Medalion (dekoracja kobierca)

Medalion – okrągły, owalny lub wieloboczny motyw dekoracyjny występujący w polu środkowym kobierców i dywanów, często wewnątrz zdobiony różnymi ornamentami.

Ten artykuł dotyczy dekoracji dywanów/kobierców. Zobacz też: inne znaczenia tego pojęcia.

Kobierzec ardabilski z szesnastopłatkowym medalionem. Los Angeles County Museum of Art

Zobacz multimedia związane z tematem: Medalion (dekoracja kobierca)

Medaliony były charakterystyczne dla kobierców wiązanych pochodzących z Bliskiego i Dalekiego Wschodu w XV-XVIII wieku. W Europie tego okresu najczęściej sprowadzano je, często na zamówienie, a powstające w Hiszpanii, Anglii czy Polsce były wzorowane, głównie na perskich^[1].
Medaliony umieszczano centralnie w polu środkowym kobierca, pojedynczo lub po kilka^[2]. Miały często znaczenie symboliczne – utożsamiano go ze słońcem, bogiem, najwyższymi sferami w kosmosie^[3].

Przykłady medalionów na kobiercach

• Charakterystyczne geometryczne medaliony występowały w tzw. uszakach, kobiercach z Anatolii. Najbardziej znane są kobierce typu holbein.
• XVI-XVIII wieczne kobierce perskie przeważnie były ozdobione medalionami (m.in. wielopłatkowymi), na przykład: Tzw. Kobierzec ardabilski z szesnastopłatkowym medalionem lub dwunastopłatkowy medalion na dywanach z manufaktury w Tebrizie. W XIX wiecznych tebrizach występował duży medalion pośrodku pola. W kobiercach meszhedach występowały medaliony umieszczone jeden w drugim.
• Kobierce typu sumak z Kaukazu posiadały gwiaździste medaliony, często po kilka w polu środkowym.
• Kobierce z Turkiestanu Zachodniego są dekorowane motywami geometrycznych medalionów, zwanych tam gulami, umieszczonych w równoległych rzędach, często połączone kratownicą. Gule bywały ośmioboczne lub romboidalne, jedne bardziej owalne, inne wydłużone^[3].

Przypisy

1. Kubalska-Sulkiewicz Krystyna, Bielska-Łach Monika, Manteuffel-Szarota Anna: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007
2. Zwolińska Krystyna, Malicki Zasław: Mały słownik terminów plastycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974.
3. Jadwiga Chruszczyńska, Ewa Orlińska-Mianowska: Tkaniny dekoracyjne, przewodnik dla kolekcjonerów. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2009, ISBN 978-83-213-4566-6.