Uszak (kobierzec)

Uszak – typ tureckiego kobierca wiązanego produkowanego w miejscowości Uszak (zachodnia Anatolia) w XV-XVIII wieku.

Na terenie Anatolii występowało wiele ośrodków tkackich. Kobierce przyjmowały nazwy od miejscowości, w których zostały wykonane. Poszczególne rejony miały charakterystyczne dla siebie zdobnictwo umożliwiające ich rozpoznawalność^[1].

Uszak jest tkaniną jednostronną z puszystą okrywą włosową po prawej stronie. Wytwarzany ręcznie na pionowych warsztatach tkackich. Wszystkie elementy tkaniny (wątek, osnowa i runo) wykonane są z wełny, głównie owczej. W produkcji kobierca charakterystyczne jest wiązanie typu Giordi (nitka opleciona na dwóch niciach osnowy)^[2].

Środkowe pole zajmuje najczęściej medalion wypełniony arabeską roślinną, którego odwrócone ćwiartki zdobią naroża. Przeważają kontrastowe zestawienia kolorystyczne np. niebiesko-czerwone i pomarańczowo-zielone^[3]. Przykładem kobierca uszaka jest kobierzec typu holbein z geometrycznym medalionem i bordiurą z motywami kuficznymi, mającymi swój rodowód w kaligrafii arabskiej w piśmie kufickim^[4].

Prawdopodobnie także kobierzec typu lotto pochodzi z Uszaka. Charakteryzuje się on żółtą arabeską na czerwonym tle pola środkowego i bordiurą z motywami kuficznymi lub kartuszowymi. Nazwę swą zawdzięcza malarzowi Lorenzo Lotto, który malował na swych obrazach takie kobierce.
Z Uszakiem wiąże się grupę kobierców zwanych ptasimi z XVI-XVII wieku, które dekorują motywy przypominające podwójne ptasie dzioby lub sylwetki ptaków w polu środkowym i dywany z motywem czintamani w formie trzech kul nad dwiema chmurkami z XVII wieku. Prawdopodobnie kobierce siedmiogrodzkie o typie modlitewników z XVII i XVIII wieku także pochodzą z tej miejscowości, w ich polu środkowym znajdują się stylizowane mihraby tworzące ośmioboczny medalion^[1]. Uszaki od XV wieku przywożono do Europy, gdzie stały się popularne. Najbardziej znane w Polsce są tkaniny z owalnym medalionem, często z herbem zamawiającego^[1].

Uszak (kobierzec)

Przypisy

Wikiwand - on