na przełomie dwóch lat kalendarzowych) – mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w Anglii (uczestniczą w nich również profesjonalne kluby z Walii). Najstarsze tego typu rozgrywki na świecie (stworzone w 1888 r.).
Mistrzostwa Anglii w piłce nożnej rozgrywane są od sezonu 1888/89 i obecnie odbywają się na kilkunastu szczeblach: Premier League (D1), English Football League (EFL): EFL Championship (D2), EFL League One (D3), EFL League Two (D4)), National League: National League (D5), Conference North (D6) i Conference South (D6) oraz niższych klasach regionalnych.
24 października 1857 w Sheffieldzie założono pierwszy angielski klub piłkarski (amatorski) – Sheffield F.C. Po założeniu - 26 października 1863 - Angielskiego Związku Piłki Nożnej – The Football Association (FA), rozpoczął się proces organizowania pierwszych oficjalnych mistrzostw Anglii.
Decyzją, która zapoczątkowała organizację pierwszej ligi piłkarskiej na świecie, było zalegalizowanie przez angielską federację piłkarską w 1885 r. zawodowych klubów piłkarskich. Do tego czasu bowiem zespoły mogły mieć jedynie status amatorski, jednak od dłuższego już czasu potajemnie opłacały one swoich zawodników za grę. Zielone światło dla profesjonalizacji klubów sprawiło, że zaczęły one szukać stałych źródeł dochodu. Sporadycznie rozgrywane pojedynki pomiędzy poszczególnymi hrabstwami, mecze towarzyskie, a także rozgrywki Pucharu Anglii, odbywające się w bardzo zróżnicowanych terminach, nie stanowiły już dla nich pewnego zabezpieczenia finansowego. 2 marca 1888, szkocki dyrektor Aston Villi – William McGregor, wysłał do sekretarza tego klubu, a także władz Blackburn Rovers, Bolton Wanderers, Preston North End oraz West Bromwich Albion, list z propozycją utworzenia ligi piłkarskiej, w której spotkania odbywałyby się regularnie (co weekend).
| Kluby założycielskie FL |
| 1. Accrington |
| 2. Aston Villa |
| 3. Blackburn Rovers |
| 4. Bolton Wanderers |
| 5. Burnley |
| 6. Derby County |
| 7. Everton |
| 8. Notts County |
| 9. Preston North End |
| 10. Stoke City |
| 11. West Bromwich Albion |
| 12. Wolverhampton Wanderers |
Po dwóch spotkaniach przedstawicieli klubów (w Londynie i Manchesterze), 17 kwietnia 1888 nowym rozgrywkom nadano nazwę – Football League. Zmagania w jej ramach rozpoczęły się pięć miesięcy później – 8 września 1888, a uczestniczyło w nich 12 zespołów z północnej oraz środkowej Anglii. Wszystkie drużyny rozgrywały po dwa spotkania z każdym z rywali, jedno na własnym boisku, drugie na boisku przeciwnika. Za zwycięstwo w meczu przyznawano dwa punkty, zaś za remis – jeden. Pierwszym zwycięzcą ligi został Preston North End.
W 1892 r. Football League wchłonęła konkurencyjne rozgrywki – Football Alliance, powiększając się o 11 zespołów, co spowodowało podział ligi na pierwszą i drugą dywizję. W 1898 r., wprowadzono system automatycznych awansów i spadków pomiędzy dwiema dywizjami. Dotychczas, najgorsze drużyny pierwszej dywizji rozgrywały z najlepszymi ekipami drugiej dywizji spotkania kontrolne i zwycięzcy tych spotkań uczestniczyli w następnym sezonie w pierwszej dywizji. Najgorszy zespół drugiej dywizji mógł się z kolei ubiegać o dopuszczenie do kolejnych rozgrywek.
W 1919 r. wznowiono zmagania po zakończeniu I wojny światowej, rozszerzając obie dywizje do 22 ekip. Rok później, do rozgrywek zaproszono wszystkie drużyny z pierwszej dywizji Southern League z południowej części Anglii, co spowodowało, że Football League na dobre objęło swym zasięgiem cały kraj (wcześniej w rozgrywkach tych występowały jedynie pojedyncze zespoły z miast, zlokalizowanych na południe od Birmingham). Nowe kluby utworzyły trzecią dywizję ligi. Taki stan rzeczy utrzymał się tylko przez jeden sezon, bowiem w 1921 r. wprowadzono dla geograficznej równowagi trzecią dywizję północną (Third Division North), a także południową (Third Division South), do której przesunięto drużyny występujące w trzeciej dywizji. Do trzeciej dywizji północnej zaproszono zaś nowe kluby, ze środkowej oraz północnej Anglii. W 1939 r. wprowadzono numery na koszulkach zawodników.
Po II wojnie światowej, rozszerzono obie trzecie dywizje do 24 zespołów, co dało łączną liczbę 92 klubów, występujących w rozgrywkach Football League. W 1958 r. postanowiono zakończyć regionalny podział na dwie trzecie dywizje i najlepsze zespoły obu dywizji ponownie utworzyły jedną, ogólnokrajową trzecią dywizję. Pozostałe kluby utworzyły natomiast czwartą dywizję (Fourth Division). W 1960 r. zorganizowano nowe rozgrywki pucharowe pod nazwą Puchar Ligi Angielskiej, których pierwszą edycję (1960/61) wygrał Aston Villa. W 1965 r. wprowadzono możliwość dokonywania zmian podczas meczu.
Od sezonu 1981/82 zmieniono system przyznawania punktów za spotkania, od tej pory premiując zwycięstwo zespołu trzema punktami (FIFA wprowadziła ten system dopiero przy okazji Mistrzostw Świata 1994). W 1983 r. Football League podpisało lukratywny kontrakt z Canonem i po raz pierwszy wprowadzono dla rozgrywek ligowych nową nazwę, pochodzącą od głównego sponsora (Canon League). Do ligi angielskiej zaczęły wpływać wielkie pieniądze, bowiem podpisano również umowę z nadawcą satelitarnym British Sky Broadcasting (Sky TV), który zaoferował dziesiątki milionów funtów za prawo do transmisji spotkań na wyłączność. Od 1987 r., po zakończeniu sezonu, zaczęto rozgrywać fazę play-off, dzięki której więcej klubów otrzymywało prawo do walki o awans do wyższej dywizji, co podniosło poziom atrakcyjności rozgrywek. Rozpoczęto również wymianę najgorszych zespołów czwartej dywizji z najlepszymi zespołami Football Conference, stabilizującym tym samym ogólnokrajowy system ligowy.
Ogromne kwoty, jakie wpływały do budżetu organu zarządzającego rozgrywkami spowodowały, że najlepsze kluby angielskie zaczęły się domagać większej puli pieniędzy dla siebie. Zagroziły, że jeśli to nie nastąpi, opuszczą The Football League i utworzą własne rozgrywki. Tak też się stało; latem 1992 r., 22 czołowe kluby zorganizowały własne rozgrywki ligowe, FA Premier League[1]. Zarząd nowej ekstraklasy angielskiej podpisał z telewizją Sky TV nowy, osobny kontrakt. Football League znalazło się w nieporównywalnie gorszej sytuacji; nie tylko w rozgrywkach tych przestały uczestniczyć najlepsze angielskie zespoły, ale liga straciła również wielkie pieniądze z tytułu kontraktu zerwanego przez nadawcę telewizyjnego. FA Premier League zgodziło się natomiast na utrzymanie w porządku angielskiego systemu ligowego i od tej pory najlepsze zespoły Football League uzyskiwały automatyczny awans do Premiership, zaś najgorsze drużyny Premier League rozpoczynały nowy sezon w najwyższej dywizji Football League.
Jako że nowa angielska ekstraklasa „zwolniła” nazwę pierwszej dywizji, w Football League dokonano reorganizacji. Stara druga dywizja otrzymała nazwę dotychczasowej pierwszej (First Divison), trzecia dywizja – nazwę dotychczasowej drugiej (Second Division), zaś czwarta – nazwę dotychczasowej trzeciej (Third Division). W 1995 r. zwiększono liczbę zespołów występujących w Football League do 72, czym rozgrywki uzyskały ostateczny kształt, istniejący do dziś.
Priorytetem uznano poszukiwanie nowego, wielkiego sponsora, dzięki któremu do ligi wpłynęłoby więcej pieniędzy dla klubów w niej występujących. Przed sezonem 2004/05, podpisano umowę z kompanią Coca-Cola. Spowodowało to kolejne przemianowanie trzech dywizji The Football League. Pierwsza dywizja przyjęła nazwę Football League Championship (Championship), druga – nazwę Football League One (League One), zaś trzecia dywizja – nazwę Football League Two (League Two).
Klasyfikacja według klubów
W dotychczasowej historii mistrzostw Anglii na podium oficjalnie stawało łącznie 38 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Manchester United, który zdobył 20 tytułów mistrzowskich.
Stan po zakończeniu sezonu 2023/24.
| Lp. | Klub | Miejsca na podium | Zwycięskie sezony | ||
|---|---|---|---|---|---|
 |
 |
 | |||
| 1. | Manchester United | 20 | 17 | 8 | 1907/08, 1910/11, 1951/52, 1955/56, 1956/57, 1964/65, 1966/67, 1992/93, 1993/94, 1995/96, 1996/97, 1998/99, 1999/00, 2000/01, 2002/03, 2006/07, 2007/08, 2008/09, 2010/11, 2012/13 |
| 2. | Liverpool F.C. | 19 | 15 | 9 | 1900/01, 1905/06, 1921/22, 1922/23, 1946/47, 1963/64, 1965/66, 1972/73, 1975/76, 1976/77, 1978/79, 1979/80, 1981/82, 1982/83, 1983/84, 1985/86, 1987/88, 1989/90, 2019/20 |
| 3. | Arsenal F.C. | 13 | 11 | 9 | 1930/31, 1932/33, 1933/34, 1934/35, 1937/38, 1947/48, 1952/53, 1970/71, 1988/89, 1990/91, 1997/98, 2001/02, 2003/04 |
| 4. | Manchester City | 10 | 6 | 5 | 1936/37, 1967/68, 2011/12, 2013/14, 2017/18, 2018/19, 2020/21, 2021/22, 2022/23, 2023/24 |
| 5. | Everton F.C. | 9 | 7 | 7 | 1890/91, 1914/15, 1927/28, 1931/32, 1938/39, 1962/63, 1969/70, 1984/85, 1986/87 |
| 6. | Aston Villa | 7 | 10 | 2 | 1893/94, 1895/96, 1896/97, 1898/99, 1899/00, 1909/10, 1980/81 |
| 7. | Sunderland A.F.C. | 6 | 5 | 8 | 1891/92, 1892/93, 1894/95, 1901/02, 1912/13, 1935/36 |
| 8. | Chelsea F.C. | 6 | 4 | 9 | 1954/55, 2004/05, 2005/06, 2009/10, 2014/15, 2016/17 |
| 9. | Newcastle United | 4 | 2 | 4 | 1904/05, 1906/07, 1908/09, 1926/27 |
| 10. | Sheffield Wednesday[2] | 4 | 1 | 8 | 1902/03, 1903/04, 1928/29, 1929/30 |
| 11. | Wolverhampton Wanderers | 3 | 5 | 6 | 1953/54, 1957/58, 1958/59 |
| 12. | Leeds United | 3 | 5 | 2 | 1968/69,1973/74, 1991/92 |
| 13. | Huddersfield Town | 3 | 3 | 3 | 1923/24, 1924/25, 1925/26 |
| 14. | Blackburn Rovers | 3 | 1 | 4 | 1911/12, 1913/14, 1994/95 |
| 15. | Preston North End | 2 | 6 | 2 | 1888/89, 1889/90 |
| 16. | Tottenham Hotspur | 2 | 5 | 11 | 1950/51, 1960/61 |
| 17. | Derby County F.C. | 2 | 3 | 3 | 1971/72, 1974/75 |
| 18. | Burnley F.C. | 2 | 2 | 5 | 1920/21, 1959/60 |
| 19. | Portsmouth F.C. | 2 | 0 | 1 | 1948/49, 1949/50 |
| 20. | Nottingham Forest | 1 | 2 | 4 | 1977/78 |
| 21. | Ipswich Town | 1 | 2 | 3 | 1961/62 |
| 22. | Sheffield United | 1 | 2 | 0 | 1897/98 |
| 23. | West Bromwich Albion | 1 | 2 | 1 | 1919/20 |
| 24. | Leicester City | 1 | 1 | 1 | 2015/16 |
| 25. | Charlton Athletic | 0 | 1 | 1 | |
| 26. | Blackpool F.C. | 0 | 1 | 0 | |
| Oldham Athletic | 0 | 1 | 0 | ||
| Southampton F.C. | 0 | 1 | 0 | ||
| Queens Park Rangers | 0 | 1 | 0 | ||
| Cardiff City | 0 | 1 | 0 | ||
| Bristol City | 0 | 1 | 0 | ||
| Watford F.C. | 0 | 1 | 0 | ||
| 33. | Bolton Wanderers | 0 | 0 | 3 | |
| 34. | Notts County F.C. | 0 | 0 | 2 | |
| 35. | Middlesbrough F.C. | 0 | 0 | 1 | |
| West Ham United | 0 | 0 | 1 | ||
| Norwich City | 0 | 0 | 1 | ||
| Crystal Palace F.C. | 0 | 0 | 1 | ||
Klasyfikacja według miast
Siedziby klubów. Stan po zakończeniu sezonu 2023/24.
Lokalizacja drużyn mistrzowskich
10 i więcej mistrzostw Anglii
10 i więcej mistrzostw Anglii| Miasto | Liczba tytułów | Kluby |
|---|---|---|
| Manchester | 30 | Manchester United (20), Manchester City (10) |
| Liverpool | 28 | Liverpool FC (19), Everton (9) |
| Londyn | 21 | Arsenal (13), Chelsea (6), Tottenham Hotspur (2) |
| Birmingham | 7 | Aston Villa (7) |
| Sunderland | 6 | Sunderland AFC (6) |
| Sheffield | 5 | Sheffield Wednesday (4), Sheffield United (1) |
| Newcastle | 4 | Newcastle United (4) |
| Blackburn | Blackburn Rovers (3) | |
| Huddersfield | Huddersfield Town (3) | |
| Leeds | Leeds United (3) | |
| Wolverhampton | Wolverhampton Wanderers (3) | |
| Burnley | Burnley (2) | |
| Derby | Derby County (2) | |
| Portsmouth | Portsmouth FC (2) | |
| Preston | Preston North End (2) | |
| Ipswich | Ipswich Town (1) | |
| Leicester | Leicester City (1) | |
| Nottingham | Nottingham Forest (1) | |
| West Bromwich | West Bromwich Albion (1) |
W 125 edycjach mistrzostw Anglii (od sezonu 1888/89 do sezonu 2023/24) udział wzięło 65 drużyn klubowych[3]. Żadna z nich nie wystąpiła we wszystkich edycjach. Pogrubiono zespoły biorące udział w sezonie 2021/22 Premier League.
- 121 razy: Everton F.C.
- 110 razy: Aston Villa F.C.
- 109 razy: Liverpool F.C.
- 107 razy: Arsenal F.C.
- 99 razy: Manchester United F.C.
- 95 razy: Manchester City F.C.
- 92 razy: Newcastle United F.C.
- 89 razy: Chelsea F.C., Tottenham Hotspur F.C.
- 86 razy: Sunderland F.C.
- 81 razy: West Bromwich Albion F.C.
- 73 razy: Bolton Wanderers F.C.
- 72 razy: Blackburn Rovers F.C.
- 69 razy: Wolverhampton Wanderers F.C.
- 66 razy: Sheffield Wednesday F.C., West Ham United F.C.
- 65 razy: Derby County F.C.
- 63 razy: Sheffield United F.C.
- 62 razy: Stoke City F.C.
- 61 razy: Middlesbrough F.C.
- 60 razy: Burnley F.C.
- 58 razy: Nottingham Forest F.C.
- 57 razy: Birmingham City F.C.
- 55 razy: Leicester City F.C.
- 53 razy: Leeds United F.C.
- 46 razy: Preston North End F.C., Southampton F.C.
- 34 razy: Coventry City F.C.
- 33 razy: Portsmouth F.C.
- 32 razy: Huddersfield Town F.C.
- 30 razy: Notts County F.C.
- 29 razy: Fulham F.C.
- 28 razy: Blackpool F.C.
- 27 razy: Norwich City F.C.
- 26 razy: Charlton Athletic F.C., Ipswich Town F.C.
- 24 razy: Crystal Palace F.C.
- 23 razy: Queens Park Rangers F.C.
- 22 razy: Bury F.C.
- 17 razy: Cardiff City F.C., Luton Town F.C.
- 14 razy: Wimbledon F.C., Watford F.C.
- 12 razy: Bradford Park Avenue A.F.C., Grimsby Town F.C., Oldham Athletic A.F.C.
- 11 razy: Brighton & Hove Albion F.C.
- 9 razy: Bristol City F.C., Swansea City F.C.
- 8 razy: Wigan Athletic F.C., Brentford F.C.
- 7 razy:A.F.C. Bournemouth
- 5 razy: Accrington F.C., Hull City F.C.
- 3 razy: Bradford City A.F.C., Oxford United F.C., Reading F.C. (0),
- 2 razy: Darwen F.C., Millwall F.C.
- 1 raz: Barnsley F.C., Carlisle United F.C., Glossop North End A.F.C., Leyton Orient F.C., Northampton Town F.C., Swindon Town F.C.
